Vào năm 1966, sau khi đã thử nghiệm thành công giống lúa mới IR8 (nông nghiệp 8), Tỉnh ủy và UBND tỉnh Thái Bình chủ trương đưa vào sản xuất đại trà trên toàn bộ diện tích đất canh tác. Người xưa có câu "vạn sự khởi đầu nan" vì chưa có ai cấy giống lúa lùn như thế này bao giờ, nên có thể nói đây là một cuộc "cách mạng xanh" trên đồng đất Thái Bình. Khi đưa ra chủ trương này, không phải HTX nông nghiệp nào cũng chấp nhận, vì sự rủi ro khi áp dụng cái mới có thể xảy ra lắm chứ! Nếu xảy ra rủi ro mà mất mùa thì hậu quả sẽ nguy hại đến chừng nào? Những ai ở vào thời kỳ ấy mới thấu hiểu cuộc đấu tranh quyết liệt giữa cái cũ và cái mới trong lúc lương thực cả nước đang hết sức khó khăn, có hạt gạo làm ra thì phần lớn dành cho tiền tuyến lớn miền nam, mọi người dân đều chấp nhận ăn bột mì luộc, ngô, sắn, bo bo, có lúc cũng không đủ cấp cho người tiêu dùng.
Mặc dù như đứng trên "đống lửa", Tỉnh ủy và UBND tỉnh Thái Bình, đứng đầu là Bí thư Ngô Duy Ðông và Chủ tịch Nguyễn Ngọc Trìu vẫn quyết tâm thực hiện chủ trương cách mạng giống lúa trên đồng đất Thái Bình. Thế là hàng nghìn cán bộ được đưa xuống cơ sở đôn đốc thực hiện chủ trương của tỉnh, nơi nào không thực hiện chủ trương này, vẫn cấy giống lúa cũ thì kiên quyết nhổ lên và lập tức thay thế giống lúa mới vào. Tôi cũng là người được tham gia đội quân này đến HTX nông nghiệp An Ấp huyện Quỳnh Phụ. Cũng cần nói thêm rằng, vào thời điểm năm 1966 là lúc mà cơ chế quản lý trong tình trạng "quan liêu, bao cấp" đang hết sức nặng nề. HTX nông nghiệp khoán sản phẩm cho đội sản xuất cơ bản chứ không phải khoán cho hộ gia đình và cá nhân. Sản phẩm làm ra, sau khi thực hiện xong nghĩa vụ nộp thuế nông nghiệp cho Nhà nước, còn lại chia theo công điểm với mức lương thực cho mỗi đầu người tùy theo lứa tuổi. Sau khi chia xong, sản phẩm thừa phải bán lại cho Nhà nước. Những người không sản xuất lương thực thì được cấp sổ hoặc tem phiếu lương thực, có khi phiếu chia nhỏ đến 25 gam. Người nông dân chỉ biết làm theo sự chỉ huy của đội trưởng sản xuất và hưởng sản phẩm theo công sức mình bỏ ra, không có quyền năng tự chủ về việc này, cho nên việc cưỡng chế đưa giống lúa mới vào đồng đất Thái Bình tuy có một số trở ngại, nhưng cũng dễ dàng vượt qua, một số HTX lúc đầu tỏ thái độ không đồng tình cuối cùng cũng phải chấp hành mệnh lệnh của cấp trên.
Gặp may, năm đó lại mưa thuận, gió hòa, chưa bao giờ người nông dân Thái Bình lại nhìn cánh đồng lúa toàn thấy thóc là thóc. Nhiều người cảm động đến trào nước mắt. Năm tấn thóc đầu tiên của tỉnh Thái Bình là như thế đấy. Có thể nói, đây là mốc son chói lọi trong lịch sử thâm canh lúa của Ðảng bộ và nhân dân Thái Bình, làm nức lòng nhân dân cả nước mà tiếng vang còn vượt ra ngoài biên giới quốc gia, đến với sự ngưỡng mộ của bạn bè trên thế giới.
Có thể nói thành tựu "5 tấn" của Thái Bình là bước đột phá đầu tiên để nhân dân Thái Bình vượt qua "cửa ải" đói nghèo, nhất là vào thời kỳ cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đang bước vào giai đoạn gay go, ác liệt nhất. Thái Bình không những đóng góp phần lương thực đáng kể cho tiền tuyến lớn miền nam mà còn tạo ra tiền đề cho sự phát triển nông nghiệp "cách mạng xanh" trong cả nước. Bài ca 5 tấn viết về Thái Bình có đoạn: "Năm tấn thóc để góp phần chống Mỹ, ruộng đất sinh sôi không muốn nghỉ lấy một ngày...". Ðúng là ruộng đất Thái Bình từ bấy đến nay cứ sinh sôi mãi, người dân Thái Bình đã cần cù quay vòng đất từ một vụ đến 2, 3 vụ ăn chắc và ngày nay đã đạt năng suất đến 12-13 tấn thóc trên một ha cả năm, gấp hai lần rưỡi thời kỳ "vạn sự khởi đầu nan".
