Gia đình bà đã kiện ra tòa và TAND tỉnh Đác Lắc đã đưa ra xét xử, buộc UBND huyện Ea Kar phải đền bù thiệt hại về đất cho gia đình bà Mai theo quy định của pháp luật. Mặc dù bản án đã có hiệu lực cả năm nay, nhưng huyện Ea Kar vẫn không chịu thực thi, gây bức xức cho người dân.
Huyện thu hồi đất nhưng không có quyết định
Năm 1989, gia đình bà Xà Thị Mai di cư vào huyện Ea Kar, tỉnh Đác Lắc sinh sống theo chương trình đi xây dựng kinh tế mới. Do hoàn cảnh gia đình mới vào lập nghiệp còn nhiều khó khăn nên UBND huyện Ea Kar đã ra Quyết định số 17/QĐ-UB, ngày 19-7-1989, cấp cho gia đình bà Mai một lô đất thổ cư với diện tích 250m2, tại khối 3A, thị trấn Ea Kar, nay tọa lạc trên đường Nguyễn Tất Thành thị trấn Ea Kar, huyện Ea Kar. Quyết định này do ông Võ Văn Tám, Chủ tịch UBND huyện Ea Kar ký.
Được các cấp chính quyền tạo điều kiện để an cư lập nghiệp, gia đình bà Mai đã xây móng và dựng một căn nhà gỗ, gồm một tầng trệt và một gác xép. Khi căn nhà xây dựng chuẩn bị hoàn thành thì UBND huyện Ea Kar, mà trực tiếp ông Y Đớk Mlô, Phó Chủ tịch UBND huyện Ea Kar thời điểm đó đã đến động viên gia đình bà Mai tự tháo dỡ nhà để huyện giải tỏa các hộ dân thuộc khu dân cư buôn Ea H’rah ở phía sau đang lấn chiếm đất, xây dựng nhà trái phép và hứa sau đó sẽ cho gia đình bà Mai dựng lại nhà.
Năm 1990, sau khi được huyện động viên, gia đình bà Mai đã tự nguyện tháo dỡ nhà ở. Thế nhưng sau đó, UBND huyện Ea Kar không cho gia đình bà Mai dựng lại nhà và thu hồi luôn diện tích đất đã cấp cho gia đình bà Mai.
Năm 1991, lô đất này được UBND huyện Ea Kar cấp cho hai hộ khác là cán bộ của huyện. Còn gia đình bà Mai không hề được cấp lại lô đất khác như lãnh đạo huyện Ea Kar đã hứa trước khi giải tỏa.
Bất bình trước việc làm của UBND huyện Ea Kar, năm 1992, gia đình bà Mai đã làm đơn khiếu nại lên UBND huyện Ea Kar đề nghị giải quyết đền bù thiệt hại do bị thu hồi đất và cấp lại lô đất khác. Nhưng mãi đến ngày 12-1-1996, ông Nguyễn Văn Đàn, Chủ tịch UBND huyện Ea Kar mới chịu ký giải quyết đền bù thiệt hại về tài sản gắn liền trên đất cho gia đình ông Lê Văn Liến (chồng bà Mai) với số tiền là 5,263 triệu đồng. Ngày 29-12-1996, anh Lê Huy Anh (con trai bà Mai) đại diện cho gia đình nhận số tiền đền bù trên.
Sau khi thực hiện đền bù thiệt hại tài sản gắn liền trên đất xong thì UBND huyện Ea Kar không ban hành quyết định thu hồi đất theo đúng trình tự thủ tục và không ra quyết định đền bù về đất khi thu hồi hoặc cấp cho gia đình bà Mai một lô đất khác theo quy định của pháp luật.
Sự việc kéo dài dùng dằng 15 năm, đơn thư khiếu nại của vợ chồng ông Liên, bà Mai cứ được các cơ quan chuyển lòng vòng không chịu giải quyết. Trong 15 năm đó, bà Mai, ông Liên không có đất đai, nhà cửa, phải đi ở nhờ gia đình người con trai Lê Thanh Bình, làm nghề chạy xe ôm, trú tại tổ dân phố 2A, thị trấn Ea Kar. Do tuổi cao sức yếu, cộng với bất bình trong cách làm việc của UBND huyện Ea Kar sau nhiều năm đi kiện mà không được giải quyết, năm 2001, ông Liến đã qua đời khi sự việc vẫn còn dang dở.
Ngày 29-6-2006, do già yếu, gia cảnh khó khăn, bà Mai làm giấy ủy quyền cho ông Thái Văn Lý, đại diện cho gia đình bà tiếp tục khiếu nại UBND huyện Ea Kar đề nghị đền bù đất theo Quyết định cấp đất số 17/QĐ-UB ngày 19-7-1989 của UBND huyện Ea Kar. Tuy nhiên, UBND huyện Ea Kar xác định, thời hiệu khiếu nại đã hết nên không giải quyết.
Trao đổi với phóng viên, bà Xà Thị Mai bức xúc: “Bao nhiêu đơn thư của gia đình tôi gửi đi khắp nơi nhưng UBND huyện Ea Kar không chịu giải quyết. Họ bảo tôi chờ. Và tôi đã chờ 25 năm nay rồi, giờ tôi đã 84 tuổi, không biết còn phải chờ đến khi nào nữa. Hiện, con trai tôi đang thuộc diện hộ nghèo, các cháu đang khó khăn. Chỉ mong các cấp, các ngành xem xét giải quyết dứt điểm cho gia đình tôi”.
