Ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế

Phát biểu ý kiến khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, nửa năm 2022 đã đi qua trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động nhanh, phức tạp mà có yếu tố chưa dự báo hết như cạnh tranh chiến lược ngày càng gay gắt, xung đột ở Ukraine làm tăng giá xăng dầu, đứt gãy chuỗi cung ứng. Theo Thủ tướng, nhiều tổ chức, chuyên gia kinh tế dự báo khó khăn tiếp tục do ảnh hưởng dịch Covid-19 và liên tục hạ dự báo tăng trưởng kinh tế thế giới thấp hơn so đầu năm. Lạm phát tăng ở mức cao tại hầu hết các nước trên thế giới, nhất là các đối tác lớn của Việt Nam, đặc biệt trong tháng 5 và 6 vừa qua. Nhiều đối tác lớn phải thay đổi chính sách, điều này khiến tài chính, tiền tệ, nợ công, các chuỗi cung ứng bị ảnh hưởng; kinh tế toàn cầu có nhiều khả năng rơi vào suy thoái; an ninh năng lượng, lương thực đang trở thành vấn đề toàn cầu. Dịch Covid-19 sau một thời gian lắng xuống có nguy cơ bùng phát. 

Những điều trên tác động đến nhiều mặt tình hình trong nước trên các lĩnh vực. Chúng ta có những thuận lợi như kế thừa thành quả của nhiều nhiệm kỳ qua. Bên cạnh đó vẫn còn có vấn đề nội tại, vẫn phải tiếp tục khắc phục hạn chế, bất cập, tồn đọng nhiều năm, các nhiệm vụ thường xuyên và đột xuất, bất ngờ; khả năng chống chịu của nền kinh tế nước ta có hạn; quy mô nền kinh tế có tăng lên nhưng khó chống chịu các cú sốc từ bên ngoài.

Trong tình hình hiện nay, sức ép từ lạm phát rất cao, giá cả đầu vào, nguyên vật liệu cho sản xuất, kinh doanh, các chuỗi cung ứng bị đứt gãy, các thị trường lớn đều bị ảnh hưởng. 

Từ đầu năm đến nay, trước những khó khăn như vậy, dưới sự lãnh đạo của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự ủng hộ của Quốc hội, sự đồng lòng của người dân, doanh nghiệp, sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế, vào điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các địa phương, chúng ta vượt qua được một số khó khăn, kiểm soát dịch bệnh, tình hình kinh tế-xã hội 6 tháng đầu năm đạt nhiều kết quả quan trọng trên nhiều lĩnh vực, có mặt khởi sắc ấn tượng.

Bên cạnh đó, chúng ta còn một số khó khăn còn phải chú ý, tiếp tục giải quyết như dịch bệnh, thiếu thuốc, trang thiết bị vật tư y tế; vấn đề liên quan giải ngân vốn đầu tư công, chương trình mục tiêu quốc gia phải đẩy mạnh hơn nữa. Trên nền tảng đạt được, nhất là tăng trưởng quý II đạt khá, kiểm soát lạm phát được, kim ngạch xuất khẩu, thu ngân sách tăng cao, bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh lương thực, các cân đối lớn; đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được nâng lên; bảo đảm an sinh xã hội; độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững, đối ngoại được mở rộng… Chúng ta cũng phải dự báo được tình hình 6 tháng cuối năm, những thuận lợi, khó khăn, những vấn đề cần xử lý nhanh, kịp thời để không rơi vào tình trạng bị động, lúng túng. 

Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, địa phương tập trung thảo luận thẳng thắn, khách quan, trung thực, đầy đủ, toàn diện tình hình 6 tháng đầu năm; chỉ ra những cái chưa được, nên nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan, rút ra bài học gì để cho 6 tháng tới phát huy, làm tốt hơn; phải xác định rõ khó khăn, thách thức nhiều hơn thuận lợi, thời cơ.

Các bộ, ngành, địa phương chia sẻ kinh nghiệm, đề xuất các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội theo nguyên tắc phục hồi nhanh và phát triển bền vững. Điều quan trọng là chúng ta cần có những mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp quan điểm, tư tưởng chỉ đạo, tổ chức thực hiện phù hợp tình hình, bối cảnh trong nước và ngoài nước, đạt hiệu quả cao nhất, đáp ứng sự mong muốn của nhân dân và sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương.  

* Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 6 tháng đầu năm, Chính phủ đã chỉ đạo, điều hành quyết liệt, hiệu quả nhiều nhiệm vụ, giải pháp, ứng phó linh hoạt, kịp thời với những diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường của tình hình thế giới, khu vực và trong nước như: lạm phát, giá cả tăng cao, gián đoạn chuỗi cung ứng, nguy cơ suy thoái kinh tế và mất an ninh năng lượng, an ninh lương thực gắn với tác động của xung đột Nga-Ukraine; điều chỉnh chính sách tài khóa, tiền tệ của các nền kinh tế lớn, đối tác thương mại, đầu tư chủ yếu của Việt Nam. 

Nền kinh tế trong nước đã có bước phục hồi nhưng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhất là giá cả xăng dầu, chi phí sản xuất, sinh hoạt, vận tải tăng cao, tiềm ẩn rủi ro, thách thức, tác động đến ổn định kinh tế vĩ mô, các cân đối lớn, sản xuất, kinh doanh và đời sống người dân, nhất là người nghèo, thu nhập thấp.

Mặc dù vậy, dưới sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng; sự ủng hộ của Quốc hội; sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt, thống nhất, kịp thời của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; các bộ, ngành, địa phương đã quán triệt, thực hiện tốt Nghị quyết 01/NQ-CP; thích ứng với bối cảnh mới; vừa tập trung giải quyết các vấn đề trước mắt và những tồn tại, yếu kém, điểm nghẽn của nền kinh tế, vừa giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, hỗ trợ tích cực phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội. 

Kinh tế có bước phục hồi tích cực, tăng trưởng GDP vượt kịch bản cao đề ra, trong đó, GDP quý II ước tăng 7,72% so cùng kỳ, cao nhất kể từ năm 2011. Tính chung 6 tháng, GDP ước tăng 6,42% so với cùng kỳ, cao hơn so với dự kiến kịch bản và cùng kỳ năm 2021, tương đương mức bình quân các năm trước dịch. Kinh tế vĩ mô tiếp tục ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn được bảo đảm, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao, trong đó, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân 6 tháng tăng 2,44%, là mức tương đối thấp so với cùng kỳ các năm trước dịch. Thị trường tiền tệ cơ bản ổn định, đến ngày 23/6, tăng trưởng tín dụng đạt 8,85% so với cuối năm 2021; mặt bằng lãi suất duy trì hợp lý, hỗ trợ tích cực nhu cầu tín dụng cho sản xuất, kinh doanh, mặt bằng tỷ giá ổn định.

Cân đối ngân sách nhà nước tích cực, 6 tháng đầu năm, thu ngân sách nhà nước ước đạt 66,1% dự toán, tăng 18,8% so cùng kỳ; trong đó thu nội địa đạt 63,2% dự toán, tăng 15,8%, dầu thô đạt 121,3% dự toán, tăng 80,8%. Qua đó, mở rộng dư địa tài khóa để có thể triển khai các chính sách hỗ trợ trong 6 tháng cuối năm.

Cân đối thương mại tiếp tục đà tăng trưởng, kim ngạch xuất nhập khẩu 6 tháng tăng 16,4% so cùng kỳ, trong đó, xuất khẩu tăng 17,3%, nhập khẩu tăng 15,5% so cùng kỳ, riêng xuất khẩu của khu vực kinh tế trong nước tăng 20%, xuất siêu 6 tháng đạt 710 triệu USD. Sản xuất công nghiệp phục hồi nhanh, giá trị tăng thêm toàn ngành quý II tăng 9,87% so cùng kỳ ; trong đó, công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 11,45%. Tính chung 6 tháng, giá trị tăng thêm toàn ngành tăng 8,48% so cùng kỳ.

