Theo GLOBOCAN 2020, mỗi năm, Việt Nam ước tính có hơn 182 nghìn ca ung thư mới mắc, hơn 122 nghìn ca tử vong và hiện có khoảng hơn 353 nghìn người đang sống chung với bệnh ung thư.
Nhiều người bệnh ung thư quan tâm, lo lắng đến nguy cơ mắc Covid-19, việc chỉ định tiêm vaccine Covid-19 trên bệnh nhân ung thư như thế nào, liệu tiêm vaccine trong khi đang điều trị với các thuốc hóa chất, nội tiết, thuốc điều trị đích, thuốc miễn dịch có đem lại kết quả phòng bệnh Covid-19 không? Và liệu tiêm vaccine có ảnh hưởng đến quá trình điều trị ung thư hay không…?
Việt Nam vừa tiếp nhận gần 118 nghìn liều vaccine phòng Covid-19 của AstraZeneca. Vaccine này được sử dụng ngừa Covid-19 cho nhóm đối tượng từ 18 tuổi trở lên. Vaccine AstraZeneca có hiệu lực bảo vệ trước tác nhân gây bệnh Covid-19 từ 62%-90%, dựa trên kết quả nghiên cứu lâm sàng và an toàn trên dân số chung.
TS, BS Nguyễn Tiến Quang, Chủ tịch Hội đồng quản lý Bệnh viện K, cho biết, bệnh nhân ung thư hệ thống miễn dịch cơ thể suy giảm, tình trạng dinh dưỡng và sức khoẻ kém hơn do ảnh hưởng của bệnh ung thư và các phương pháp điều trị tích cực bệnh ung thư. Do vậy, bệnh nhân ung thư cũng như các bệnh nhân có các bệnh lý nền khác, nằm trong nhóm khuyến cáo tiêm phòng Covid-19.
“Các chuyên gia đưa ra giả thuyết hiệu quả của vaccine Covid-19 có thể giảm ở bệnh nhân đang bị ức chế/suy giảm miễn dịch, nhưng nếu được tiêm vaccine có thể làm giảm nhẹ triệu chứng hoặc giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh nếu mắc Covid-19”, TS Quang cho hay.
Trước vấn đề liệu bệnh nhân ung thư đang điều trị bằng thuốc, xạ trị, phẫu thuật có nên tiêm phòng vaccine Covid-19 không, TS Quang cho biết, bệnh nhân ung thư đang điều trị có thể được tiêm vaccine phòng Covid-19 miễn người bệnh không có chống chỉ định hay dị ứng với bất cứ thành phần nào của thuốc.
“Tiêm phòng không làm ảnh hưởng đến liệu trình điều trị ung thư cũng như không giảm hiệu quả của vaccine”, TS Quang nói.
Tuy nhiên, đối với những bệnh nhân hóa trị phác đồ đa thuốc, liều cao hoặc ghép tế bào gốc tạo máu, TS Quang khuyến cáo nên trì hoãn tiêm chủng vaccine Covid-19. Khuyến cáo này dựa trên các dữ liệu cho thấy hầu hết các loại vaccine chủng ngừa các bệnh có hiệu quả hạn chế trong thời gian bệnh nhân bị ức chế miễn dịch nhiều nhất.
Bệnh nhân đang điều trị corticorsteroid - cũng là một liệu pháp ức chế miễn dịch, có thể làm giảm hiệu quả của vaccine Covid-19. Do vậy, bệnh nhân cần thảo luận với bác sĩ điều trị về thời gian phù hợp có thể tiêm vaccine. Các bác sĩ sẽ cân nhắc tình hình dịch bệnh tại mỗi địa phương, tình trạng bệnh ung thư và ảnh hưởng của việc tạm ngừng các phương pháp điều trị ung thư trên từng người bệnh cụ thể để quyết định có tiêm vaccine ngay hay trì hoãn.
Đối với bệnh nhân đang sử dụng các thuốc nội tiết như tamoxifen, anastrozol, letrozol, exemestane, thuốc đồng vận LHRH, các thuốc kháng androgen … trong ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt có thể tiêm phòng vaccine Covid-19 mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của vaccine.
Tất cả các bệnh nhân ung thư có tiền sử dị ứng, sốc phản vệ với các thuốc điều trị ung thư, cần tham khảo chuyên gia dị ứng về việc tiêm vaccine Covid-19. Đối với bệnh nhân ung thư đang xạ trị, có thể tiêm phòng vaccine sớm mà không cần tạm ngừng quá trình xạ trị.
TS Quang cho biết, với bệnh nhân phẫu thuật liên quan đến ung thư, vì tiêm vaccine có thể gây sốt trong vòng 24-48 giờ đầu nên tốt nhất tiêm vaccine vài ngày trước khi tiến hành phẫu thuật. Bệnh nhân có chỉ định cắt lách nên có kế hoạch tiêm vaccine mũi đầu tiên ít nhất hai tuần trước khi tiến hành cắt lách nếu có thể.
Bệnh nhân ung thư vú đang có kế hoạch phẫu thuật tuyến vú và vét hạch nách, nên tiêm vaccine ở tay đối diện vì sau khi tiêm vaccine có thể xuất hiện phản ứng tại hạch.
Theo TS Quang, bệnh nhân ung thư đã kết thúc điều trị và đang theo dõi định kỳ có thể được tiêm vaccine Covid-19 miễn người bệnh không có chống chỉ định hay dị ứng với bất cứ thành phần nào của thuốc.
Tại Việt Nam, vaccine phòng Covid-19 của AstraZeneca được chỉ định tiêm phòng cho những người từ 18 tuổi trở lên. Lịch tiêm gồm hai mũi: Mũi 1: Lần đầu tiên tiêm; Mũi 2: Sau mũi đầu tiên từ 4 - 12 tuần.
Đến nay, chưa có vaccine nào chứng minh hiệu quả tuyệt đối, do vậy ngay cả khi đã được tiêm vaccine Covid-19, người bệnh ung thư vẫn phải thực hiện nghiêm ngặt các nguyên tắc phòng, chống Covid-19 được khuyến cáo tại mỗi thời điểm dịch bệnh.
