Tình hình tội phạm mua bán người diễn biến phức tạp
Trong cuộc chiến chống tội phạm mua bán người, Việt Nam đã chứng minh nỗ lực của mình bằng những cam kết mạnh mẽ thông qua việc áp dụng các điều ước quốc tế, tăng cường hợp tác quốc tế, các hoạt động nâng cao nhận thức của người dân về tội phạm mua bán người.
Cùng với các nước trên thế giới và khu vực, Việt Nam là một trong những quốc gia sớm ký kết, tham gia các công ước, nghị định thư của Liên hợp quốc; thỏa thuận, tuyên bố, bản ghi nhớ của ASEAN, các nước trong khu vực; Hiệp định, thỏa thuận hợp tác với các nước có liên quan về phòng, chống mua bán người.
Ngoài ra, Việt Nam đã tiến hành nhiều thay đổi quan trọng trong khung pháp lý của mình, đồng thời tăng cường hợp tác song phương và đa phương trong phòng, chống tội phạm mua bán người.
Trong 10 năm qua, tình hình tội phạm mua bán người có xu hướng giảm đáng kể về số lượng vụ mua bán người, số đối tượng và số nạn nhân qua các năm, đặc biệt từ năm 2018 trở đi. Tỷ lệ trung bình của tội phạm mua bán người vào khoảng 240 vụ/380 đối tượng/570 nạn nhân/1 năm.
Với những nỗ lực nêu trên, Việt Nam đã đạt được những kết quả tích cực trong công tác phòng, chống tội phạm mua bán người. Theo số liệu của Ban Chỉ đạo 138/CP, trong 10 năm (từ năm 2014 đến năm 2023), Việt Nam phát hiện, điều tra khoảng trên 2.400 vụ mua bán người/3.800 đối tượng, 5.700 nạn nhân.
Trong 10 năm qua, tình hình tội phạm mua bán người có xu hướng giảm đáng kể về số lượng vụ mua bán người, số đối tượng và số nạn nhân qua các năm, đặc biệt từ năm 2018 trở đi. Tỷ lệ trung bình của tội phạm mua bán người vào khoảng 240 vụ/380 đối tượng/570 nạn nhân/1 năm.
Tuy nhiên, tình hình tội phạm mua bán người ở Việt Nam trong thời gian gần đây tiếp tục diễn biến phức tạp, nhiều vụ nạn nhân bị mua bán ra nước ngoài, bị khống chế bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, lừa đảo, cưỡng đoạt, cướp tài sản, có trường hợp dẫn đến chết người, gây ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Thượng tá Đinh Văn Trình - Phó Trưởng Phòng Phòng, chống tội phạm mua bán người (Phòng 5), Cục Cảnh sát hình sự, Bộ Công an dẫn thống kê của Cục Cảnh sát hình sự cho biết, trong 6 tháng đầu năm 2024, toàn quốc phát hiện, điều tra 35 vụ mua bán người/78 đối tượng, 103 nạn nhân.
Bên cạnh thủ đoạn truyền thống với hình thức gặp gỡ, làm quen trực tiếp với nạn nhân, các đối tượng phạm tội có xu hướng chuyển sang sử dụng các nền tảng mạng xã hội, ứng dụng trên internet để tiếp cận nạn nhân, hứa hẹn việc làm “nhẹ nhàng” có thu nhập cao ở nước ngoài, sau đó buộc nạn nhân làm việc bất hợp pháp, thậm chí bán dâm hoặc đòi tiền chuộc với số tiền lớn…
Tăng cường phòng ngừa trong xã hội
Trước thực trạng mua bán người nêu trên, các cấp, các ngành và địa phương đã triển khai nhiều nhiệm vụ trọng tâm với nhiều giải pháp, trong đó tập trung tuyên truyền, tăng cường thông tin, nâng cao nhận thức người dân nhằm từng bước ngăn chặn, đẩy lùi loại tội phạm này, góp phần bảo đảm trật tự an toàn xã hội và cuộc sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân.
Thượng tá Đinh Văn Trình cho hay, là lực lượng chủ công, xung kích, lực lượng cảnh sát hình sự đã tập trung thực hiện tốt công tác truyền thông về phòng, chống mua bán người trên các phương tiện thông tin đại chúng và trực tiếp tại cộng đồng, với những hình thức, biện pháp phong phú, đa dạng.
