Bệnh nhi Ngô Huyền Tr. là ca thứ 690 được các bác sĩ Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Nhi Trung ương sửa chữa tổn thương bệnh lý thông liên thất bằng kỹ thuật phẫu thuật ít xâm lấn qua đường nách bên phải bằng một đường mổ rất nhỏ. Chiều nay (7/8), bé Tr. được xuất viện.
Sáng 7/8, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Lý Thịnh Trường, Giám đốc Trung tâm Tim mạch Nhi và Giáo sư Yasuhiro Kotani, Phó Trưởng khoa Phẫu thuật tim mạch, Bệnh viện Đại học Okayama – người chuyển giao kỹ thuật này cho Việt Nam đã cùng trải qua thời gian dài gần 6 giờ đồng hồ, thực hiện ca phẫu thuật tim nhi ít xâm lấn thứ 700 tại Việt Nam.
Phải đặt yếu tố an toàn cho bệnh nhi lên hàng đầu
5 năm trước, Giáo sư Yasuhiro Kotani, Phó Trưởng khoa Phẫu thuật tim mạch, Bệnh viện Đại học Okayama trực tiếp đến Việt Nam chuyển giao kỹ thuật phẫu thuật ít xâm lấn qua đường nách phải cho các phẫu thuật viên của Trung tâm Tim mạch Nhi. Thời điểm đó, Tiến sĩ Nguyễn Lý Thịnh Trường đã cùng Giáo sư Yasuhiro Kotani mổ liên tục 2 ca thành công cho trẻ bị mắc bệnh lý thông liên thất.
“Đường mổ mới và kỹ thuật mổ đặc biệt khiến chúng tôi vô cùng thích thú khi nhận chuyển giao. Mổ qua đường nách bên phải cho chúng tôi một cách nhìn hoàn toàn khác so với đường mổ giữa, phải xác định chính xác tổn thương để xử trí. Nếu non tay, sẽ rất khó làm được”, bác sĩ Nguyễn Lý Thịnh Trường bày tỏ.
 |
Bệnh nhi được phẫu thuật bằng kỹ thuật ít xâm lấn qua đường nách phải. |
Trước năm 2018, tất cả bệnh nhi mắc bệnh lý tim bẩm sinh, đều chỉ có một đường mổ duy nhất là đường rạch giữa ngực, cưa xương ức, để lại vết sẹo thành ngực lớn và thời gian hậu phẫu dài, trẻ phải chịu đau đớn sau mổ. Việc chuyển giao kỹ thuật mới là một thách thức với các bác sĩ bấy giờ, vì sửa chữa tổn thương tim nhi rất khó khăn.
“Nếu không thể sửa chữa tất cả tổn thương của bệnh nhi như đường mổ giữa, thì việc mổ qua đường nách sẽ thất bại. Bởi vậy, không phải trường hợp nào chúng tôi cũng chỉ định phẫu thuật bằng phương pháp này. Tiêu chí đầu tiên của chúng tôi là bảo đảm an toàn tính mạng cho bệnh nhi và mọi tổn thương trong tim được sửa chữa như phẫu thuật đường giữa thì mới chỉ định kỹ thuật này”, Tiến sĩ Nguyễn Lý Thịnh Trường chia sẻ.
Phẫu thuật ít xâm lấn qua đường nách bên phải được các chuyên gia của Bệnh viện trường đại học Okayama, Nhật Bản chuyển giao cho Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Nhi Trung ương từ đầu năm 2018 và được các bác sĩ của Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Nhi Trung ương thực hiện độc lập từ năm 2018.
Tiến sĩ, bác sĩ Cao Việt Tùng, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương
Vì thế, phương pháp ít xâm lấn chủ yếu áp dụng cho nhóm bệnh tổn thương tương đối đơn giản, không quá phức tạp và các bác sĩ phải cân nhắc cẩn thận từng trường hợp. Đến nay, kỹ thuật này được triển khai cho các bệnh nhi mắc bệnh lý thông liên thất, bệnh lý thông liên nhĩ, bệnh lý thông sàn nhĩ thất bán phần, bệnh lý bất thường trở về tĩnh mạch phổi bán phần bên phải, bệnh lý hẹp van động mạch phổi hoặc hẹp trên van động mạch phổi, và một số các bất thường khác như u nhầy nhĩ trái, màng ngăn nhĩ trái…
“Trong quá trình phẫu thuật, với trẻ nhỏ không có sự khác biệt về mặt phẫu thuật. Ở trẻ lớn, phẫu trường lớn hơn, cần phải có nhiều kỹ năng hơn bảo đảm an toàn trong phẫu thuật”, bác sĩ Trường nói.
 |
Con gái chị Nguyễn Thị A. có một đường mổ bên nách phải rất nhỏ. |
Chị Nguyễn Thị A. từng sốc lặng người, cảm xúc như bị “rơi xuống vực” khi phát hiện con bị thông liên thất lớn lúc hơn 2 tháng tuổi, sợ hãi khi nghĩ con mình sẽ phải trải qua đại phẫu với vết mổ dài ở xương ức. Nhưng cuộc phẫu thuật lúc con 3 tháng, vết mổ đường nách rất nhỏ 9 ngày trước và con gái bình phục nhanh chóng là hạnh phúc vỡ òa với chị A. “Nhìn con rời khỏi hậu phẫu chỉ một tuần bình phục, em thấy cuộc sống mình như một giấc mơ”, người mẹ trẻ tâm sự.
