Các giải pháp của Tổng cục Hải quan đã triển khai được cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận. Tuy nhiên, tình trạng ùn tắc hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới phía bắc vẫn chưa giải quyết được dứt điểm và có chiều hướng gia tăng trong những ngày sau Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022 do các cửa khẩu biên giới Trung Quốc chưa bố trí được phương tiện vận tải và công nhân bốc xếp dẫn đến nhiều cửa khẩu, điểm thông quan hàng hóa chỉ hoạt động cầm chừng hoặc không hoạt động được.
Các giải pháp Hải quan Việt Nam đã triển khai:
Trong thời gian vừa qua, Tổng cục Hải quan đã chủ động triển khai nhiều giải pháp xử lý việc ùn tắc tại cửa khẩu, cụ thể như:
Tạo điều kiện tối đa và thực hiện thông quan nhanh chóng trong ngày đối với hàng hóa xuất khẩu tại địa bàn (kể cả ngoài giờ hành chính); giải quyết ngay các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan xuất khẩu hàng hóa; phối hợp chặt chẽ, thường xuyên trao đổi thông tin với cơ quan kiểm dịch để thực hiện nhanh chóng thủ tục cho doanh nghiệp. Trong trường hợp thay đổi cửa khẩu xuất, thay đổi phương thức vận chuyển hàng hóa hoặc không có nhu cầu xuất khẩu thì hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện khai sửa đổi, bổ sung hoặc hủy tờ khai hải quan (đối với các trường hợp đã đăng ký tờ khai), đăng ký tờ khai hải quan mới theo quy định để tiếp tục xuất khẩu hoặc đưa trở lại nội địa để tiêu thụ.
Bố trí cán bộ công chức giải quyết thủ tục thông quan và giám sát hàng hóa xuất khẩu là nông sản qua cửa khẩu ngoài giờ hành chính, ngày nghỉ, ngày lễ; ưu tiên, bố trí, sắp xếp các xe đã hoàn thành thủ tục thông quan hàng hóa trước được đi qua cửa khẩu sớm;
Phối hợp các lực lượng Biên phòng, Công an và các cơ quan chức năng khác để điều tiết giao thông cho xe ra vào, không bị ùn tắc, bảo đảm công tác phòng, chống dịch cũng như hạn chế chi phí phát sinh cho doanh nghiệp, thương nhân; bảo đảm an ninh trật tự, không để xảy ra tình trạng mất ổn định gây ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp;
Thường xuyên trao đổi, nắm bắt thông tin về thủ tục hải quan và chính sách hàng hóa của phía nhập khẩu và tuyên truyền phổ biến cho doanh nghiệp;
Khuyến khích và hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện khai báo hồ sơ hải quan điện tử từ chiều hôm trước để đầu giờ sáng hôm sau đã hoàn thiện hồ sơ để thông quan ngay hàng hóa,…
Phối hợp các doanh nghiệp kinh doanh kho, bãi tại khu vực cửa khẩu bố trí địa điểm và tạo điều kiện cho việc bảo quản, phân loại chất lượng hàng hóa của doanh nghiệp trong thời gian chờ xuất khẩu; cho phép doanh nghiệp gửi hàng hóa xuất khẩu đã hoàn thành thủ tục hải quan cần bảo quản vào các kho lạnh (bao gồm cả kho ngoại quan, kho lưu giữ hàng hóa tạm nhập, tái xuất đông lạnh) tại khu vực cửa khẩu; trường hợp có thay đổi thông tin hàng hóa so nội dung khai trên tờ khai hải quan thì hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện khai sửa đổi, bổ sung theo quy định.
Làm việc với doanh nghiệp có hàng hóa đang ùn tắc tại các cửa khẩu và kho ngoại quan tại khu vực cửa khẩu để xác định nhu cầu lưu giữ hàng hóa chờ xuất khẩu. Trường hợp doanh nghiệp có nhu cầu gửi hàng hóa vào kho ngoại quan chờ xuất khẩu thì hướng dẫn chủ kho ngoại quan chia tách khu vực lưu giữ hàng hóa được gửi kho ngoại quan theo quy định và khu vực lưu giữ hàng hóa xuất khẩu chờ làm thủ tục hải quan nhằm tạo thuận lợi tối đa cho các doanh nghiệp bảo quản hàng hóa chờ thông quan, đặc biệt là hàng hóa nông, thủy sản cần phải bảo quản lạnh.
