Tăng cường kiểm soát để bảo đảm chất lượng VSATTP trong dịp Tết Nguyên đán

ND- Tết Nguyên đán đang đến gần, nhu cầu sử dụng thực phẩm của người dân sẽ tăng cao, đi kèm theo đó là nguy cơ thực phẩm mất vệ sinh cũng sẽ tăng theo. Phóng viên báo Nhân Dân có cuộc trao đổi ý kiến với  PGS Trần Ðáng, Cục trưởng An toàn vệ sinh thực phẩm (Bộ Y tế) về các biện pháp để kiểm soát, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm trong những ngày Tết.

Phóng viên (PV):  Trong điều kiện hiện nay, nhu cầu tăng đồng nghĩa với nguy cơ thực phẩm không bảo đảm cũng tăng theo. Vậy đồng chí cho biết vào dịp Tết những nguy cơ đó thường tập trung vào những loại thực phẩm nào?

PGS Trần Ðáng: Vào dịp Tết, nhu cầu sử dụng thực phẩm rất lớn, thường tăng từ 20 đến 30%. Chính vì nhu cầu tăng đột biến, cho nên nguy cơ thực phẩm không bảo đảm chất lượng cũng sẽ tăng theo.

Tết năm nay, những loại thực phẩm có nguy cơ nhất tập trung vào nhóm thực phẩm chứa các mầm gây bệnh.

Vì chúng ta đang phải đối phó với những bệnh dịch vừa được kiểm soát, nhưng nguy cơ bùng phát trở lại là rất lớn. Ðó là cúm gia cầm (H5N1), cho nên những thực phẩm liên quan được xét vào dạng có nguy cơ cao, thí dụ như: gia cầm, thủy cầm.

Nhóm thứ hai là thực phẩm liên quan đến dịch bệnh tiêu chảy cấp nguy hiểm, nổi bật nhất là các thực phẩm sống, thủy sản, mắm tôm, mắm tép, rau sống, hay giò, chả bị ô nhiễm mà không được nấu chín trước khi ăn; thực phẩm chế biến tại chợ, thức ăn đường phố.

Nhóm thứ ba là gia súc có nguy cơ nhiễm dịch lở mồm long móng và các dịch động vật khác như trâu, bò. Ðây là những nhóm thực phẩm có nguy cơ cao mà chúng ta tăng cường kiểm soát bảo đảm chất lượng VSATTP.

Ngoài ra, một số loại thực phẩm khô cũng có nguy cơ cao. Các thực phẩm khô có thể gây nấm, mốc hoặc tẩm ướp một số hóa chất độc hại để bảo quản, kéo dài thời gian sử dụng.

Thời gian vừa qua, qua kiểm tra chất lượng, chưa phát hiện những loại thực phẩm có tẩm ướp hóa chất độc hại. Tuy nhiên, người dân cần  đặc biệt chú ý và đề phòng đối với các loại thực phẩm dễ bị nấm, mốc như: lạc nhân, điều nhân đóng hộp, măng khô, nấm hương...

Một báo động là trong dịp Tết người dân hay ăn dưa hành, dưa chua, qua kiểm tra, phần lớn dưa lại để trong các chậu, xô nhựa. Như vậy là rất nguy hiểm vì nó nhiễm các chất độc từ nhựa mầu.

PV: Vậy ngành y tế đã, đang thực hiện những biện pháp và khuyến cáo gì để giúp người dân mua được những loại thực phẩm bảo đảm chất lượng?

PGS Trần Ðáng: Từ trước Tết ba tháng, ngành y tế, mà trực tiếp là Cục An toàn vệ sinh thực phẩm đã có kế hoạch cụ thể về việc bảo đảm VSATTP trong dịp Tết. Trong đó tập trung vào một số việc cơ bản.

Thứ nhất là đẩy mạnh các hoạt động thông tin, tuyên truyền cho nhiều đối tượng khác nhau, từ những người sản xuất, kinh doanh đến những chủ cơ sở ở chợ, siêu thị nắm được những quy định về VSATTP.

Tuy nhiên, qua kiểm tra tại một số chợ thì Ban quản lý chợ chưa thật sự vào cuộc. Tại nhiều chợ, hàng hóa phần lớn không rõ nguồn gốc, không được chứng nhận an toàn theo như Chỉ thị 06/2007/CT- TTg về việc triển khai các biện pháp cấp bách bảo đảm VSATTP. Phổ biến nhất là các loại rau, quả chưa được chứng nhận an toàn, không có nguồn gốc, xuất xứ.

Ðáng chú ý, khi kiểm tra xong thì Ban quản lý chợ "biến mất" không làm việc với đoàn kiểm tra. Theo Chỉ thị 06/2007/CT- TTg, Ban quản lý chợ phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về chất lượng hàng hóa trong chợ.

Từ thực tế đó, chúng tôi làm việc với địa phương, đề nghị Ban quản lý chợ phải có cam kết, làm đúng chỉ đạo của Thủ tướng. Ban quản lý chợ phải yêu cầu các chủ cửa hàng chịu trách nhiệm về các sản phẩm tại chợ mình quản lý.

