Bảo đảm tối đa lợi ích của người có tài sản bị trưng mua, trưng dụng

Các ý kiến cho rằng, các quy định của dự luật phải nhằm hạn chế tới mức thấp nhất sự lạm dụng của người thừa hành công vụ trong việc trưng mua, trưng dụng tài sản, gây thiệt hại cho các cá nhân, tổ chức là chủ sở hữu tài sản.

Đại biểu Trần Văn Kiệt (Vĩnh Long), Nguyễn Văn Luật (Kiên Giang) đề nghị ban soạn thảo quan tâm thích đáng tới việc xây dựng điều luật về trưng mua, trưng dụng bằng lời nói (Điều 31) theo hướng chặt chẽ và rõ ràng hơn. Phân tích điều luật này, đại biểu Trần Văn Kiệt nêu ra ba sự bất cập: Thiếu khả thi, gây tâm lý nghi ngờ trong dân, tạo kẽ hở để người có thẩm quyền lạm dụng. Nếu những bất cập nêu trên không được xem xét thoả đáng sẽ phát sinh hậu quả phức tạp mà việc khắc phục không hề đơn giản.

Đề cập Điều 13 về điều kiện trưng mua tài sản, đại biểu Bế Xuân Trường (Bắc Kạn) cho rằng: - “Quy định này vừa thừa, lại vừa thiếu !”. Việc trưng mua tài sản chỉ được thực hiện khi: Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc Chủ tịch nước ban bố tình trạng khẩn cấp về quốc phòng hoặc tình trạng khẩn cấp khác theo quy định của pháp luật về quốc phòng và pháp luật về tình trạng khẩn cấp; bảo vệ các công trình quốc phòng, khu quân sự và các trường hợp thật cần thiết khác vì lý do quốc phòng theo quy định của pháp luật về quốc phòng…

- “ Thừa là ở quy định “hoặc tình trạng khẩn cấp khác, các trường hợp cần thiết khác. Thiếu ở chỗ chưa có quy định về “tình trạng chiến tranh””- đại biểu Bế Xuân Trường nói. Theo đề nghị của đại biểu này, Điều 13 phải được thiết kế lại theo hướng quy định  “tình trạng chiến tranh” là điều kiện ưu tiên số 1 để Nhà nước tiến hành việc trưng mua tài sản.

Tán thành việc dự thảo luật quy định việc cưỡng chế thi hành quyết định trưng dụng tài sản, song đại biểu Chu Sơn Hà (Hà Tây) tỏ rõ băn khoăn khi áp dụng quy định này vào  Điều 30 của dự luật về huy động người vận hành, điều khiển tài sản trưng dụng. –“ Tôi không nghĩ rằng con người lại có thể là đối tượng điều chỉnh của luật này để có thể thi hành việc cưỡng chế. Phải chăng chúng ta đang xây dựng dự án luật điều chỉnh tài sản khi bị trưng mua, trưng dụng ?”- đại biểu Chu Sơn Hà đặt vấn đề.

Bảo đảm quyền của người có tài sản bị trưng mua, trưng dụng, đại biểu Nguyễn Văn Lụât (Kiên Giang), Trần Văn Tấn (Tiền Giang) đề nghị, trường hợp khi ra quyết định trưng dụng tài sản bằng lời nói không kịp xác nhận bằng văn bản thì chậm nhất là 48 giờ, kể từ thời điểm quyết định trưng dụng tài sản bằng lời nói, cơ quan của người đã ra quyết định trưng dụng tài sản bằng lời nói có trách nhiệm xác nhận bằng văn bản việc trưng dụng tài sản và gửi cho người có tài sản trưng dụng 01 bản. 

Tuy nhiên, trong văn bản phải ghi rõ tên, chức vụ, địa chỉ công tác của người có thẩm quyền trưng dụng tài sản, cũng thời gian, địa điểm trả tài sản… Đặc biệt, cũng cần bổ sung quy định: - Việc trưng dụng tài sản bằng lời nói chỉ được thực hiện khi thực tế không có tài sản nào khác để thay thế. Và người có tài sản bị trưng dụng phải được bồi thường thiệt hại nếu có- đại biểu Trần Văn Tấn kiến nghị.