Thương mại, dịch vụ phục hồi rõ nét nhờ giải pháp ứng phó dịch Covid-19 phù hợp, hiệu quả. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng Quý II tăng 19,5% so cùng kỳ (Quý II năm 2021 tăng 5,1%); tính chung 6 tháng tăng 11,7%, cao hơn mức tăng cùng kỳ các năm trước dịch… 

Phát biểu ý kiến kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, tình hình kinh tế-xã hội 6 tháng đầu năm phục hồi rõ nét và đạt được những kết quả quan trọng, toàn diện trên hầu hết các lĩnh vực, góp phần tạo sự phấn khởi và củng cố niềm tin trong nhân dân.

Trong bối cảnh đầy khó khăn, thử thách, có được những kết quả nổi bật nêu trên là nhờ sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, kịp thời của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng; sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; sự đồng hành của Quốc hội; sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương; sự đồng tình, ủng hộ, tham gia tích cực của người dân, doanh nghiệp và sự hỗ trợ, giúp đỡ của bạn bè quốc tế.

Nhân hội nghị này, thay mặt Chính phủ, Thủ tướng đánh giá cao và biểu dương sự nỗ lực và những đóng góp quan trọng của các địa phương vào kết quả chung của cả nước, trong đó, nhiều địa phương đã nỗ lực vượt khó, đạt thành tích cao về tăng trưởng kinh tế, bảo đảm đời sống nhân dân, giữ vững an ninh, trật tự an toàn xã hội.

Về các vấn đề cụ thể, Thủ tướng nêu rõ, chúng ta đã kiểm soát được dịch bệnh trên toàn quốc, xác định các thời điểm mở cửa, quyết định các vấn đề quan trọng liên quan phòng, chống dịch. Diễn biến dịch bệnh đang phức tạp, cho nên không được lơ là, chủ quan, mất cảnh giác, phải tiếp tục tiêm vaccine, sẵn sàng các kịch bản, tăng cường y tế cơ sở; các dịch bệnh khác đang nổi lên, các bệnh tim mạch, đái tháo đường… do đó, Bộ Y tế trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng phải bảo vệ tốt nhất sức khỏe, tính mạng của nhân dân.

Trong bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức nhiều hơn thời cơ, thuận lợi, nhiệm vụ đặt ra cho nửa sau năm 2022 là hết sức nặng nề. Với tinh thần tuyệt đối không chủ quan, luôn chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong chỉ đạo điều hành, “biến nguy thành cơ”, tận dụng tốt các cơ hội để phục hồi nhanh, phát triển bền vững, Chính phủ, Thủ tướng Chính yêu cầu các bộ, ngành, địa phương: Triển khai thực hiện nghiêm túc, có kết quả Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, các Nghị quyết, Kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ các cấp. Tập trung thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả 3 đột phá chiến lược, 6 nhiệm vụ trọng tâm và các nhóm giải pháp trên các lĩnh vực. Ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế - coi đây là một nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách.

Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp các cơ quan liên quan để tổng hợp, xây dựng Đề án bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, không để bị động trong chỉ đạo, điều hành. Chủ động cập nhật, hoàn thiện các phương án, kịch bản chỉ đạo điều hành phù hợp trên cơ sở phân tích, dự báo diễn biến tình hình quốc tế, trong nước.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tập trung chỉ đạo thực hiện các nhóm  nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm:

Thực hiện chính sách tiền tệ linh hoạt, an toàn, thận trọng. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước điều hành đồng bộ, chủ động, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa, tiền tệ và các chính sách vĩ mô khác. Bảo đảm ổn định tỷ giá, lãi suất, các thị trường ngoại hối, tiền tệ, tín dụng. Tập trung tín dụng cho sản xuất, kinh doanh và các lĩnh vực ưu tiên; bảo đảm tiếp cận tín dụng thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Hướng dẫn các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí, hỗ trợ giảm lãi suất cho vay. Đẩy mạnh cơ cấu lại các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu, nhất là các ngân hàng thương mại yếu kém.

Thực hiện chính sách tài khóa mở rộng hợp lý, bảo đảm hiệu quả. Bộ Tài chính chủ động rà soát, đề xuất cắt giảm phù hợp các loại thuế, phí, lệ phí. Kịp thời báo cáo cấp có thẩm quyền phương án điều chỉnh các loại thuế, phí đối với xăng dầu (giảm thuế bảo vệ môi trường, thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng và thuế tiêu thụ đặc biệt). Bảo đảm phát triển ổn định lành mạnh, hiệu quả, an ninh, an toàn thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp.

Về đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công: Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì xử lý ngay những tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc, nhất là về giải phóng mặt bằng, kịp thời công bố giá nguyên, vật liệu xây dựng hằng tháng phục vụ các dự án đầu tư công. Chú trọng rà soát điều chuyển kế hoạch vốn đầu tư công; báo cáo cụ thể và đề xuất xử lý nghiêm các cơ quan, địa phương làm chậm, vi phạm quy định.

Quản lý chặt chẽ giá cả, thị trường, phòng, chống đầu cơ, buôn lậu. Các bộ, cơ quan chức năng và các địa phương theo dõi sát diễn biến, tình hình thị trường, giá cả, chuẩn bị các phương án, kịch bản để chủ động điều hành phù hợp và tăng cường kiểm tra, giám sát thị trường, giá cả. Tăng cường phòng, chống buôn lậu và tình trạng găm hàng, đầu cơ, tăng giá.

Bảo đảm vững chắc nguồn cung năng lượng (xăng dầu, điện, than). Chú trọng thanh tra, kiểm tra, giám sát, quản lý thị trường, xử lý nghiêm các hành vi đầu cơ, buôn lậu xăng dầu. Đẩy mạnh chuyển đổi năng lượng theo cam kết COP26; sử dụng tiết kiệm năng lượng; chuẩn bị sẵn sàng phương án, kịch bản ứng phó mọi tình huống. Bảo đảm an ninh lương thực; bảo đảm đáp ứng nhu cầu xuất khẩu và an ninh lương thực trong nước với giá cả hợp lý.

Tập trung rà soát, hoàn thiện thể chế, pháp luật, quy hoạch, cơ chế, chính sách. Triển khai thực hiện quyết liệt, hiệu quả Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội, 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, các Nghị quyết về phát triển vùng và một số dự án giao thông trọng điểm.

Về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội: khẩn trương hoàn thiện cơ chế, chính sách và hướng dẫn thực hiện. Yêu cầu các địa phương: khẩn trương phân bổ, giao chi tiết kế hoạch vốn giai đoạn 2021-2025; khẩn trương nghiên cứu, ban hành các quy định, cơ chế, chính sách đặc thù phù hợp và các quy định pháp luật liên quan...

Đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, xã hội số, chuyển đổi năng lượng, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Có cơ chế, chính sách phù hợp thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, xã hội số, chuyển đổi năng lượng, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại, cổ phần hóa, thoái vốn, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước.

Tổ chức tốt hoạt động kỷ niệm Ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7; thực hiện tốt chính sách đối với người có công, gia đình chính sách. Tăng cường thực hiện các biện pháp triển khai hỗ trợ người lao động, người sử dụng lao động, phát triển thị trường lao động. Tập trung tổ chức tốt kỳ thi THPT và tuyển sinh đại học, giáo dục nghề nghiệp. Đẩy mạnh cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; tăng cường quản lý tài nguyên, môi trường; đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực…

Về vấn đề học phí, Thủ tướng giao Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan nghiên cứu, đánh giá tác động để trình các cấp có thẩm quyền theo hướng giảm khó khăn cho phụ huynh và học sinh, phù hợp tình hình và điều kiện của đất nước tại thời điểm hiện nay.

* Hội nghị và phiên họp cũng thảo luận về việc triển khai các dự án giao thông trọng điểm quốc gia; những khó khăn, vướng mắc và nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thời gian tới. 

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục rà soát, làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư; thúc đẩy mạnh việc giải phóng mặt bằng; bố trí vốn đủ để thực hiện các dự án và giải ngân hiệu quả các nguồn vốn. Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp tục rà soát, tháo gỡ ngay vướng mắc để có các mỏ, đủ nguyên vật liệu cho các dự án; nhanh chóng kiện toàn Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển hạ tầng; các địa phương thành lập Tổ công tác, trong đó Chủ tịch Ủy ban nhân dân là tổ trưởng để thúc đẩy triển khai và xử lý các vướng mắc nảy sinh…