Từ tấm vé Metro online đến sự chuyển mình của kinh tế số Việt Nam

Tiện ích số đến với mọi người dân

Ngày tuyến Metro số 1 tại Thành phố Hồ Chí Minh chính thức đi vào hoạt động, hàng ngàn người dân háo hức trải nghiệm chuyến tàu đầu tiên, sau nhiều năm chờ đợi. Hình ảnh hành khách cầm điện thoại quét mã QR là cửa soát vé lập tức mở, ra vào trạm dễ dàng thay vì xếp hàng chờ trước quầy mua vé tạo nên bức tranh giao thông cộng văn minh, hiện đại. Mô hình thanh toán bằng mã QR ngay tại cửa ở Metro thậm chí còn tiện lợi vượt trội so với nhiều quốc gia tiên tiến khác.

Ở Thái Lan, để mua được vé tàu, hành khách phải đổi tiền giấy sang xu rồi quay lại xếp hàng trước máy bán vé. Hay tại Nhật Bản, hầu hết các phương tiện giao thông công cộng đều yêu cầu thẻ cứng đã nạp tiền.

Sự tích hợp đồng bộ của thanh toán điện tử vào giao thông công cộng là minh chứng rõ nét cho thấy công nghệ số đang len lỏi sâu vào đời sống hàng ngày. Một trải nghiệm liền mạch và tiện nghi được tạo ra qua vài thao tác đơn giản trên điện thoại mà đại đa số mọi người, ngay cả những ai không thành thạo công nghệ, cũng có thể thực hiện.

Người dân chưa có tài khoản ngân hàng hay thẻ thanh toán cũng chỉ cần một ứng dụng trên điện thoại là có thêm lựa chọn mua vé nhanh hơn, tiện hơn để trải nghiệm Metro.

Metro số 1 không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong hệ thống giao thông công cộng của Thành phố Hồ Chí Minh, mà còn là biểu tượng của sự phát triển song hành của nền kinh tế nói chung và các sản phẩm, dịch vụ số nói riêng. Tấm vé online là ví dụ cho thấy các dịch vụ hiện đại ngày càng dễ tiếp cận, mở rộng phạm vi thụ hưởng đến mọi tầng lớp xã hội, thâm nhập sâu hơn vào đời sống kinh tế, xã hội.

Tại Hội An - một trong những điểm đến du lịch hàng đầu trong nước - ngành du lịch đang đổi mới từng ngày nhờ công nghệ số. Du khách giờ đây không còn phải lúng túng đổi tiền lẻ hay xếp hàng dài để mua vé tham quan phố cổ; thay vào đó, họ chỉ cần quét mã QR để thanh toán vé, chi trả cho ăn uống, hay đặt phòng khách sạn ngay trên điện thoại.

“Khách nước ngoài không cần đổi tiền lẻ nữa, chỉ cần điện thoại là xong, cả người bán lẫn người mua đều thoải mái” - Hồng Sơn, hướng dẫn viên du lịch chia sẻ.

Trong khi đó, ở các vùng nông thôn, thương mại điện tử đang tạo ra những thay đổi “cách mạng”. Những nông dân từ Bắc Giang, Nghệ An, đến Đồng Tháp hay Long An, giờ đây đã biết cách livestream bán nông sản trên nền tảng số, hàng chục tấn sầu riêng, vải, cam, bí xanh... được chốt đơn thẳng cho người tiêu dùng chỉ trong vài tiếng, người nông dân cũng nhanh chóng nhận được doanh thu qua ví điện tử.

Các con số cũng chỉ ra vai trò và tiềm năng tăng trưởng của kinh tế số. Theo báo cáo của CIEM, năm 2023, ngành kinh tế số lõi đóng góp 7,42% (chiếm 60,19%), số hóa các ngành khác đóng góp 4,91% (chiếm 39,81%). Sang tới nửa đầu năm 2024, tỷ trọng giá trị tăng thêm của kinh tế số đạt 18,3%, vượt cao hơn tỷ lệ trung bình giai đoạn 2020-2023.

