Thuật ngữ “Glaucoma” (dân gian thường gọi là bệnh thiên đầu thống hay cườm nước) được dùng để gọi một nhóm bệnh có những đặc điểm chung là nhãn áp tăng quá mức chịu đựng của mắt, lõm, teo đĩa thị thần kinh và tổn hại thị trường đặc hiệu. Glaucoma là một căn bệnh nguy hiểm, gây mất thị lực, có thể gây mù vĩnh viễn.
Nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh vẫn còn nhiều điểm chưa rõ ràng nên rất khó phòng ngừa bệnh. Tuy nhiên, có thể phòng tránh được mù lòa do Glaucoma bằng cách phát hiện sớm, điều trị kịp thời bằng thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật và phải được theo dõi thường xuyên, tái khám định kỳ.
Glaucoma đứng thứ hai (sau bệnh đục thể thủy tinh) trong các nguyên nhân gây mù lòa có thể phòng tránh được ở hầu hết các khu vực trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
Tại Việt Nam, chưa có điều tra toàn quốc về căn bệnh này, tuy nhiên kết quả nghiên cứu do Bệnh viện Mắt Trung ương thực hiện vài năm trước đối với nhóm người trên 35 tuổi tại tỉnh Thái Bình và Nam Định cho thấy, có 94% người dân tham gia khám sàng lọc còn lơ mơ hoặc không biết gì về bệnh Glaucoma. Tỷ lệ Glaucoma trong một số cộng đồng dân cư nghiên cứu chiếm tới 2,2% (ở Nam Định) và 2,4% (tại Thái Bình).
Một vấn đề đáng báo động là người dân lạm dụng và tự ý sử dụng thuốc nhỏ mắt, không có chỉ định của thầy thuốc khiến cho mắt có thể bị Glaucoma do tra corticoid kéo dài.
Trên thị trường có bán các loại thuốc nhỏ mắt có chứa steroids để điều trị chứng ngứa, khô mắt, viêm kết mạc. Nếu dùng những thuốc này trong thời gian dài, có thể dẫn đến mắt bị Glaucoma.
 |
Bệnh nhân đang điều trị tại Bệnh viện Mắt Trung ương tham dự lễ mít-tinh. |
Trong khi đó, số liệu thống kê của Bệnh viện Mắt Trung ương cũng chỉ rõ: Bệnh nhân bị Glaucoma góc mở, có tiền sử tra mắt bằng thuốc có chứa corticoid kéo dài chiếm 31,7% đến 33,1%, trong đó số người trong lứa tuổi lao động (25-59) chiếm 63,1%. Nhiều bệnh nhân mắc bệnh Glaucoma nhập viện khi bệnh đã trầm trọng, thị lực rất thấp, thị trường thu hẹp, nguy cơ mù lòa cao. Cũng có nhiều bệnh nhân đến điều trị nhưng không tuân thủ hướng dẫn của thầy thuốc và phác đồ điều trị nên hiệu quả điều trị không cao.
Các chuyên gia lĩnh vực nhãn khoa cho biết: Những người thường có nguy cơ mắc bệnh Glaucoma trong độ tuổi trên 40 (tuổi càng cao, khả năng bị Glaucoma càng lớn); những người ruột thịt của bệnh nhân Glaucoma (yếu tố di truyền); bệnh nhân có tiền sử dùng corticoid kéo dài (tra mắt hoặc toàn thân); những bệnh nhân có bệnh toàn thân như đái tháo đường, cao huyết áp; những người có nhãn cầu nhỏ như bị viễn thị nặng, giác mạc nhỏ, tiền phòng nông hoặc những người dễ xúc cảm, hay lo âu… là cơ địa thuận lợi để xuất hiện cơn Glaucoma.
Một số triệu chứng lâm sàng thường gặp khi mắc căn bệnh này là: Bệnh thường khởi phát đột ngột buổi chiều tối, hoặc khi bệnh nhân đang cúi xuống đọc sách, hoặc sau những sang chấn tinh thần mạnh. Biểu hiện mắt đột ngột đau nhức dữ dội từng cơn, lan lên nửa đầu cùng bên, bệnh nhân nhìn đèn thấy có quầng xanh đỏ như cầu vồng, thường buồn nôn hoặc nôn, đau bụng, vã mồ hôi, mắt đỏ lên và nhìn mờ ở nhiều mức độ, có thể chỉ mờ như nhìn qua màn xương nhưng cũng có thể giảm thị lực trầm trọng xuống còn đếm ngón tay hoặc bóng bàn tay. Sờ tay vào mắt thấy nhãn cầu căng cứng như hòn bi. Đôi khi bệnh nhân thấy sợ ánh sáng, chảy nước mắt nhưng không tiết dử mắt, mi mắt sưng nề, mắt đỏ theo kiểu cương tụ rìa, giác mạc phù nề mờ đục…
Do vậy, các bác sĩ khuyến cáo, khi có những triệu chứng như trên người bệnh nên đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám mắt, đo nhãn áp và xử trí kịp thời. Mục đích điều trị Glaucoma nhằm ngăn chặn bệnh không tiếp tục gây tổn thương đầu dây thần kinh thị giác. Bệnh nhân khi đã mắc bệnh Glaucoma nhất thiết phải đi khám định kỳ, được các bác sĩ nhãn khoa tư vấn, theo dõi thường xuyên theo một quy trình chặt chẽ nhằm kiểm soát được diễn biến bệnh, hạn chế tối đa tổn hại về thực thể và chức năng thị giác.
Được biết, trong khuôn khổ Tuần lễ Glaucoma, Bệnh viện Mắt Trung ương sẽ tổ chức các hoạt động khám, tư vấn, khám, đo nhãn áp miễn phí cho các người dân nghi ngờ bị Glaucoma vào các ngày làm việc trong tuần tại bệnh viện.
Trước đó, Ban chỉ đạo Quốc gia phòng chống mù lòa (Bộ Y tế) và Bệnh viện Mắt Trung ương đã có văn bản đề nghị Sở Y tế, các đơn vị nhãn khoa các tỉnh, thành phố trên toàn quốc tổ chức các hoạt động hưởng ứng Tuần lễ Glaucoma năm 2024 bằng các hoạt động như mít-tinh, tuyên truyền, tư vấn và khám bệnh miễn phí.
