Vướng mắc trong đào tạo bác sĩ, dược sĩ ở Hòa Bình

 Hy vọng từ một đề án

 Hòa Bình là tỉnh miền núi, kinh tế khó khăn, những năm trước, chính sách tuyển dụng, thu hút nhân tài chưa hấp dẫn được các bác sĩ, dược sĩ đại học về công tác tại tỉnh. Theo Giám đốc Sở Y tế tỉnh Hòa Bình Trần Quang Khánh, hiện nay tổng số cán bộ, công chức, viên chức thuộc ngành là 2.028 người, trong đó biên chế tuyến huyện là 1.178. Những năm qua, số bác sĩ, dược sĩ  về tỉnh công tác rất ít, thậm chí là người có hộ khẩu ở Hòa Bình sau khi tốt nghiệp cũng không trở về địa phương công tác mà đến các tỉnh, thành phố khác làm việc. Trong khi đó, công tác xã hội hóa y tế còn nhiều hạn chế; nhu cầu bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe cho nhân dân ngày càng cao. Mặc dù tuyến y tế cơ sở thời gian qua đã được bổ sung một số bác sĩ, dược sĩ  (tốt nghiệp đại học chính quy hay nguồn cử tuyển) nhưng với số lượng ít, cho nên chưa đáp ứng được yêu cầu nhân lực của các đơn vị y tế tuyến cơ sở. Bên cạnh đó, các cơ sở y tế, nhất là tuyến y tế cơ sở công lập luôn trong tình trạng thiếu nhân lực có trình độ đại học trở lên.

 Ðể khắc phục tình trạng thiếu bác sĩ, dược sĩ ở tuyến cơ sở, ngày 21-7-2010, HÐND tỉnh Hòa Bình đã có Nghị quyết số 151/2010/NQ-HÐND về việc thông qua "Ðề án Ðào tạo bác sĩ, dược sĩ đại học tuyến y tế cơ sở tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2010 - 2020" (Ðề án 151). Mục tiêu của Ðề án là xây dựng hệ thống y tế tỉnh Hòa Bình ổn định, phát triển và từng bước hiện đại hóa, nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân ngày càng cao, nhất là đối với vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn; giảm tỷ lệ mắc bệnh, tỷ lệ tử vong, cải thiện chất lượng sống, nâng tuổi thọ người dân...

 Ðề án có tổng kinh phí đào tạo trong 10 năm là hơn 27 tỷ đồng với mục tiêu  đào tạo 346 bác sĩ, 130  dược sĩ. Trên cơ sở đó, đưa ra kế hoạch đào tạo liên thông (chuyên tu), mỗi năm cử 35 đến 40 người có bằng y sĩ trong biên chế đi học đại học liên thông lên bác sĩ; cử chín đến 12 người có bằng dược sĩ trung cấp trở lên trong biên chế đi học đại học liên thông lên dược sĩ đại học. Bên cạnh đó, đào tạo chính quy theo địa chỉ sử dụng, mỗi năm cử từ 15 đến 20 người thi không đỗ đại học khối B nhưng đạt từ điểm sàn do Bộ Giáo dục và Ðào tạo quy định, để đi học bác sĩ chính quy và sáu đến tám người thi không đỗ đại học khối A nhưng đạt từ điểm sàn để đi học dược sĩ chính quy. Người đi học sẽ được tỉnh hỗ trợ 50% kinh phí đào tạo, người học nộp kinh phí còn lại. Ðồng thời những người hưởng kinh phí của Ðề án 151 sau khi tốt nghiệp phải công tác tại tuyến y tế cơ sở của tỉnh là 15 năm.