Theo báo cáo e-Conomy SEA 2024 được Google, Temasek và Bain & Company công bố, quy mô nền kinh tế số Việt Nam dự kiến đạt 36 tỷ USD trong năm 2024, tăng 16% so với năm 2023. Việt Nam có tốc độ tăng trưởng kinh tế số nhanh và vượt trội hơn đáng kể so với tốc độ tăng trưởng chung của nền kinh tế.

Quy mô nền kinh tế số Việt Nam tăng trưởng 2 con số. (Ảnh: e-Conomy SEA 2024)

Doanh nghiệp công nghệ-đầu tàu dẫn dắt kinh tế số

Trong bối cảnh đó, tính đến cuối năm 2024, Việt Nam có gần 74.000 doanh nghiệp công nghệ số đang hoạt động, được coi là hạt nhân quan trọng thúc đẩy chuyển đổi số.

Tại Diễn đàn quốc gia Phát triển doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam lần thứ 6, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp công nghệ số cần nỗ lực tự cường, tự chủ công nghệ và phát triển các công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), hay chuỗi khối (Blockchain), nhằm xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và cạnh tranh quốc tế.

Năng lực đổi mới sáng tạo và tự chủ công nghệ của nhiều doanh nghiệp Việt đã góp phần đưa các tiện ích số phổ biến rộng khắp mọi nhu cầu, tạo nên nền tảng để Việt Nam sẵn sàng trước ngưỡng cửa mới của kinh tế số.

Đơn cử, sự lên ngôi của thanh toán không tiền mặt tại Việt Nam với hơn 17 tỷ giao dịch trong năm 2024 có nỗ lực mà nhiều fintech Việt như MoMo, Zalopay, Viettel Money… sau hàng thập kỷ góp phần thay đổi thói quen tiêu dùng. Nền tảng công nghệ và dữ liệu từ thanh toán điện tử là bàn đạp để fintech mở rộng thêm các giải pháp tài chính đa dạng.

Như với MoMo, từ ví điện tử chiếm thị phần lớn nhất, ứng dụng này tiếp tục phát triển hệ sinh thái tài chính theo hướng “bình dân” hóa và chi phí thấp, tiếp cận gần hơn tới những đối tượng ngân hàng truyền thống khó chạm tới - một khoảng trống của tài chính toàn diện tại Việt Nam.

Ví trả sau do fintech này hợp tác với các TPBank là một giải pháp nổi bật khi giải quyết nhu cầu vay chính đáng của một bộ phận người dân khó tiếp cận vốn ngân hàng do không có tài sản thế chấp, ngại thủ tục phức tạp, phải tìm đến vay nóng, chơi hụi, đối mặt với nhiều rủi ro.

Mô hình chấm điểm tín dụng với AI của Ví trả sau đã giúp hơn một triệu người xây dựng lịch sử tín dụng trên hệ thống của Trung tâm Thông tin tín dụng quốc gia (CIC), từ đó dễ dàng tiếp cận được khoản vay chính thống kịp thời, góp phần đẩy lùi tín dụng đen. Ứng dụng tài chính này cũng có nhiều tính năng để người dùng vốn nhỏ vẫn có thể tiết kiệm, đầu tư, quản lý tiền thông minh.

Sự hiện diện của các giải pháp số trong mọi lĩnh vực, từ những tấm vé Metro được thanh toán online, những món hàng được mua sắm trên thương mại điện tử, chuyến xe được gọi qua app… không chỉ là sự tiện lợi, văn minh, mà còn là mảnh ghép quan trọng trong bức tranh kinh tế số.

Công nghệ lúc này không còn là công cụ hỗ trợ đơn thuần, mà trở thành phần không thể thiếu để Việt Nam viết tiếp câu chuyện về một tương lai hiện đại, thịnh vượng và đầy khát vọng.