Thanh toán an toàn trong kỷ nguyên số

Điều này đòi hỏi các đơn vị cần nghiên cứu, đưa ra những giải pháp, tiến bộ công nghệ bảo mật mới giúp các tổ chức có thể bảo vệ tốt hơn dữ liệu của khách hàng, tạo niềm tin và thúc đẩy hoạt động thanh toán điện tử của người dân trong kỷ nguyên kỹ thuật số.

95% ngân hàng thực hiện chuyển đổi số

Bà Winnie Wong, Giám đốc Quốc gia của Mastercard tại Việt Nam, Campuchia và Lào nhận định: trong vài năm gần đây, chuyển đổi kỹ thuật số diễn ra nhanh chóng trong khu vực và nhất là ở Việt Nam. Có ít nhất 95% ngân hàng tại Việt Nam đang tích cực thực hiện chuyển đổi số.

“Các ngân hàng ở Việt Nam hiểu rằng chuyển đổi số không chỉ là một hay hai sự cải tiến, mà là một sự phát triển đổi mới liên tục. Đó là những nỗ lực không ngừng tìm kiếm các giải pháp để bảo vệ các giao dịch, phục vụ khách hàng tốt hơn, và đem đến hiệu quả cho không chỉ riêng một ngân hàng, mà toàn ngành ngân hàng nói chung”, bà Winnie Wong cho biết.

Mặt khác, bà Winnie Wong cũng cho rằng, người tiêu dùng Việt Nam rất hưởng ứng và đón nhận chuyển đổi số. Xu hướng này ở Việt Nam thậm chí phổ biến hơn các nước còn lại trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Bà Winnie Wong.

Trong một nghiên cứu của Mastercard vào năm 2022, có tới 94% người tiêu dùng Việt Nam sử dụng ít nhất một phương thức thanh toán số trong năm qua. Trong khi, ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương và kể cả những nước phát triển hơn, tỷ lệ này cũng chỉ ở mức 88%.

“Vì vậy, Mastercard nhìn nhận Việt Nam đang dẫn đầu trong việc nắm bắt kỹ thuật và chuyển đổi số. Chúng tôi thấy rằng xu hướng này sẽ vẫn tiếp tục, các ngân hàng sẽ tiếp tục cập nhật, sử dụng và phát triển hơn nữa để nâng cao các dịch vụ ngân hàng và phục vụ tốt hơn cho khách hàng Việt Nam”, đại diện Mastercard chia sẻ.

Đồng quan điểm, Vụ trưởng Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước) Phạm Anh Tuấn cho biết: Chuyển đổi số là xu thế tất yếu, rất nhiều tổ chức tín dụng đã đạt được số lượng giao dịch trên kênh số lên tới 90%. Điều đó giúp các tổ chức tín dụng giảm thiểu nhiều chi phí so với thực hiện các giao dịch truyền thống trước đây.

Chuyển đổi số góp phần thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, các hình thức thanh toán số đều hướng tới mục tiêu Quyết định 1813 của Thủ tướng Chính phủ (phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2021-2025).

Ông Phạm Anh Tuấn.

Rủi ro từ những hình thức lừa đảo mới

“Trong ứng dụng công nghệ, như chúng ta đã nói rất nhiều về lợi ích của chuyển đổi số và người dân được hưởng lợi, ngân hàng được hưởng lợi, xã hội có những thay đổi tích cực. Tuy nhiên, bên cạnh đó, trong quá trình chuyển đổi số chúng ta cũng sẽ phải đối diện với một số rủi ro”, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Quốc Hùng chia sẻ thẳng thắn. Bởi lẽ, trong bất cứ lĩnh vực dịch vụ nào, dù hiện đại đến đâu thì kẻ gian vẫn tìm đủ mọi cách để phát hiện ra kẽ hở để lợi dụng, từ đó chiếm đoạt tài sản của khách hàng.

Nhìn nhận về điều này, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Hùng cho biết: Đánh giá xuyên suốt quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực thanh toán, chúng tôi nhận thấy một điểm rất đáng mừng là rủi ro xuất phát từ lỗi, sai sót của chính các tổ chức tín dụng là không có. Trong quá trình chuyển đổi số, Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước luôn chỉ đạo đặt chỉ số an toàn lên trên hết, do đó các tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại khi triển khai hệ thống phần mềm công nghệ đều ưu tiên bảo đảm an toàn một cách tối đa.

Ông Nguyễn Quốc Hùng.

Mặc dù vậy, vẫn xảy ra tình trạng kẻ gian lợi dụng kẽ hở trục lợi, chiếm đoạt tiền của khách hàng.

Trường hợp điển hình là khách hàng vô tình cung cấp thông tin cá nhân như Căn cước công dân, số thẻ, số tài khoản, mật khẩu, mã OTP hay mã số thanh toán,... khi tham gia mạng xã hội, sử dụng internet, mua hàng qua mạng,... cho kẻ gian.

Bên cạnh đó còn có hiện tượng kẻ gian lợi dụng nâng cấp sim, nâng cấp gói internet trên sim để chiếm đoạt số điện thoại, từ đó chiếm đoạt mật khẩu tài khoản ngân hàng.

Một trường hợp xảy ra phổ biến khác là kẻ gian sử dụng tin nhắn giả mạo, gửi các đường link/brandname chứa mã độc để lừa đảo, chiếm đoạt tiền trong tài khoản của khách hàng.

“Tựu trung, khách hàng cần tỉnh táo, cảnh giác, không cung cấp bất cứ thông tin cá nhân gì cho bên thứ ba, cẩn trọng khi tham gia không gian mạng để hạn chế tối đa rủi ro, mất tiền cho kẻ gian”, Tiến sĩ Hùng nhấn mạnh.

Về phía các ngân hàng thương mại, Giám đốc cao cấp An ninh thông tin (Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam - Techcombank) Văn Anh Tuấn cho hay, các ngân hàng vẫn sẽ đầu tư các công nghệ mới để đưa thêm dịch vụ. Bên cạnh đó, khi lượng giao dịch thanh toán bằng tiền mặt không còn nhiều, thanh toán không dùng tiền mặt tăng lên, ngân hàng cũng phải bảo đảm tính ổn định cho hệ thống, nhất là trong những ngày thanh toán đặc biệt, số lượng giao dịch tăng đột biến.

Ông Văn Anh Tuấn.

Song đối với góc độ người dùng, ông Văn Anh Tuấn cũng chia sẻ thêm về một số loại tấn công mới của dịch vụ ngân hàng: Thứ nhất là tin nhắn mạo danh (SMS brand name), hình thức này đòi hỏi khách hàng có nhận thức cao, đọc hiểu rõ nội dung mới nhận ra được hành vi lừa đảo.

Thứ hai, đối với giao dịch QR Code, xuất hiện phần mềm mô phỏng giống với Mobile Banking của các ngân hàng. Khi giao dịch mua hàng, kẻ gian sử dụng phần mềm mô phỏng lừa đảo đã chuyển tiền cho người bán hàng (hiển thị đã chuyển tiền thành công trên phần mềm mô phỏng, nhưng thực chất không chuyển tiền) và nhiều người bán hàng bận rộn, không kịp kiểm tra số dư tài khoản. Như vậy, hành vi lừa đảo đã được thực hiện trót lọt.

Thứ ba, khi mở tài khoản bằng eKYC, rất nhiều lợi ích nhưng song hành với đó là rủi ro, dù ngân hàng triển khai nhiều giải pháp định danh nhưng kẻ gian vẫn tìm cách để lách qua hệ thống bảo mật bằng cách sử dụng công nghệ AI, deepfake,...