Trước đó, tứ chứng Fallot làm cho con chị A. bú kém, mồ hôi nhiều, thở bị hóp bụng, không nuốt được, lúc ăn thường xuyên sữa trào ra ngoài. Sau mổ, bệnh nhi ăn uống tốt hơn, nhanh chóng bình phục sức khỏe.
 |
Ca phẫu thuật tim ít xâm lấn thứ 700 cho bệnh nhi mắc tứ chứng Fallot - một bệnh lý tim bẩm sinh. |
Trường hợp thứ 700 mắc bệnh tim bẩm sinh (tứ chứng Fallot) đã được đích thân Giáo sư Kotani và Tiến sĩ Nguyễn Lý Thịnh Trường phẫu thuật bằng kỹ thuật này trong sáng 7/8. Đây là trường hợp bệnh nhi 10 tháng tuổi, nặng 5,5 kg mắc tứ chứng Fallot ở mức độ nhẹ. Ca mổ kết thúc vào lúc 15 giờ thành công, ghi dấu ấn thành công ca thứ 700 tại Việt Nam.
Dấu ấn 100% ca phẫu thuật thành công
Chia sẻ kết quả triển khai phương pháp này tại Bệnh viện Đại học Okayama, Giáo sư Kotani cho biết đã có khoảng 100 bệnh nhi tại đây được triển khai phẫu thuật bằng kỹ thuật này, từ năm 2010. Quay trở lại Việt Nam sau 5 năm chuyển giao kỹ thuật, Giáo sư Yasuhiro Kotani vô cùng bất ngờ trước thành quả mà các bác sĩ Việt Nam đạt được với 700 ca phẫu thuật ít xâm lấn qua đường nách, tỷ lệ 100% thành công, không có ca nào biến chứng nặng và tử vong.
“Tôi đi nhiều nơi trên thế giới nhưng không có nhiều bệnh viện tiến hành phẫu thuật qua đường nách. 700 là con số lớn và tôi rất ngưỡng mộ kết quả của các bác sĩ tại đây”, Giáo sư Yasuhiro Kotani chia sẻ.
 |
Tiến sĩ, bác sĩ Cao Việt Tùng, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương chia sẻ về thành tựu phẫu thuật tim ít xâm lấn tại bệnh viện. |
Tiến sĩ, bác sĩ Cao Việt Tùng, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương cho hay, ở độ tuổi thiếu niên, phẫu thuật ít xâm lấn qua đường dọc giữa nách bên phải mang lại tính thẩm mỹ cao, giúp các em rút ngắn thời gian hồi phục sau phẫu thuật và nhanh chóng trở lại cuộc sống bình thường, không có cảm giác tự ti do vết sẹo mổ ngắn và được che khuất hoàn toàn dưới nách bên phải.
Hầu hết các bệnh nhân đều được tiến hành giảm đau tại chỗ, giúp giảm đau hiệu quả và giảm tỷ lệ sử dụng các thuốc an thần-giảm đau khác theo đường tĩnh mạch. Phần lớn các bệnh nhân đều được rút ống nội khí quản trong vòng 6 giờ đầu sau phẫu thuật và có thể rút ống nội khí quản đồng thời tự thở ngay tại phòng mổ sau phẫu thuật.
“Chỉ trong 5 năm, (2018 đến nay), hơn 700 bệnh nhân mắc bệnh tim bẩm sinh đã được các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Nhi Trung ương thực hiện thành công mà không có bệnh nhân nào tử vong, tỷ lệ biến chứng nặng rất thấp. Bệnh nhân nhỏ tuổi nhất được áp dụng thành công kỹ thuật này là 1,5 tháng tuổi và bệnh nhân cân nặng thấp nhất được áp dụng thành công kỹ thuật này có cân nặng là 3,8kg”, bác sĩ Tùng chia sẻ.
Tôi đi nhiều nơi trên thế giới nhưng không có nhiều bệnh viện tiến hành phẫu thuật qua đường nách. 700 là con số lớn và tôi rất ngưỡng mộ kết quả của các bác sĩ tại đây.