Thứ hai là tăng cường kiểm tra, thanh tra.  Ban chỉ đạo 127 đã thành lập bảy đoàn; Cục An toàn thực phẩm phối hợp Tổng cục Tiêu chuẩn - Ðo lường - Chất lượng thành lập sáu đoàn, hiện nay các đoàn đang đi kiểm tra tại các địa phương trọng điểm.

Còn tại tuyến tỉnh cũng thành lập từ hai đến bốn đoàn, mỗi huyện có một, hai đoàn, xã có một đoàn. Các đoàn này sẽ tổ chức các đợt kiểm tra để ngăn chặn các nguy cơ.

Qua kiểm tra đã ngăn chặn được nhiều nguy cơ, trong đó chủ yếu là ngăn chặn hàng giả, nhất là rượu giả (rượu đắt tiền hay bị làm giả); hàng hóa nhái nhãn mác của những hãng có tên tuổi, thương hiệu; hàng hóa không ghi hạn sử dụng (thời hạn sử dụng ghi 12 tháng, nhưng không ghi ngày sản xuất, nhất là những hàng ăn ngay, hàng phục vụ Tết)...

Những nguy cơ này chỉ có kiểm tra mới phát hiện và ngăn chặn được. Từ kết quả kiểm tra cũng xử lý nghiêm những vi phạm đó, kiên quyết đóng cửa những cơ sở không  bảo đảm VSATTP.

Ðáng chú ý, qua kiểm tra các cơ sở sản xuất mắm tôm tại Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh vừa qua cho thấy các cơ sở này vẫn chưa được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện VSATTP. Trong khi đó, qua xét nghiệm trong mắm tôm có các vi khuẩn kỵ khí, tụ cầu trùng vàng, E-Coli... đây là một trong những nguy cơ đối với người sử dụng.

Ðiểm đặc biệt quan trọng mà chúng tôi tập trung triển khai là việc thực hiện các quy định pháp luật, nêu cao vai trò trách nhiệm của các cấp trong bảo đảm VSATTP.

Kế hoạch phân định rõ trách nhiệm của ngành y tế, nông nghiệp, công thương; vai trò của chính quyền các cấp, chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm.

PV: Thủ tướng Chính phủ đã chỉ rõ: công tác bảo đảm VSATTP không phải chỉ của riêng ngành y tế. Vậy theo đồng chí, cần sự vào cuộc thế nào của các ngành, các cấp và chính quyền địa phương trong việc bảo đảm VSATTP ?

PGS Trần Ðáng: Vấn đề kiểm soát thực phẩm không phải của riêng ngành y tế thì đã rõ. Gốc là ngành nông nghiệp, ngành này sản xuất ra hai loại sản phẩm cơ bản làm thực phẩm là thực vật và động vật. Vì vậy, để an toàn cho xã hội, tất cả các sản phẩm nói trên phải được an toàn trước khi đưa ra thị trường.

uBộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có những quy định về vấn đề đó. Nhưng, thực tế vẫn  còn hàng trăm loại sản phẩm chưa được chứng nhận  bảo đảm VSATTP vẫn tung ra thị trường, nhất là các loại có nguồn gốc từ thủy sản. Ngay như mắm tôm, chưa ai chứng nhận mắm tôm an toàn, người dân, các cơ sở sản xuất đều tự làm và tự đưa ra tiêu dùng, bán.

Tuy nhiên, quan trọng không kém hiện nay là  UBND các cấp chưa thật sự làm đúng các nhiệm vụ  đã nêu cụ thể trong Chỉ thị 06/2007/CT- TTg. Theo đó, UBND các cấp phải chỉ đạo các ban, ngành ở địa phương xây dựng, tổ chức được các cơ sở nuôi, trồng và chế biến bảo đảm hợp vệ sinh, bảo vệ môi trường.

Qua kiểm tra, phần lớn các địa phương chưa có được kế hoạch cụ thể về lĩnh vực này. Ban chỉ đạo VSATTP ở nhiều địa phương đã được thành lập, nhưng thực chất chưa vào cuộc,  chỉ có trên hình thức. Nhiều địa phương chưa có ban chỉ đạo đến tuyến xã.

Bên cạnh đó, còn rất nhiều các cơ sở không bảo đảm VSATTP vẫn hoạt động, đây thực chất là những cơ sở hoạt động phi pháp mà chưa có sự kiểm tra, kiểm soát và xử lý của chính quyền.

Ngoài ra, việc bố trí nhân lực quá thiếu, thiếu từ người quản lý, thanh tra; năng lực kiểm nghiệm cũng còn hạn chế...

PV: Ngành y tế đang xây dựng hình ảnh người tiêu dùng thông thái. Vậy tiêu chí thông thái ở đây được hiểu như thế nào và làm thế nào để trở thành thông thái?

PGS Trần Ðáng:  Thông thái ở đây rất đơn giản, chỉ cần thực hiện được bốn tiêu chí sau:

Biết lựa chọn thực phẩm an toàn để sử dụng;

Biết chế biến thực phẩm an toàn theo mười nguyên tắc vàng trong chế biến thực phẩm mà Tổ chức Y tế thế giới đã đưa ra.

Biết sử dụng thực phẩm an toàn;

Mỗi người tiêu dùng phấn đấu trở thành tuyên truyền viên và cảnh sát viên về VSATTP.

 Xin trân trọng cảm ơn đồng chí Cục trưởng.