Sinh ngày 2/3/1927, tại làng Hành Thiện, xã Xuân Hồng, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định, năm 18 tuổi chàng thanh niên Nguyễn Xuân Sâm tham gia tổng khởi nghĩa 19/8 ở Hà Nội rồi trở thành người chiến binh Tây Tiến.