Phối hợp các cơ quan chức năng quản lý trên địa bàn chủ động trao đổi, hội đàm với các cơ quan chức năng quản lý tại cửa khẩu của Trung Quốc nhằm tăng cường năng lực thông quan, giải quyết nhanh tình trạng ùn tắc.
Phối hợp các cơ quan có liên quan tại địa bàn quản lý nghiên cứu, xây dựng “vùng xanh” (vùng an toàn dịch bệnh) ở khu vực cửa khẩu biên giới với quy trình, tiêu chuẩn phòng chống dịch hài hòa với phía Trung Quốc nhưng vẫn bảo đảm công tác quản lý nhà nước về hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu.
Thường xuyên kiểm tra, nắm sát tình hình thực tế, xử lý giải quyết các vướng mắc thực tế phát sinh, xử lý nghiêm các trường hợp gây phiền hà cho doanh nghiệp. Kịp thời báo cáo những vướng mắc phát sinh vượt thẩm quyền về Tổng cục Hải quan để được hướng dẫn xử lý.
Ngày 13/1, Tổng cục Hải quan tiếp tục có công văn số 141/TCHQ-GSQL đôn đốc Cục Hải quan các tỉnh, thành phố thúc đẩy xuất nhập khẩu, giải quyết thông quan nhanh, xử lý ùn tắc hàng hóa tại cửa khẩu theo các chỉ đạo của Tổng cục Hải quan tại các công văn dẫn trên; đồng thời phối hợp với các cơ quan có liên quan tại địa bàn quản lý nghiên cứu, xây dựng “vùng xanh” ở khu vực cửa khẩu biên giới; tiếp tục triển khai hội đàm, trao đổi với hải quan quản lý cửa khẩu của Trung Quốc; xử lý nghiêm các trường hợp gây phiền hà cho doanh nghiệp.
Để tiếp tục thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, hạn chế ùn tắc trong dịp tết Nguyên đán, ngày 28/1, Tổng cục Hải quan tiếp tục có công văn số 375/TCHQ-GSQL đề nghị Cục Hải quan các tỉnh, thành phố thực hiện thủ tục hải quan 24/7; chủ động nắm sát tình hình thực tế, giải quyết các vướng mắc thực tế phát sinh.
Đối với các kiến nghị của Trung Quốc tại cuộc hội đàm “2 nước 4 bên lần thứ 7” giữa Cục Hải quan các tỉnh: Lạng Sơm, Cao Bằng, Quảng Ninh với Hải quan Nam Ninh, Trung Quốc, được tổ chức vào cuối tháng 12/2021, Tổng cục Hải quan cung cấp một số thông tin như sau:
Đối với kiến nghị Việt Nam làm tốt hơn nữa công tác phòng, chống dịch:
Hiện nay, theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, các bộ, ngành và các tỉnh biên giới Việt Nam đang nghiên cứu để xây dựng “vùng xanh” ở khu vực cửa khẩu biên giới (vùng an toàn dịch bệnh) với quy trình, tiêu chuẩn phòng, chống dịch hài hòa với phía Trung Quốc. Do mỗi địa phương của Trung Quốc có quy trình tiêu chuẩn phòng, chống dịch khác nhau, nên để bảo đảm việc xây dựng quy trình, tiêu chuẩn phòng, chống dịch hài hòa với từng địa phương của Trung Quốc, Bộ Tài chính đã có công văn số 930/BTC-TCHQ ngày 27/1/2022 gửi Bộ Y tế (là đơn vị chủ trì thực hiện nhiệm vụ này) và giao Cục Hải quan các tỉnh biên giới (tại công văn số 141/TCHQ-GSQL ngày 13/1/2022) nghiên cứu, phối hợp các cơ quan có liên quan để xây dựng “vùng xanh” ở khu vực cửa khẩu biên giới với quy trình, tiêu chuẩn phòng, chống dịch hài hòa với phía Trung Quốc nhưng vẫn bảo đảm công tác quản lý nhà nước về hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu.