Nhưng hiện nay, một vấn đề đặt ra là: nếu cứ chuyên canh cây lúa thì dù với trình độ thâm canh cao cộng với công nghệ sinh học hiện đại, năng suất lúa có thể tăng cao hơn nữa nhưng cũng không thể vươn lên làm giàu được và nhất là không thể tránh khỏi sự tụt hậu so với các tỉnh bạn trong cả nước. Vì thế Tỉnh ủy và UBND tỉnh Thái Bình chủ trương nhanh chóng xây dựng cơ sở hạ tầng hiện đại và ban hành các chính sách thông thoáng để thu hút đầu tư trong nước và ngoài nước, tăng tỷ lệ công nghiệp và dịch vụ trong cơ cấu kinh tế để Thái Bình từ một tỉnh nông nghiệp dần chuyển thành tỉnh công nghiệp. Mặt khác, đối với nông nghiệp, Tỉnh ủy và UBND tỉnh Thái Bình đã chủ trương dồn điền, đổi thửa chuyển đổi cơ cấu cây trồng và vật nuôi. Thay vì trước đây lấy tiêu chí năng suất lúa trên đầu tấn một ha cả năm để phát động phong trào thâm canh lúa của Thái Bình thì hiện nay lấy tiêu chí xây dựng cánh đồng cho thu nhập 50 triệu đồng/ha/năm. Phong trào này đã được mở rộng trong phạm vi cả nước. Ðến nay đã có những cánh đồng, những ao hồ, đầm đạt hơn 100 triệu đồng và đã có những xã đạt 50 triệu đồng trong phạm vi toàn xã.
Tuy nhiên, để có được nhận thức mới bao giờ cũng phải trải qua bước đường "vạn sự khởi đầu nan". Người nông dân thường quan tâm lợi nhuận hơn là tổng giá trị sản lượng trên một ha. Nếu tổng giá trị đạt hơn 50 triệu đồng mà chi phí quá cao làm cho lợi nhuận (thu nhập) thấp thì cũng đành phải chào thua! Mặt khác còn phải tính đến thị trường đầu ra của sản phẩm, đã có thời kỳ chuyển đổi cơ cấu cây trồng (trước khi phát động phong trào cánh đồng 50 triệu đồng), hàng nghìn ha đất trồng lúa chuyển sang trồng kê, trồng cây củ cải đường, nhưng khi có thu hoạch, nguồn sản xuất lại rơi vào tình trạng "khóc dở, mếu dở" vì hàng hóa bán chẳng ai thèm mua.
Nếu như trước đây, trong thời kỳ bao cấp, chỉ đạo sản xuất bằng mệnh lệnh hành chính, dù muốn hay không muốn lệnh trên đã quyết thì cũng phải chấp hành. Ngày nay quyền tự chủ của hộ gia đình và cá nhân trong "khoán 10" đã định rõ ràng, nên chủ trương xây dựng cánh đồng 50 triệu đồng có đi vào cuộc sống hay không thì phải làm cho mọi người dân thấy hết được những lợi ích xuất phát từ chủ trương đó. Muốn vậy phải có những giải pháp thực tế để giảm chi phí đầu vào từ đó tăng thu nhập trong tổng giá trị trên một ha sản phẩm; ổn định thị trường đầu ra làm cho sản phẩm thu hoạch đến đâu, bán được đến đấy. Vấn đề hướng dẫn kỹ thuật trong gieo trồng, chăm sóc thu hoạch, chế biến, bảo quản sản phẩm cũng phải được coi trọng làm cho nông dân khi chuyển đổi cơ cấu cây trồng là tin tưởng sẽ được ăn chắc.
Xây dựng phong trào cánh đồng 50 triệu đồng/ha/năm là một chủ trương lớn của tỉnh Thái Bình, tuy bước đầu gặp nhiều khó khăn, nhưng "từ cái khó ló cái khôn", sẽ có nhiều giải pháp, có nhiều sáng kiến nảy sinh từ chủ trương này, chắc chắn sẽ thành công.