Cục Cảnh sát hình sự và lực lượng cảnh sát hình sự địa phương đã trực tiếp tổ chức các cuộc truyền thông cộng đồng, các lớp tập huấn chuyên sâu và lồng ghép cho cán bộ các ngành, cho quần chúng nhân dân để nâng cao kiến thức, kỹ năng về phòng, chống mua bán người.
 |
Lực lượng công an tuyên truyền cho người dân về hoạt động mua bán người. (Ảnh: CÔNG LÝ) |
Về công tác điều tra, truy tố và xét xử, lực lượng cảnh sát hình sự phối hợp với bộ đội biên phòng các ngành chức năng các cấp đẩy mạnh công tác điều tra cơ bản, nắm chắc tình hình; xây dựng và phối hợp triển khai các kế hoạch nghiệp vụ, điều tra theo tuyến, địa bàn trọng điểm; hằng năm, mở cao điểm tấn công trấn áp tội phạm mua bán người trên phạm vi toàn quốc; phối hợp với lực lượng công an, bộ đội biên phòng các nước có chung đường biên giới triển khai các biện pháp phòng ngừa, trao đổi thông tin, phối hợp điều tra, bắt giữ, chuyển giao đối tượng phạm tội, giải cứu nạn nhân.
Bên cạnh đó, các mặt công tác khác như tiếp nhận, xác minh, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán; tham mưu xây dựng, hoàn thiện pháp luật; hợp tác quốc tế về phòng, chống mua bán người cũng không ngừng được tăng cường và thực hiện hiệu quả. Qua đó, góp phần giải cứu, tiếp nhận và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán hồi hương, tái hòa nhập cộng đồng; từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo hành lang pháp lý hỗ trợ hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm mua bán người.
Đồng thời mở rộng quan hệ hợp tác với các quốc gia, các tổ chức quốc tế, nhất là các nước trong khu vực và có đông nạn nhân là người Việt Nam bị mua bán nhằm tranh thủ các nguồn lực cho công tác này và nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm mua bán người, giải cứu nạn nhân bị mua bán.
Nâng cao nhận thức về phòng, chống mua bán người
Nói thêm về công tác phòng ngừa trong xã hội, ông Hoàng Ngọc Thanh, Phòng Tuyên huấn, Cục Chính trị, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng cho biết, lực lượng bộ đội biên phòng đã chỉ đạo các đơn vị phối hợp với cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể địa phương và lực lượng liên quan tổ chức tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành các quy định của pháp luật về phòng, chống mua bán người; xuất, nhập cảnh trái phép; phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm mua bán người, nhất là các phương thức, thủ đoạn mới.
Trong đó chú trọng tuyên truyền cá biệt đến các nhóm có nguy cơ cao bị mua bán; tuyên truyền trên biên giới, tuyên truyền ngay tại cửa khẩu, kể cả với người xuất cảnh hợp pháp ra nước ngoài tìm việc làm, kịp thời ngăn chặn không để người lao động bị các đối tượng lừa gạt, bán sang các casino, cơ sở game… ở nước ngoài; tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo liên ngành nhằm nâng cao năng lực phòng, chống mua bán người.
Cụ thể, lực lượng bộ đội biên phòng đã tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật được 56.117 buổi/1.589.724 lượt người tham gia; qua hệ thống loa truyền thanh địa phương và tiếng loa biên phòng 46.925 giờ; cấp phát 40.828 tờ rơi; tổ chức 1 buổi tọa đàm, 2 hội thảo liên ngành; phối hợp với Kênh VTV1 của Đài Truyền hình Việt Nam, Truyền hình Quốc hội, Trung tâm Phát thanh-Truyền hình Quân đội xây dựng 6 phóng sự, 3 buổi tọa đàm, đăng, phát hàng trăm tin bài tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Đáng chú ý, công tác tuyên truyền tại cửa khẩu đã kịp thời ngăn chặn 926 người lao động tự quay trở về vì họ nhận thấy nguy cơ bị mua bán khi xuất cảnh sang bên kia biên giới. Qua đó, tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức và hành động của nhân dân ở khu vực biên giới; nhân dân đã cung cấp nhiều thông tin có giá trị, giúp các đơn vị bộ đội biên phòng xác lập chuyên án đấu tranh, triệt phá và bắt giữ đối tượng phạm tội.
Ngăn chặn tội phạm mua bán người qua biên giới
Với vai trò là tổ chức chính trị-xã hội đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của phụ nữ Việt Nam, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã và đang thực hiện tuyên truyền, vận động hội viên phụ nữ và nhân dân tham gia phòng ngừa mua bán người và tham gia tư vấn, hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về tái hòa nhập cộng đồng theo quy định của pháp luật.
