Gói thầu thuộc Dự án “Phòng, chống thiên tai và biến đổi khí hậu sử dụng vệ tinh quan sát trái đất"- một dự án Khoa học và Công nghệ (KHCN) trọng điểm của Việt Nam. Dự án được tài trợ bằng vốn vay Nhật Bản, Viện Hàn lâm KHCN Việt Nam làm cơ quan chủ quản, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam là cơ quan thực hiện dự án. Trong khuôn khổ dự án, từ năm 2013-2017, 36 kỹ sư Việt Nam đã theo học tại Nhật và thiết kế và chế tạo thành công vệ tinh MicroDragon (50kg) với công nghệ quang học. Vệ tinh đã phóng thành công vào ngày 18-1-2019, đánh dấu việc Việt Nam có thể chế tạo vệ tinh siêu nhỏ.
Triển khai gói thầu mới này, Vệ tinh LOTUSat-1 sẽ được tập đoàn NEC (Nhật Bản) thiết kế, chế tạo, trọng lượng 570kg, sử dụng công nghệ radar mới nhất. Các kỹ sư của Việt Nam sẽ tham gia trong quá trình thiết kết, chế tạo để vừa học, vừa làm. Quá trình đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao và chuyển giao công nghệ được thực hiện tại nhà máy sản xuất vệ tinh của Tập đoàn NEC ở Nhật Bản thông qua Khóa đào tạo vệ tinh nâng cao và Khóa đào tạo ứng dụng dữ liệu ảnh vệ tinh. Ngoài ra, mục tiêu của gói thầu là triển khai và đưa vào hoạt động hệ thống gồm có: Trạm mặt đất, Trung tâm điều hành vệ tinh, Trung tâm khai thác dữ liệu vệ tinh và hạ tầng công nghệ thông tin.
Với công nghệ quang học, vệ tinh LOTUSat-1 sẽ có các ưu điểm như: phát hiện các vật thể có kích thước từ 1m trên mặt đất, khả năng quan sát cả ngày lẫn đêm, có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết khí hậu; giúp phát hiện các công trình do con người xây dựng trên mặt đất, nhận biết các thay đổi; chủ động điều khiển chụp ảnh theo mục tiêu; quan sát thiên tai diện rộng và nắm bắt được tình hình khí hậu. Dữ liệu ảnh thu nhận từ vệ tinh LOTUSat-1 sẽ đáp ứng nhu cầu cấp bách về ảnh vệ tinh, cung cấp các thông tin chính xác và kịp thời, giúp các nhà khoa học, nhà quản lý có giải pháp giảm thiểu tác động của thảm họa thiên nhiên và biến đối khí hâu, quản lý nguồn tài nguyên thiên nhiên và giám sát môi trường, phục vụ phát triển kinh tế- xã hội.
Tại buổi lễ, ông Yosuke Asai, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản cho rằng, trong bối cảnh thiên tai thường xuyên xảy ra, LOTUSat-1 sẽ góp phần quan trọng hạn chế thiệt hại. Việc đào tạo nhân lực trong quá trình chế tạo LOTUSat-1 giúp Việt Nam tiếp tục con đường tự chế tạo vệ tinh.
Phát biểu ý kiến tại buổi lễ, GS Châu Văn Minh, Chủ tịch Viện Hàn lâm KHCN Việt Nam, cho biết, việc triển khai gói thầu là bước quan trọng giúp Việt Nam tiếp tục từng bước làm chủ công nghệ vệ tinh, đồng thời đào tạo được đội ngũ nhân lực trình độ cao trong lĩnh vực này.
Bộ trưởng KHCN Chu Ngọc Anh đánh giá cao sự nỗ lực, quyết tâm của Viện Hàn lâm KHCN Việt Nam và Trung tâm Vũ trụ Việt Nam trong việc triển khai Dự án trong suốt thời gian qua và bày tỏ tin tưởng, các đối tác Nhật Bản và Việt Nam sẽ cùng nhau thực hiện gói thầu này một cách hiệu quả để đưa Vệ tinh LOTUSat-1 lên quỹ đạo vào năm 2023 như kế hoạch đã đề ra.
Bộ trưởng Chu Ngọc Anh khẳng định, công nghệ cao, trong đó có công nghệ vũ trụ, được xác định là ưu tiên phát triển của ngành KHCN của Việt Nam. Hiện nay, Bộ KHCN đang thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc tổng kết kết quả thực hiện “Chiến lược Nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vũ trụ đến năm 2020” và xây dựng dự thảo Chiến lược vũ trụ cho giai đoạn sau năm 2020. Các kết quả thực hiện của Dự án này nói chung và của gói thầu vệ tinh LOTUSat-1 nói riêng sẽ là một trong những căn cứ thực tiễn quan trọng để phục vụ xây dựng Chiến lược vũ trụ của cho giai đoạn sau năm 2020. Bên cạnh đó, nguồn nhân lực được đào tạo trong quá trình triển khai Dự án sẽ là nền tảng quan trọng cho việc tiếp nhận, làm chủ và phát triển công nghệ thiết kế, chế tạo vệ tinh của Việt Nam trong giai đoạn tới.
Dự kiến, vệ tinh LOTUSat- sẽ bắt đầu được thiết kế, chế tạo vào năm 2020, phóng lên quỹ đạo vào năm 2023.