 Chỉ tiêu đạt thấp

 Qua gần ba năm triển khai, so với mục tiêu, số lượng người được cử đi đào tạo khá thấp so với đề án  đề ra. Số cán bộ được cử đi đào tạo bác sĩ mới có 89 người, đạt tỷ lệ 25,7%, còn thiếu 257 bác sĩ. Bên cạnh đó, số dược sĩ đại học đang được đào tạo cũng chỉ có chín người, đạt tỷ lệ 6,9%, còn thiếu 121 chỉ tiêu. Theo Sở Y tế Hòa Bình, nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do Ðề án 151 của tỉnh chọn những người không thi đỗ đại học nhưng có điểm trên sàn do Bộ Giáo dục và Ðào tạo công bố để gửi đi học. Nhưng trên thực tế, Bộ Giáo dục và Ðào tạo và các trường đại học y, dược không tuyển những đối tượng này vào học chính thức tại các trường. Chỉ có Trường đại học Y dược Thái Nguyên được phép tuyển đối tượng này vào học dự bị một năm, nhưng trường cũng không phân bổ chỉ tiêu đào tạo cho tỉnh... Hơn nữa, khung điểm ưu tiên theo đối tượng và khu vực tuyển sinh các trường dành chỉ tiêu tuyển sinh để đào tạo theo địa chỉ sử dụng và các trường có nhiệm vụ đào tạo nhân lực cho địa phương, mức chênh lệch điểm trúng tuyển giữa các khu vực được phép lớn hơn 0,5 điểm, nhưng không quá 1,0 điểm để tuyển đủ chỉ tiêu đã được giao. Ðến năm 2012, quy chế tuyển sinh đã thay đổi, bỏ điểm c, khoản 1, điều 33 và thay bằng thí sinh dân tộc thiểu số, thí sinh có hộ khẩu thường trú ba năm ở 62 huyện nghèo theo Nghị quyết 30a sẽ được hiệu trưởng các trường đại học xem xét, quyết định cho vào học lớp dự bị một năm. Trong khi đó, tỉnh không có huyện nào nằm trong Nghị quyết 30a. Vì vậy, năm 2012, cả tỉnh không thể tuyển dụng được đối tượng hưởng theo Ðề án 151.

 Ngoài ra, trong tuyển sinh đào tạo liên thông, Hòa Bình cũng không có đủ số người đi học. Theo kế hoạch, mỗi năm cần cử  40 y sĩ đi học nhưng cũng không đủ, do học viên đi thi không đủ số lượng; số y sĩ còn trong độ tuổi đi học ít;  một số địa phương  nêu lý do xã đã có bác sĩ rồi nếu đi học khi trở về sợ phải chuyển đi xã khác công tác. Bên cạnh đó, việc thi đầu vào tại các trường thuộc lĩnh vực y, dược tỷ lệ cạnh tranh cao nên dẫn đến việc con em trong tỉnh đỗ các trường này tỷ lệ thấp. Ngay cả với cán bộ, viên chức thi liên thông, tỷ lệ đỗ cũng đạt khá thấp. Cũng theo Giám đốc Sở Y tế Trần Quang Khánh, khó khăn nữa là công tác triển khai thực hiện Ðề án 151 giữa các cấp, các ngành chức năng và công tác tuyên truyền đến nhân dân còn hạn chế; một số địa phương không nắm được tinh thần Ðề án cho nên có trường hợp địa phương nào biết thì động viên cán bộ đi học, còn địa phương nào không nắm được thì thôi. Chế độ chi trả các chi phí đào tạo theo Ðề án 151 là thấp, không phù hợp điều kiện thực tế hiện nay, do đó không tạo được động lực để khuyển khích cán bộ y tế tự học tập, nâng cao trình độ cũng như chưa tạo ra lực hút đối với học sinh THPT thi vào ngành y. Phần lớn học sinh thi đỗ vào các trường đại học y, dược không muốn tham gia vào Ðề án 151. Bác sĩ sau khi tốt nghiệp chưa yên tâm công tác do sự chênh lệch thu nhập và điều kiện làm việc giữa các tuyến cơ sở với các bệnh viện và các cơ sở y tế tư nhân lớn, nơi có đông người bệnh, trang thiết bị hiện đại, có điều kiện nâng cao tay nghề...