Do bị UBND huyện Ea Kar thu hồi đất không đúng quy định nên nhiều năm nay bà Xà Thị Mai phải tá túc tại nhà người con làm nghề chạy xe ôm ở thị trấn Ea Kar, huyện Ea Kar.
UBND huyện thua kiện vẫn không đền bù
Mặc dù tốn bao công sức, tiền của để đi khiếu kiện nhưng gia đình bà Mai vẫn quyết không từ bỏ. Ngày 29-6-2012, bà Mai làm đơn khởi kiện ra tòa hành chính huyện về hành vi vi phạm hành chính của UBND huyện Ea Kar, và ngày 17-10-2013, có đơn bổ sung yêu cầu khởi kiện về việc: UBND huyện Ea Kar đã lấy đất của gia đình bà theo Quyết định cấp đất số 17 nhưng không ban hành quyết định thu hồi đất và đền bù thiệt hại về đất hoặc cấp cho gia đình bà một lô đất khác là hành vi trái pháp luật, gây thiệt hại cho gia đình bà.
Ngày 31-3-2014, TAND huyện Ea Kar đã đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm và theo nội dung phán quyết tại Bản án số 01/2014/HCST, ngày 31-3-2014, của TAND huyện Ea Kar đã bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của bà Xà Thị Mai theo đơn khởi kiện ngày 29-6-2012 và đơn khởi kiện bổ sung ngày 17-10-2013 về việc kiện hành vi hành chính của UBND huyện Ea Kar thu hồi đất của gia đình bà Xà Thị Mai, không có quyết định thu hồi đất và không ban hành quyết định đền bù thiệt hại khi thu hồi đất cho gia đình bà Xà Thị Mai.
Ngày 8-4-2014, người đại diện ủy quyền của bà Mai là ông Thái Văn Lý kháng cáo toàn bộ bản án hành chính sơ thẩm. Tiếp đó, này 14-4-2014, Viện Kiểm sát nhân dân huyện Ea Kar ra quyết định kháng nghị số 01/QĐKNPT theo hướng sửa bản án sơ thẩm.
Ngày 16-7-2014, TAND tỉnh Đác Lắc đã đưa ra xét xử phúc thẩm vụ kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai và tuyên xử tại Bản án số 15/2014/HCPT ngày 16-7-2014: Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Xà Thị Mai, buộc UBND huyện Ea Kar phải ban hành quyết định thu hồi đất đối với diện tích 250m2 theo Quyết định cấp đất số 17/QĐ-UB, ngày 19-7-1989, cho gia đình bà Mai và đền bù thiệt hại về đất cho gia đình bà Mai theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, sau khi TAND tỉnh tuyên án, đến nay đã hơn một năm trôi qua, nhưng UBND huyện Ea Kar chưa thực thi bản án. Mặc dù gia đình bà Mai đã nhiều lần gửi đơn đề nghị đôn đốc thi hành bản án đến các cơ quan chức năng nhưng mọi việc vẫn không có biến chuyển.
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Định, Chi cục phó Chi cục Thi hành án huyện Ea Kar cho biết: “Do phía gia đình bà Mai chưa có đơn gửi Chi cục Thi hành án nên Chi cục chưa ra thủ tục để đôn đốc UBND huyện thi hành bản án”. Trong khi đó, ông Thái Văn Lý khẳng định: “Từ năm 2014 đến nay, tôi đã nhiều lần gửi đơn đề nghị đôn đốc tới UBND huyện và Chi cục Thi hành án Ea Kar, yêu cầu các bên có liên quan thi hành Bản án phúc thẩm số 15/2014/HCPT ngày 16-7-2014 của TAND tỉnh Đác Lắc”. Ông Lý cũng cung cấp cho phóng viên những chứng cứ là các phiếu gửi đơn đề nghị đôn đốc tới Chi cục Thi hành án, UBND huyện Ea Kar yêu cầu các bên có liên quan thi hành nội dung bản án phúc thẩm của TAND Đác Lắc qua đường bưu điện cũng như giấy biên nhận của các cơ quan liên quan đã nhận được đơn của ông Lý.
Ông Lý bức xúc: “Nếu người dân chúng tôi làm sai thì cơ quan chức năng đã đến cưỡng chế thực thi bản án lâu rồi. Ở đây, UBND huyện làm sai, bản án của TAND tỉnh Đác Lắc đã có hiệu lực hơn một năm nay, nhưng UBND huyện lại dây dưa không chịu giải quyết đền bù cho gia đình tôi”.
Không chỉ gia đình bà Xà Thị Mai mà dư luận ở địa phương cũng hết sức bức xúc trước việc Bản án phúc thẩm số 15/2014/HCPT, ngày 16-7-2014, của TAND tỉnh Đác Lắc đã có hiệu lực hơn một năm nay, nhưng UBND huyện Ea Kar cũng như các ngành chức năng liên quan của huyện Ea Kar vẫn dây dưa không chịu thực thi bản án, đền bù cho người dân theo phán quyết của tòa án. Vì vậy, UBND tỉnh Đác Lắc cần sớm chỉ đạo UBND huyện Ea Kar thực thi bản án, giải quyết dứt điểm sự việc, không để người dân tiếp tục gửi đơn thư đến cơ quan cơ quan chức năng, gây mất an ninh trật tự tại địa phương.
