Phép thử của thị trường
Ðăng đàn nói "vo" cả giờ đồng hồ tại các kỳ họp Quốc hội cũng như tại hội nghị ngành, không vấp, không nhầm lẫn..., hơn ba năm qua, thị trường đã quen với hình ảnh một Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình quyết đoán, nói là làm. "Chữ tín" của ngân hàng ngày càng được nâng cao đi đôi với kỷ cương thị trường được thiết lập. Không còn cảnh các NHTM chỉ đồng thuận bằng... miệng. Có thể nói, ý chí của nhà điều hành được thử thách nhiều nhất trong năm qua chính là... tỷ giá. Nhờ những quyết sách tỉnh táo, nên dù thị trường có cơn nóng lạnh, tỷ giá đã được điều chỉnh với mục tiêu không chỉ hỗ trợ xuất khẩu mà còn giúp NHNN mua vào một lượng lớn ngoại tệ, góp phần tăng Quỹ Dự trữ ngoại hối quốc gia. Năm 2014 cũng là năm ghi dấu thành công trong phát hành trái phiếu chính phủ và kỷ lục về nắm giữ trái phiếu Chính phủ của các NHTM: gần 240.000 tỷ đồng. Và một con số khác cho thấy thanh khoản của các NHTM rất dồi dào: Hiện dư nợ cho vay qua nghiệp vụ thị trường mở của NHNN là 0 đồng - điều chưa từng xảy ra trong những năm gần đây. Và gần đây nhất, hồi tháng 10, tỷ giá niêm yết của các NHTM tăng vọt, sức ép tâm lý từ thị trường rất lớn, nhưng NHNN kiên quyết không điều chỉnh tỷ giá và sẵn sàng bán ngoại tệ can thiệp bình ổn. Tuy con số ngoại tệ bán ra chỉ được biết đến bởi... tin đồn nhưng cũng đủ làm thị trường hạ nhiệt.
Ðó là những mảng sáng.
Còn, sau vụ bầu Kiên, Huyền Như của năm 2013, năm 2014 ngành ngân hàng tiếp tục bị thử thách bởi các vụ việc tiêu cực ở NHTMCP Xây dựng Việt Nam, NHTMCP Ðại Dương. Nhìn ở góc độ tích cực, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình cho rằng, việc người dân không có phản ứng tiêu cực ùn ùn kéo đến rút tiền đã cho thấy niềm tin vào ngành Ngân hàng được củng cố. Và chính niềm tin là cơ sở vững chắc cho nhà điều hành trong những năm qua cũng như cả chặng đường về đích sắp tới.
Nhiệm vụ vẫn... khả thi
Năm 2015, điều hành chính sách thế nào để vừa bảo đảm tăng trưởng, vừa giữ lạm phát ở mức 5% tiếp tục là nhiệm vụ không dễ dàng đối với NHNN.
Với việc ký kết văn bản hợp tác giữa bốn Bộ trong quản lý và điều hành kinh tế vĩ mô: Bộ Kế hoạch và Ðầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Công thương và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hồi tháng 12-2014 sẽ giúp những chính sách của các nhà điều hành đồng bộ hơn. Nhưng NHNN vẫn là cơ quan lãnh trọng trách chính trong kiềm chế lạm phát.
Năm 2015, dù nền kinh tế thế giới còn nhiều yếu tố bất định, nhưng nếu xuất khẩu tiếp tục giữ được đà tăng trưởng tốt, cộng với dòng vốn ODA, vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp từ nước ngoài kiều hối đều tăng. Ðó là những yếu tố thuận lợi để cán cân thanh toán tổng thể sẽ tiếp tục thặng dư. Do vậy, việc NHNN tiếp tục giữ mục tiêu điều chỉnh tỷ giá không quá 2% là hoàn toàn có cơ sở.
Những năm qua, nếu như tái cơ cấu đầu tư công chưa thể nhận thấy ngay những kết quả rõ nét thì tái cơ cấu các tổ chức tín dụng được cho là trụ cột thực hiện tái cơ cấu hiệu quả hơn. Và trong mối quan hệ có phần ràng buộc giữa ngân hàng với doanh nghiệp thì việc tái cơ cấu hai trụ cột này có mối liên quan nhất định. Ðơn cử, theo yêu cầu của Chính phủ, các tập đoàn, tổng công ty phải thoái vốn đầu tư ngoài ngành. Việc các doanh nghiệp này chuyển nhượng lượng lớn cổ phiếu ngân hàng mà họ đang nắm giữ sẽ có tác động không nhỏ đến các NHTM. Hay ở góc độ khác, vấn đề nợ xấu. Em mang tiền Chính phủ cho bản làng vay đủ/Nuôi thêm đàn lợn béo, trồng thêm lúa thêm ngô... Những câu ca của nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý đã đi cùng ngành ngân hàng suốt một thời gian dài, song có lẽ giờ không còn thích hợp. "Em" vẫn mang tiền Chính phủ, cho bản làng vay nhưng "em" canh cánh nỗi lo nợ xấu. Và quan trọng hơn, "tiền Chính phủ" chỉ ở mảng hoạt động của tín dụng chính sách, còn lại là tiền của dân, của doanh nghiệp, "em" vay để cho vay nên cho dù "lòng em vẫn nhớ tiếng sáo anh bay bổng nhắn lời" nhưng thu hồi nợ thì "em" không dám lơ là! Với tỷ lệ nợ xấu được đưa về 3,87% trong năm 2014, Thống đốc cho rằng, việc đưa nợ xấu về 3% là nhiệm vụ khả thi.
Niềm tin của người dân và doanh nghiệp là cơ sở vững chắc cho nhà điều hành tiền tệ trong những năm qua cũng như cả chặng đường về đích sắp tới.
