Đây là một lễ hội độc đáo ở Bắc Kạn gắn liền với sự tích về câu chuyện tình yêu của đôi vợ chồng ở xã Xuân Dương.
Chuyện kể rằng có hai vợ chồng ở thôn Pác Sen, xã Xuân Dương hết mực thương yêu nhau. Ngày nọ, hai vợ chồng cùng nhau ra đồng, chồng phát cây ở cuối ruộng, vợ cuốc đất đầu ruộng.
Khi mặt trời đứng bóng, người chồng mới thôi chặt cây, phát cỏ để gọi vợ về nghỉ, nhưng không nghe được tiếng trả lời của vợ, chỉ nghe tiếng núi đồi vọng lại.
Bắc Kạn khai mạc lễ hội “Chợ tình Xuân Dương”
Tìm mãi chẳng thấy vợ đâu, khi tới đầu ruộng, chỉ thấy cây cuốc vứt chỏng chơ, cỏ cây gẫy, nát. Sau này người chồng mới hay, một tên quan đi qua thấy người phụ nữ đẹp đã cho quân bắt nàng mang đi. Người vợ chống cự, kêu cứu thảm thiết nhưng do thửa ruộng quá dài, người chồng không nghe thấy.
Sau này, nàng có dịp trở lại quê, vợ chồng gặp nhau, mừng mừng tủi tủi, nhưng cũng chỉ biết ôm nhau khóc chứ không thể hàn gắn lại tình xưa vì mỗi người đều đã yên bề gia thất.
 |
Màn múa rước lễ tại lễ hội. (Ảnh: NÔNG VUI) |
Biết chuyện, dân làng ai cũng tỏ lòng thương. Cảm động trước tình cảm của những người yêu nhau nhưng không đến được với nhau nên mọi người đồng ý để hai vợ chồng cũ có một ngày ôn lại chuyện xưa và chọn thửa ruộng dài (theo tiếng dân tộc Tày là Nà Rì) của vợ chồng nhà nọ làm nơi tụ họp, đó là ngày 25/3 Âm lịch.
Ruộng dài (Nà Rì) sau này cũng trở thành tên của cả huyện Na Rì (Nà Rì đọc chệch thành Na Rì) ngày nay.
Theo Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Nông Quang Kế, tỉnh đã triển khai công tác bảo tồn, phục dựng lễ hội, lập hồ sơ đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa Lễ hội văn hóa truyền thống Chợ Tình Xuân Dương vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Huyện cũng triển khai Dự án bảo tồn làng tại thôn Nà Tuồng, xã Xuân Dương nhằm bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, góp phần tạo điểm đến hấp dẫn tại xã Xuân Dương, nhất là vào dịp lễ hội văn hóa truyền thống Chợ tình Xuân Dương hằng năm.
 |
Trình diễn hát Sli tại lễ hội. (Ảnh: NÔNG VUI) |
Lễ hội năm nay có các hoạt động như: Chương trình “Ngày hội hàng hóa vì người tiêu dùng”, Hội trại thanh niên, triển lãm ảnh; thi đấu bóng chuyền; biểu diễn nghệ thuật và thả đèn hoa đăng…
Lễ hội là dịp bạn bè, thân hữu gần xa gặp mặt, hát và nghe những làn điệu sli, hát lượn, hát phong slư. Bên cạnh đó, du khách còn được mua những sản phẩm đặc sản của địa phương, đồ lưu niệm, thưởng thức những ẩm thực đặc sản
Lễ hội “Chợ Tình Xuân Dương” sẽ diễn ra đến hết ngày 3/5.