Phát biểu ý kiến, đại biểu Phan Văn Trường (Thái Nguyên) đề nghị, dự luật nên tập trung theo hướng hạn chế trưng mua, mở rộng trưng dụng. Tuy nhiên, trong trưng dụng, dự luật phải làm rõ được hai vấn đề: Trưng dụng có thời hạn và trưng dụng vô thời hạn. 

- “ Dự luật đã nêu ra hàng loạt điều kiện để Nhà nước thực hiện việc trưng mua, trưng dụng tài sản của cá nhân, tổ chức, như: tình trạng khẩn cấp, tình trạng khẩn cấp khác, trường hợp thật cần thiết, trường hợp thật cần thiết khác; rồi tài sản bị trưng mua, trưng dụng trong trường hợp cấp bách….Vậy, có gì khác nhau giữa các cấp độ này ? Nội dung cụ thể của các trường hợp nêu trên là thế nào ?” - đại biểu Lê Văn Hưng (Hưng Yên) nêu vấn đề.  

Những ý kiến đóng góp nêu trên sẽ được ban soạn thảo nghiên cứu tiếp thu trong việc chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật trước khi trình QH biểu quyết thông qua tại kỳ họp sau.

Chống tham nhũng, lãng phí tài sản công

Cuối giờ làm việc buổi chiều, các đại biểu góp ý kiến vào dự thảo Luật Quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước. Các ý kiến phát biểu  đều nhất trí với Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật của QH về sự cần thiết ban hành Luật Quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước và bố cục của dự thảo luật.

Góp ý kiến vào các điều khoản cụ thể, các đại biểu:  Nguyễn Thị Hoa (Hà Nội), Phạm Phương Thảo (TP Hồ Chí Minh) đề nghị các cơ quan chức năng cần có sự tổng kết công tác quản lý, sử dụng tài sản công và trong luật cần quy định cụ thể các biện pháp quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước được thực hiện thống nhất, có phân công, phân cấp rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị và trách nhiệm phối hợp quản lý, sử dụng giữa các cơ quan, đơn vị; tài sản Nhà nước phải được đầu tư, trang bị, sử dụng có hiệu quả, tiết kiệm, đúng mục đích, đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức, chống thất thoát, lãng phí, tham nhũng công.

Các đại biểu: Trần Thị Lộc (Bắc Cạn), Trần Du Lịch (TP Hồ Chí Minh) đề nghị cần quy định  trong luật quyền giám sát của QH, các đoàn đại biểu QH, đại biểu QH, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, HÐND các cấp, các tổ chức chính trị, xã hội và các tầng lớp nhân dân trong việc quản lý, sử dụng tài sản công và cần có các chế tài để xử lý nghiêm các trường hợp làm thất thoát, lãng phí và tham nhũng tài sản công. Cần quy định rõ trong luật quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị, tổ chức trong việc quản lý, sử dụng tài sản công. Cần xem xét lại việc một số cơ quan, đơn vị, tổ chức, khi thay đổi cán bộ chủ chốt, có tình trạng tùy tiện mua sắm trang thiết bị, ô-tô, sửa chữa, nâng cấp trụ sở, phòng làm việc..., trong khi các tài sản này vẫn sử dụng tốt, gây lãng phí tài sản Nhà nước.

Một số đại biểu cũng đề nghị cần xem xét lại việc định giá tài sản công trong quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, trong các dự án phát triển kinh tế - xã hội có vốn đầu tư trong nước và vốn nước ngoài, vì hiện có tình trạng định giá tài sản, nhất là định giá giá trị quyền sử dụng đất còn thấp, gây thất thoát tài sản Nhà nước. Ðề nghị việc xác định giá trị tài sản Nhà nước trong các quan hệ mua, bán, thuê, cho thuê, liên doanh, liên kết, thanh lý tài sản phải được thực hiện theo nguyên tắc thị trường và thực hiện công khai, minh bạch việc quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước.