Tìm biện pháp phục hồi san hô chết tại huyện Côn Đảo

Hiện tượng san hô tẩy trắng trên diện rộng là hậu quả của nhiệt độ nước biển gia tăng bất thường vượt ngưỡng 30^oC, dẫn đến tảo cộng sinh trong san hô rời khỏi cơ thể san hô, làm cho khung xương san hô bị mất màu. Hiện tượng san hô bị tẩy trắng đã từng diễn ra tại vùng biển Việt Nam nói chung và vùng biển Côn Đảo, Bà Rịa-Vũng Tàu nói riêng, đã được ghi nhận vào các năm 1998, 2000, 2002, 2010, 2016, 2019.

Điều đó chứng tỏ vùng biển khu vực phía nam Việt Nam trong 20 năm trở lại đây hiện tượng san hô tẩy trắng xảy ra thường xuyên và tần suất nhiều hơn. Việc đánh giá tình trạng san hô trước, trong và sau khi bị tẩy trắng rất quan trọng đối với các nhà quản lý trong việc quản lý rạn san hô; các kết quả khảo sát đúng thời điểm sẽ giúp cho các nhà quản lý, nhà khoa học có được cơ sở khoa học quan trọng về diễn biến tẩy trắng cũng như thiệt hại do hiện tượng tẩy trắng san hô gây ra. Kết quả khảo sát chi tiết hiện trạng san hô bị tẩy trắng quanh đảo Côn Sơn cho thấy, khu vực phía đông nam đảo Côn Sơn có tỷ lệ san hô bị tẩy trắng cao hơn nhiều so với khu vực phía tây bắc của đảo.

San hô bị tẩy trắng trên cả hai đới mặt bằng rạn và sườn dốc rạn. Nhiệt độ nước biển đến độ sâu 20m duy trì ở mức 32^oC. Khu vực các trạm rạn phía đông của đảo như Đầm Tre, Hòn Cau, Hòn Tài và Cực Gà san hô bị tẩy trắng từ 80-100% số lượng san hô trên rạn; ghi nhận khoảng 15-20% san hô mới chết. Đối với khu vực phía tây của đảo Côn Sơn như Hòn Tre Lớn, Hòn Tre Nhỏ, Bãi Ông Cường và Bãi Ông Đụng, san hô bị tẩy trắng khoảng 60-70%; san hô mới chết chiếm khoảng 10% trên rạn. Trong các trạm phía tây đảo, khu vực rạn san hô Bãi Ông Cường bị tác động bởi sao biển gai và trầm tích lắng đọng trên rạn nhiều.

Qua các ghi nhận của Vườn Quốc gia Côn Đảo và thực tế khảo sát cho thấy, san hô Côn Đảo đã bắt đầu tẩy trắng từ giữa tháng 5, thời gian thực địa khảo sát từ ngày 2 đến 5/6/2024 là thời gian diễn ra tẩy trắng đỉnh điểm nhất.

Thạc sĩ Thái Minh Quang, Viện Hải dương học-Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết: Hiện tượng san hô bị tẩy trắng trên diện rộng là hậu quả của việc nhiệt độ nước biển gia tăng bất thường vượt ngưỡng 30^oC, dẫn đến tảo cộng sinh trong san hô rời khỏi cơ thể san hô, làm cho khung xương san hô bị mất màu.

Thạc sĩ Thái Minh Quang đề xuất: Để xác định khoảng thời gian diễn ra tẩy trắng tại Côn Đảo, Vườn Quốc gia Côn Đảo, cần thu thập số liệu nhiệt độ và độ mặn nước biển của các tháng từ tháng 4 đến tháng 6 ở các trạm quan trắc, cũng như trạm đo khí tượng thủy văn quanh đảo để xác định san hô vùng biển Côn Đảo bị tẩy trắng do nhiệt độ nước biển tăng cao và liệu có bị ảnh hưởng của nước ngọt trong thời gian mùa mưa tại Côn Đảo hay không.

Việc đánh giá lại tại tám trạm rạn nêu trên sau một tháng (từ sau ngày 15/7/2024) là cần thiết để đánh giá sự thay đổi độ phủ của san hô sống trên rạn, và san hô mới chết, từ đó tính toán tỷ lệ độ phủ san hô bị chết do ảnh hưởng của hiện tượng tẩy trắng, và xem xét khả năng phục hồi của san hô trên rạn.

Cần xây dựng chương trình giám sát rạn san hô định kỳ hằng năm về độ phủ các hợp phần đáy, mật độ cá rạn, mật độ động vật đáy kích thước lớn, các mối tác động. Chương trình cần thực hiện như nhiệm vụ thường xuyên của đơn vị và thực hiện trong thời gian dài.

Giám đốc Ban Quản lý Vườn Quốc gia Côn Đảo Nguyễn Khắc Pho cho biết: Cần đánh giá lại lần hai các rạn san hô để có cơ sở đánh giá mức độ tác động và khả năng phục hồi của rạn san hô do biến cố tẩy trắng; trên cơ sở đó, đề xuất các phương án phục hồi phù hợp.

Ngoài ra, trong thời gian ba tháng sau khi san hô bị tẩy trắng, Ban Quản lý Vườn quốc gia Côn Đảo cần phải có biện pháp hạn chế các hoạt động khai thác thủy sản, dịch vụ du lịch bơi lội, lặn ngắm trên các vùng rạn san hô quan trọng, đặc biệt là trong các vùng bảo vệ nghiêm ngặt rạn san hô thuộc Vườn Quốc gia Côn Đảo để cho san hô được phục hồi tự nhiên, hạn chế tối đa các hoạt động, tác động bởi con người lên các vùng rạn; thu gom, diệt sao biển gai và thu gom, xử lý rác thải nhựa, ngư lưới cụ trên các vùng rạn san hô thuộc Vườn Quốc gia Côn Đảo.