Giáo sư Yasuhiro Kotani
Đặc biệt, có những trường hợp sau khi phẫu thuật có thể rút được ống nội khí quản ngay trong phòng mổ, chuyển ra giai đoạn hồi sức chỉ nằm thời gian ngắn và nhanh chóng được ghép bố mẹ. Việc đó, giúp các cháu sẽ hồi phục nhanh hơn, các bố mẹ đỡ lo lắng hơn.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Lý Thịnh Trường, để giảm thiểu tối đa tổn thương cho bệnh nhi, các bác sĩ tại đây đã có những thay đổi về mặt kỹ thuật. Thí dụ, trước đây đường mổ ở nách dài khoảng 6cm thì hiện nay các bác sĩ thu gọn đường mổ, chỉ còn khoảng 4cm. Các bác sĩ cũng rút ngắn thời gian hồi sức, rút ngắn thời gian thở máy, bệnh nhi giảm đau sau mổ tốt hơn.
 |
Bác sĩ dặn dò chị Nguyễn Thị A. trước khi xuất viện sau 9 ngày phẫu thuật. |
Giáo sư Yasuhiro Kotani, Phó Trưởng khoa Phẫu thuật tim mạch, Bệnh viện Đại học Okayama, là người trực tiếp chuyển giao kỹ thuật này cho các bác sĩ Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, ông cảm thấy rất tự hào với những thành tựu đã đạt được về phẫu thuật ít xâm lấn sau khi chuyển giao tại Bệnh viện Nhi Trung ương trong một thời gian ngắn vừa qua.
“Khi triển khai kỹ thuật, điều đầu tiên quan trọng chúng tôi muốn các bạn chú tâm là sự an toàn của người bệnh. Kỹ thuật này yêu cầu tay nghề cao, để làm sao chất lượng phẫu thuật mổ bằng đường bên nách tốt như chất lượng mổ giữa. Trước đây, khi chúng tôi chuyển giao kỹ thuật, đường mổ nách dài khoảng 6cm thì nay tôi thấy đường mổ của các bạn chỉ 4cm. Chúng tôi hài lòng và ngưỡng mộ về sự thay đổi của các bạn”, Giáo sư Yasuhiro Kotani bày tỏ.
 |
Tiến sĩ Nguyễn Lý Thịnh Trường và Giáo sư Yasuhiro Kotani chia sẻ về những giá trị của phẫu thuật tim ít xâm lấn và chuẩn bị thực hiện phẫu thuật ca thứ 700, |
Tiếp tục chuyển giao kỹ thuật cho các cơ sở y tế
Các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Nhi Trung ương cũng đã báo cáo kết quả điều trị áp dụng phẫu thuật ít xâm lấn cho trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh tại Hội nghị thế giới phẫu thuật tim mạch lồng ngực ít xâm lấn 2023. Báo cáo của Trung tâm tại Hội nghị đã được các đồng nghiệp quốc tế đánh giá rất cao và đạt được giải báo cáo poster xuất sắc nhất của Hội nghị.
Quay trở lại Bệnh viện Nhi Trung ương sau thời gian hợp tác bị gián đoạn bởi đại dịch, Giáo sư Kotani hy vọng tiếp tục hợp tác với Bệnh viện Nhi Trung ương về chuyển giao kỹ thuật và nghiên cứu khoa học với các y, bác sĩ tại Trung tâm, nhằm giúp cứu chữa được nhiều hơn nữa các trẻ em bị bệnh tim bẩm sinh và tăng cường hợp tác nghiên cứu khoa học xuất bản quốc tế.
Nếu không thể sửa chữa tất cả tổn thương của bệnh nhi như đường mổ giữa, thì việc mổ qua đường nách sẽ thất bại. Bởi vậy, không phải trường hợp nào chúng tôi cũng chỉ định phẫu thuật bằng phương pháp này. Tiêu chí đầu tiên của chúng tôi là bảo đảm an toàn tính mạng cho bệnh nhi và mọi tổn thương trong tim được sửa chữa như phẫu thuật đường giữa thì mới chỉ định kỹ thuật này.
Tiến sĩ Nguyễn Lý Thịnh Trường, Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Nhi Trung ương
Giáo sư Kotani nhấn mạnh, việc phải đào tạo thế hệ phẫu thuật viên tiếp theo rất quan trọng để Việt Nam có thể chuyển giao nhiều hơn kỹ thuật này. “Tại Bệnh viện Đại học Okayama chúng tôi khi tiến hành phẫu thuật sẽ sử dụng ống nội soi đại quang đặt dẫn lưu sau phẫu thuật, nhờ đó, các bạn học viên, bác sĩ phụ có thể quan sát được những gì phẫu thuật viên chính quan sát. Tôi nghĩ đây là vấn đề các bạn có thể xem xét khi đào tạo các phẫu thuật viên trong tương lai”, Giáo sư Kotani chia sẻ.
 |
Giáo sư Yasuhiro Kotani, Phó Trưởng khoa Phẫu thuật tim mạch, Bệnh viện Đại học Okayama ngưỡng mộ thành tựu của các bác sĩ tại Bệnh viện Nhi Trung ương. |
Theo bác sĩ Thịnh Trường, hiện nay, Trung tâm Tim mạch có 4 phẫu thuật viên có kinh nghiệm triển khai kỹ thuật này. Bệnh viện Nhi Trung ương mới chuyển giao kỹ thuật phẫu thuật ít xâm lấn qua đường nách cho Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang, ở nhóm bệnh thông nhĩ. Tuy nhiên, các bệnh lý khác như thông liên thất và các bệnh lý tim khác cần phải có những phẫu thuật viên tương đối dày dặn kinh nghiệm hơn mới chuyển giao được.
