Tìm giải pháp phát triển kinh tế tư nhân ở khu vực phía nam

Đó là một trong những đề xuất của các đại biểu tại hội thảo khoa học cấp bộ có chủ đề “Phát triển kinh tế tư nhân trên địa bàn các tỉnh, thành phố phía nam”.

Hội thảo diễn ra chiều ngày 19/12 tại Thành phố Hồ Chí Minh, do Cơ quan Thường trực tại miền nam và Ban Kinh tế (đều trực thuộc Tạp chí Cộng sản) phối hợp Học viện Cán bộ Thành phố tổ chức.

Còn nhiều rào cản, thách thức

Theo nhóm nghiên cứu của Tiến sĩ Trần Đỗ Hoài Bảo, Giám đốc Công ty cổ phần Sản xuất-Thương mại He Vi (phường Hòa Lợi, Thành phố Hồ Chí Minh), bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhận và đóng góp đáng kể, khu vực kinh tế tư nhân tại Thành phố Hồ Chí Minh vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế.

Trước hết, phần lớn doanh nghiệp tư nhân có quy mô nhỏ và vừa, vốn điều lệ thấp, năng lực tài chính có hạn; dẫn đến khả năng đầu tư, mở rộng sản xuất-kinh doanh còn yếu.

Thứ hai, trình độ quản trị doanh nghiệp chưa cao, thiếu chiến lược dài hạn, chưa chú trọng đến đổi mới công nghệ và phát triển nguồn nhân lực chất lượng.

Thứ ba, khả năng tiếp cận vốn, đất đai, thông tin thị trường và các dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp còn hạn chế, nhất là các doanh nghiệp khởi nghiệp hoặc đổi mới sáng tạo.

Ngoài ra, tuy đã có nhiều cải thiện nhưng môi trường kinh doanh tại thành phố vẫn còn những rào cản nhất định. Thủ tục hành chính trong một số lĩnh vực vẫn còn phức tạp, thời gian xử lý hồ sơ chưa thống nhất giữa các địa bàn, cơ quan.

Một số quy định pháp luật chưa thực sự rõ ràng, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong quá trình thực thi. Việc thanh tra, kiểm tra chồng chéo cũng là vấn đề được nhiều doanh nghiệp phản ánh, ảnh hưởng đến tâm lý và hiệu quả hoạt động sản xuất-kinh doanh…

Đồng quan điểm, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Tiến Đạt, Hiệu trưởng Trường đại học Tài chính-Marketing (Thành phố Hồ Chí Minh), cho rằng: Một trong những rào cản lớn nhất trong việc phát triển kinh tế tư nhân ở các ngành mũi nhọn ở khu vực phía nam là quy mô doanh nghiệp còn nhỏ, doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm tới khoảng 96-98% tổng số doanh nghiệp.

Do hạn chế về năng lực quản trị và khó khăn trong khả năng tiếp cận vốn trung-dài hạn để đổi mới công nghệ, nên phần lớn doanh nghiệp bị kẹt trong công đoạn gia công, khó vươn lên sản xuất hàng hóa có hàm lượng công nghệ cao và giá trị gia tăng lớn.

Thực tế này khiến tỷ lệ nội địa hóa trong công nghiệp chế biến-chế tạo (ngành mũi nhọn chủ đạo tại Đông Nam Bộ) vẫn còn thấp. Hơn nữa, chi phí logistics nội vùng cao do hạ tầng vận tải chưa đồng bộ.

Với khu vực đồng bằng sông Cửu Long, trung tâm nông sản lớn nhất cả nước và có tiềm năng lớn về nông nghiệp công nghệ cao, phần lớn doanh nghiệp tư nhân vẫn dừng ở mức độ sơ chế, thiếu năng lực chế biến sâu để nâng cao giá trị hàng xuất khẩu.

Hạ tầng logistics lạnh chưa hoàn thiện, làm gia tăng chi phí bảo quản và giảm khả năng cạnh tranh. Những nhược điểm nói trên đã khiến nhiều doanh nghiệp tư nhân khó vươn ra thị trường quốc tế hoặc tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Hoàn thiện thể chế và cải thiện môi trường kinh doanh

Để khắc phục những hạn chế, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tư nhân phát triển thuận lợi, theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Tiến Đạt, Hiệu trưởng Trường đại học Tài chính-Marketing, chính sách cần thúc đẩy quá trình mở rộng quy mô hoạt động, sản xuất cho doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua quỹ vốn mồi, các chương trình hỗ trợ chuyên ngành; đồng thời, khuyến khích việc liên kết-sáp nhập để hình thành những doanh nghiệp đủ tầm dẫn dắt chuỗi giá trị.

Tiếp đó, cần phát triển những kênh tài chính trung-dài hạn phù hợp hơn, chẳng hạn như quỹ bảo lãnh tín dụng, trái phiếu doanh nghiệp có bảo lãnh, quỹ đổi mới sáng tạo…

Bên cạnh đó, cần khuyến khích doanh nghiệp tư nhân thành lập và tăng chi phí cho quỹ nghiên cứu và phát triển; tăng cường liên kết và hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu; nhà nước có chính sách ưu đãi thuế đối với hoạt động nghiên cứu và phát triển, hỗ trợ thương mại hóa kết quả nghiên cứu… Điều này sẽ giúp doanh nghiệp cải thiện năng lực cạnh tranh, đổi mới sáng tạo…

Với khu vực Đông Nam Bộ, cần tiếp tục đầu tư mạng lưới đường bộ kết nối các cảng biển, phát triển cảng cạn (ICD) và trung tâm logistics vùng. Khu vực Tây Nam Bộ thì cần đẩy mạnh đầu tư hệ thống kho lạnh và logistics lạnh…

Còn với góc nhìn của người đang trải nghiệm thực tế, Tiến sĩ Trần Đỗ Hoài Bảo cho rằng: Cần nhanh chóng hoàn thiện thể chế và cải thiện môi trường kinh doanh theo hướng tiếp tục rà soát, sửa đổi và hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đăng ký kinh doanh, đầu tư, đất đai, thuế, bảo hiểm, lao động… sao cho minh bạch, đơn giản, dễ thực hiện và phù hợp với thực tiễn hơn nữa.

Cùng với đó, cần tăng cường năng lực thực thi pháp luật của các cơ quan quản lý nhà nước; bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và công bằng trong xử lý thủ tục hành chính, thanh tra, kiểm tra và giải quyết tranh chấp.

Tiếp theo, cần hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn, đất đai và nguồn lực sản xuất thuận lợi hơn. Trong đó, cần quy hoạch hợp lý các khu công nghiệp, khu công nghệ cao… với quỹ đất sạch, hạ tầng đồng bộ và giá thuê hợp lý.

Bên cạnh đó, thành phố cần triển khai các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân nâng cao năng lực quản trị và chất lượng nguồn nhân lực, thu hút người tài.

Thành phố cũng cần có các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu và quy hoạch phát triển các cụm ngành nghề; có chính sách đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ tiên tiến.