Theo bà Lã Hồng Linh, Ban Tuyên giáo, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, trong 6 tháng đầu năm 2024, các hoạt động tuyên truyền phòng, chống mua bán người trực tiếp tại cộng đồng được các cấp Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tiếp tục chủ động, phối hợp với các cơ quan, đơn vị đẩy mạnh, với hình thức đa dạng, phong phú như sân khấu hóa, kịch tương tác, hội thi, thuyết trình, đối thoại, mít-tinh, diễu hành cổ động…
Nội dung tuyên truyền tập trung phổ biến pháp luật, chính sách phòng, chống mua bán người; các phương thức thủ đoạn hoạt động của tội phạm mua bán người, kỹ năng phòng ngừa, xử lý tình huống; trách nhiệm của cá nhân, gia đình và xã hội trong phòng, chống mua bán người cũng như hỗ trợ nạn nhân tái hòa nhập cộng đồng.
Thông qua các buổi sinh hoạt, học tập đã tuyên truyền đến hội viên, phụ nữ luôn ý thức cảnh giác phòng, chống tội phạm, nhất là tội phạm mua bán người, góp phần giữ gìn an ninh trật tự tại địa phương, bảo vệ quyền của phụ nữ, trẻ em.
 |
Các bạn trẻ tham gia Hội thi Tuyên truyền phòng, chống mua bán người và di cư trái phép. (Ảnh: TRUNG HIẾU) |
Cụ thể, trong 6 tháng đầu năm, các cấp Hội Liên hiệp Phụ nữ địa phương đã phát hiện và lên tiếng 1.364 vụ việc liên quan đến xâm hại, bạo lực phụ nữ và trẻ em, chủ yếu liên quan đến xâm hại tình dục trẻ em; chỉ đạo và phối hợp với cấp Hội địa phương nhanh chóng vào cuộc, kiến nghị các cơ quan chức năng điều tra, xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật; có các giải pháp hỗ trợ kịp thời về vật chất, tinh thần, chăm sóc sức khỏe… cho nạn nhân, nhất là trẻ em gái bị xâm hại nhằm thể hiện rõ vai trò, chức năng đại diện chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho phụ nữ, trẻ em của tổ chức hội.
Tổng đài 1900969680 của Ngôi nhà bình yên thuộc Trung tâm Phụ nữ và Phát triển - Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã tiếp nhận 942 cuộc gọi (tăng gần 70% so với cùng kỳ năm ngoái), thực hiện 1.546 lượt tham vấn (trong đó vấn đề bạo lực gia đình chiếm 85%).
Phối hợp chặt chẽ với bộ đội biên phòng, công an, Hội Liên hiệp Phụ nữ các tỉnh xác minh nhân thân cho 4 ca trở về gia đình sau nhiều năm bị mua bán và hỗ trợ 1 phụ nữ nước ngoài mang thai nghi ngờ là nạn nhân bị mua bán; hỗ trợ giáo dục, đào tạo nghề và hỗ trợ sinh kế cho 15 trường hợp; hỗ trợ theo dõi hồi gia 52 ca tại cộng đồng.
Trong kỳ báo cáo, có 144 phụ nữ, trẻ em gái là nạn nhân của bạo lực gia đình, nạn nhân mua bán người trở về được phát hiện, các cấp hội đã giúp đỡ 122/144 nạn nhân được tiếp cận ít nhất 1 dịch vụ trợ giúp xã hội, đạt tỷ lệ 85%.
Đối với các nạn nhân là phụ nữ, trẻ em gái bị bạo lực, xâm hại tình dục được phát hiện, các cấp hội đã hỗ trợ các nạn nhân được tiếp cận các dịch vụ trợ cấp xã hội như: Vận động nhận đỡ đầu hàng tháng, tư vấn tâm lý, trợ giúp pháp lý, vận động tặng quà…
Tập trung thực hiện cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm mua bán người
Dự báo từ nay đến hết năm 2024, tình hình tội phạm hình sự nói chung, tội phạm mua bán người tiếp tục tiềm ẩn diễn biến phức tạp; phương thức phạm tội đan xen giữa truyền thống và lợi dụng không gian mạng để phạm tội.
Để đáp ứng yêu cầu bảo đảm an ninh, trật tự của đất nước, bảo vệ cuộc sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân, từng bước nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm mua bán người, thời gian tới, các lực lượng chức năng, đơn vị, địa phương tiếp tục tập trung thực hiện tốt một số giải pháp, phương hướng công tác trọng tâm, đặc biệt công tác tuyên truyền, tăng cường thông tin về loại tội phạm này.
