Sổ tay trợ giúp pháp lý: Công cụ hữu ích nâng cao chất lượng dịch vụ

Sổ tay thực hiện trợ giúp pháp lý là sản phẩm trong khuôn khổ Dự án “Tăng cường trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng yếu thế”. Đây là Dự án được thực hiện từ năm 2022-2026, do Bộ Tư pháp là cơ quan chủ quản và được Ngân hàng thế giới tài trợ từ nguồn hỗ trợ của Quỹ Phát triển xã hội Nhật Bản.

Bà Vũ Thị Hường, Phó Cục trưởng Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) cho biết, việc biên soạn Sổ tay thực hiện trợ giúp pháp lý nhằm trang bị cho người thực hiện các kỹ năng cần thiết khi thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý, góp phần tăng cường năng lực cho đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý, nâng cao chất lượng dịch vụ trợ giúp pháp lý trong bối cảnh Đảng, Nhà nước đang đẩy mạnh cải cách tư pháp, cải cách pháp luật và xây dựng Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Do vậy, cuốn Sổ tay sẽ được rà soát, hoàn thiện cho phù hợp với nhu cầu của người sử dụng, phù hợp với thực tiễn hiện nay.

Sổ tay được nghiên cứu và xây dựng trên cơ sở bám sát toàn bộ các quy định của Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, các văn bản hướng dẫn liên quan và thực tiễn triển khai tại địa phương.

Nội dung Sổ tay tập trung vào một số vấn đề trong hoạt động trợ giúp pháp lý gồm: nguyên tắc hoạt động trợ giúp pháp lý; quyền, nghĩa vụ của người thực hiện trợ giúp pháp lý, quy trình nghiệp vụ trợ giúp pháp lý; một số lưu ý khi thực hiện trợ giúp pháp lý cho đối tượng đặc thù (trẻ em, người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, nạn nhân bạo lực gia đình…”.

Tại Hội thảo tham vấn hoàn thiện Sổ tay trợ giúp pháp lý do Bộ Tư pháp tổ chức gần đây, các ý kiến thống nhất cho rằng trong bối cảnh yêu cầu của xã hội ngày càng cao, tính chất các vụ việc trợ giúp pháp lý ngày càng đa dạng, phức tạp, việc xây dựng Sổ tay trợ giúp pháp lý là hết sức cần thiết, đây là tài liệu hữu ích phục vụ công tác tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý tại Trung ương và địa phương.

Theo đó, Sổ tay cần phải được thiết kế ngắn gọn, có nội dung thiết thực, dễ tra cứu giống như cẩm nang trợ giúp pháp lý, phù hợp với người thực hiện trợ giúp pháp lý trong quá trình tác nghiệp; tập trung vào những vấn đề cốt lõi, những nội dung thường xuyên phát sinh trong thực tiễn, bảo đảm tính ứng dụng cao, qua đó hỗ trợ người thực hiện trợ giúp pháp lý xử lý công việc một cách chủ động, thống nhất và hiệu quả.

Bên cạnh đó, cuốn Sổ tay phải được cập nhật kịp thời các quy định pháp luật mới, các chính sách có liên quan đến trợ giúp pháp lý. Việc này không chỉ giúp nâng cao tính chuẩn mực trong hoạt động nghiệp vụ mà còn tác động trực tiếp, tích cực đến chất lượng dịch vụ trợ giúp pháp lý, góp phần bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp pháp lý.

Thực tiễn cho thấy, trong quá trình tiếp nhận yêu cầu, xác định đối tượng được trợ giúp pháp lý vẫn còn gặp lúng túng, nhất là trong một số trường hợp đặc biệt. Do đó, các ý kiến cho rằng vẫn cần đưa nội dung diện người được trợ giúp pháp lý vào Sổ tay nhằm hướng dẫn cụ thể các bước thực hiện, cách xử lý phù hợp trong từng tình huống cụ thể, có dẫn chứng minh họa gắn với tình huống thực tế,bảo đảm tính thống nhất trong quá trình áp dụng. Đồng thời, đề nghị bổ sung nội dung về công tác phối hợp trong trợ giúp pháp lý và đánh giá, thẩm định chất lượng sau khi hoàn thành vụ việc trợ giúp pháp lý.

Việc đánh giá, thẩm định chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý theo các đại biểu không chỉ nhằm kiểm soát chất lượng dịch vụ pháp lý mà còn là cơ sở để rút kinh nghiệm, nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý trong thời gian tới.

Liên quan đến hồ sơ, thủ tục trợ giúp pháp lý, nhiều ý kiến đề nghị cần bổ sung đa dạng hóa các hình thức tiếp nhận, đặc biệt là thông qua Cổng dịch vụ công trực tuyến cho phù hợp với điều kiện thực tế và xu hướng chuyển đổi số trong trợ giúp pháp lý.

Việc biên soạn cuốn Sổ tay thực hiện trợ giúp pháp lý được kỳ vọng sẽ góp phần hỗ trợ người thực hiện trợ giúp pháp lý xử lý tốt hơn các tình huống đa dạng có thể phát sinh trong thực tiễn, đáp ứng yêu cầu của công tác trợ giúp pháp lý trong thời gian tới.