Đối với kiến nghị “phía Việt Nam sớm ký kết Hiệp định kiểm dịch các loại hoa quả với Trung Quốc để giảm tỷ lệ kiểm hóa, nâng cao hiệu suất thông quan”:
Kiến nghị này thuộc chức năng, nhiệm vụ của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Theo đó, ngày 28/1, Tổng cục Hải quan đã có công văn số 364/TCHQ-GSQL đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nghiên cứu, trao đổi với cơ quan có liên quan của Trung Quốc để sớm ký kết Hiệp định kiểm dịch các loại hoa quả với Trung Quốc.
Đối với kiến nghị “Việt Nam phân luồng hàng hóa, hướng dẫn doanh nghiệp Việt Nam đưa hàng đến những cửa khẩu chưa bị ùn tắc để xuất khẩu”:
Trong thời gian vừa qua, tình trạng ùn tắc kéo dài gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp cả 2 nước khi nhu cầu xuất nhập khẩu trước và sau dịp Tết Nguyên đán tăng cao trong khi hàng hóa ùn tắc tại các cửa khẩu không thông quan được buộc phải quay đầu về nội địa bán tháo hoặc đổ bỏ do hàng hóa bị hư hỏng. Để hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp, các bộ, ngành, cơ quan chức năng đã triển khai nhiều giải pháp tháo gỡ tạo thuận lợi thương mại, thúc đẩy thông quan, điều tiết hàng hóa lên cửa khẩu, tuyên truyền thông báo rộng rãi để cộng đồng doanh nghiệp biết điều chỉnh cửa khẩu xuất khẩu hàng hóa và điều tiết lượng hàng hóa lên các cửa khẩu.
Tuy nhiên, hiện nay số lượng cửa khẩu có hoạt động xuất nhập khẩu trên tuyến biên giới phía bắc rất hạn chế (trên toàn tuyến biên giới đất liền của Việt Nam-Trung Quốc đã mở 7 cửa khẩu quốc tế, 6 cửa khẩu song phương, 21 cửa khẩu phụ, 37 lối mở biên giới nhưng trước tết Nguyên Đán chỉ có 11 cửa khẩu, lối mở hoạt động, sau Tết Nguyên Đán chỉ có 9 cửa khẩu, lối mở đang hoạt động). Bên cạnh đó, việc thông quan tại các cửa khẩu này cũng gặp nhiều khó khăn khi hàng hóa qua lại cửa khẩu với tình trạng nhỏ giọt do Trung Quốc áp dụng chính sách phòng, chống dịch chặt chẽ và không bố trí được phương tiện vận tải, công nhân bốc xếp.
Để thúc đẩy thuận lợi hóa thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu của doanh nghiệp 2 bên, kiến nghị cơ quan hải quan Trung Quốc nghiên cứu thực hiện việc thông quan hàng hóa tại các cửa khẩu đã có đủ lực lượng chức năng, đặc biệt là các cửa khẩu chính, cửa khẩu phụ trên tuyến biên giới.
Đối với kiến nghị Việt Nam mở rộng bến bãi, hoàn thiện cơ sở vật chất hạ tầng, kỹ thuật tại khu vực cửa khẩu:
Việc mở rộng bến bãi, hoàn thiện cơ sở vật chất hạ tầng, kỹ thuật tại các khu vực cửa khẩu biên giới là biện pháp lâu dài các tỉnh biên giới sẽ nghiên cứu, quy hoạch và báo cáo cấp có thẩm quyền phê duyệt, triển khai.
Trước mắt, tình trạng ùn tắc hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới đang có chiều hướng gia tăng tại các cửa khẩu biên giới, Để xử lý dứt điểm thì cần sự phối hợp của các địa phương phía Trung Quốc trong việc tạo điều kiện thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu, triển khai các giải pháp thúc đẩy thông quan, thống nhất biện pháp giao nhận hàng hóa; bố trí đủ phương tiện vận tải, công nhân bốc xếp; và thống nhất các điều kiện, quy trình, tiêu chuẩn phòng, chống dịch tại các khu vực cửa khẩu để triển khai “vùng đệm”, “vùng xanh” tại khu vực cửa khẩu biên giới.