Theo Thượng tá Đinh Văn Trình, lực lượng Cảnh sát hình sự đang tập trung thực hiện đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm mua bán người năm 2024, thời gian từ ngày 1/7 đến 30/9/2024. Các địa phương căn cứ tình hình thực tiễn, xác định chỉ tiêu cụ thể cần đạt được trong đợt cao điểm, kiên quyết không để tồn đọng các vụ án mua bán người do khó khăn trong xác minh, giải cứu nạn nhân ở nước ngoài phải tạm đình chỉ, đình chỉ.
 |
Công an tỉnh Lai Châu tuyên truyền các biện pháp phòng, chống tội phạm mua bán người trong học sinh, sinh viên. (Ảnh: HOÀNG PHONG) |
Phối hợp với các ngành đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng phòng, chống mua bán người trên các phương tiện thông tin đại chúng và tại cộng đồng. Đặc biệt, cần kịp thời biên soạn các tài liệu hướng dẫn, quán triệt các quy định của pháp luật liên quan đến công tác phòng, chống loại tội phạm này. Nội dung tuyên truyền phải ngắn gọn, dễ hiểu, phù hợp với lứa tuổi, vùng miền, tập trung vào những đối tượng có nguy cơ cao.
Đẩy mạnh tuyên truyền tại cộng đồng, xây dựng bài viết đăng trên các nền tảng mạng xã hội nhằm tiếp cận người dân. Tập trung vào địa phương có địa bàn trọng điểm cấp huyện, xã về tình trạng đưa người di cư trái phép, các tuyến có dấu hiệu phức tạp về mua bán người. Chú trọng phòng ngừa từ cơ sở, nhất là nhóm có nguy cơ cao (người lao động mất việc, giãn việc; học sinh, sinh viên, người có thu nhập thấp…).
Theo bà Lã Hồng Linh, trong 6 tháng cuối năm, công tác tuyên truyền tiếp tục được các cấp Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam triển khai, tập trung vào một số hoạt động trọng tâm như: Phối hợp với Bộ Công an và Ủy ban nhân dân tỉnh Lào Cai tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày thế giới phòng, chống mua bán người và Ngày toàn dân phòng, chống mua bán người (30/7) năm 2024 tại tỉnh Lào Cai; phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Tây Ninh tổ chức Diễn đàn truyền thông phòng, chống mua bán người tại tỉnh Tây Ninh; tổ chức các hoạt động truyền thông hưởng ứng Ngày pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (9/11), hưởng ứng Tháng hành động vì bình đẳng giới và phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới (15/11-15/12/2024).
Thúc đẩy bình đẳng giới nhằm hỗ trợ cho các nạn nhân vụ mua bán người là phụ nữ và trẻ em
Tiếp tục công tác thông tin, tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng kết hợp hình thức trực tiếp và trực tuyến, tập trung các bài viết tuyên truyền mang tính tương tác cao trên mạng xã hội, đặc biệt nhấn mạnh các đợt hưởng ứng tháng hành động về phòng, chống ma túy, Ngày toàn dân phòng, chống ma túy; đợt cao điểm về tấn công, trấn áp tội phạm, vi phạm pháp luật; tháng cao điểm về đấu tranh chống tội phạm mua bán người; Ngày toàn dân phòng, chống mua bán người 30/7; Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Tháng hành động vì bình đẳng giới và phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới;…
Thực hiện tốt các chương trình/kế hoạch phối hợp, dự án hợp tác với các cơ quan tổ chức quốc tế trong nước, đồng thời đẩy mạnh công tác phối hợp với các bộ, ban, ngành, đoàn thể từ Trung ương đến địa phương để thực hiện công tác phòng chống tội phạm, ma túy, tệ nạn xã hội, phòng, chống mua bán người ở các cấp Hội.
Tiếp tục tham gia xây dựng pháp luật về phòng, chống tội phạm, ma túy, mua bán người, nhất là đối với dự thảo Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi); tuyên truyền các nội dung góp ý dự thảo Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi) liên quan đến hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trong quá trình tham gia đóng góp ý kiến, phản biện xã hội đối với dự thảo Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi).
Tiếp tục phối hợp với Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) triển khai thí điểm mô hình Xã di cư an toàn và các hoạt động truyền thông cộng đồng về phòng, chống mua bán người, thúc đẩy di cư an toàn tại 8 xã của 4 tỉnh, thành phố Hải Phòng, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình; triển khai dự án "Tăng cường năng lực của Việt Nam nhằm hỗ trợ tái hòa nhập bền vững cho phụ nữ di cư hồi hương và gia đình của họ” tại 5 tỉnh, thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương, Cần Thơ, Hậu Giang.
