Sau năm kỷ lục về lợi nhuận, ngành ngân hàng bước vào cạnh tranh quyết liệt

Lãi suất tăng và vốn cũng tăng

Trong các năm 2004, 2005, lãi suất trên thị trường ngân hàng phục hồi và liên tục tăng mạnh. Sang năm 2006, các đợt tăng lãi suất vẫn tiếp diễn và khá căng thẳng. Các ngân hàng đua nhau tăng lãi suất để huy động vốn. Hiệp hội Ngân hàng, với vai trò trung gian, đã nhiều lần lên tiếng về sự phá rào thỏa thuận của một số ngân hàng, kể cả ngân hàng quốc doanh. Thậm chí Hiệp hội đã từng lên kế hoạch để các ngân hàng ngồi lại với nhau nhưng không thành công.

Theo phân tích của một số chuyên gia về tài chính tiền tệ, cho đến thời điểm này, lãi suất tiền gửi bằng đồng Việt Nam (VND) và bằng đô-la Mỹ (USD) của các ngân hàng Việt Nam đã sát với giới hạn, giới hạn sinh lời, an toàn của các ngân hàng và rộng hơn là của cả nền kinh tế.

Vì mục tiêu tăng trưởng kinh tế, Ngân hàng Nhà nước vẫn giữ nguyên các mức lãi suất chủ đạo (lãi suất cơ bản 8,25 %/năm, tái cấp vốn 6,5 %/năm, chiết khấu 4,5 %/năm). Thế nhưng các ngân hàng, đặc biệt là khối cổ phần, vẫn tăng lãi huy động VND và phải tăng lãi cho vay đầu ra, gây khó khăn cho các doanh nghiệp vay vốn.

Lợi nhuận cao và thị trường vốn phát triển nhanh đã tạo đà cho các ngân hàng ồ ạt tăng vốn. Trong năm 2006, một loạt ngân hàng đã tăng vốn bằng cách phát hành thêm cổ phiếu, trái phiếu và rất nhiều ngân hàng đã thu được nguồn lợi lớn từ việc phát hành này.

Lợi nhuận tăng từ nhiều phía

Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội (MB) vừa công bố đạt 241,4 tỷ đồng lợi nhuận trong năm 2006 (tăng 27% so với kế hoạch) và có mức tăng trưởng chung trên 60%. Cùng với mức lợi nhuận trên, ngày 29-12-2006 vừa qua, MB cũng đã chính thức tăng vốn điều lệ lên 1.045,2 tỷ đồng và trở thành một trong số ít các ngân hàng thương mại cổ phần có vốn điều lệ hơn 1.000 tỷ đồng tính đến thời điểm này. Việc tăng vốn điều lệ thêm 265,2 tỷ đồng được thực hiện dưới hình thức chia cổ tức bằng cổ phiếu cho các cổ đông theo tỷ lệ 42%/năm (3,5%/tháng) trên tổng số cổ phần sở hữu tính đến ngày 28-12-2006, đồng thời thưởng bằng cổ phần với tỷ lệ 7% cho cán bộ ngân hàng.

Thế nhưng lợi nhuận của MB vẫn còn thua nhiều ngân hàng khác như ngân hàng ACB đạt khoảng 600 tỷ đồng, Sacombank lãi ước hơn 520 tỷ đồng... Tiền lãi của ngân hàng đã không phụ thuộc nhiều vào chênh lệnh lãi suất vay để cho vay mà còn phụ thuộc vào nhiều loại dịch vụ sinh lời khác, đặc biệt là từ hoạt động đầu tư. Trong năm 2006, giá cổ phiếu ngân hàng trên thị trường liên tục nóng sốt. Nếu cuối năm 2005, giá cổ phiếu của VPBank chỉ vào khoảng 25.000 đồng thì nay đã vượt hơn 60.000 đồng/cổ phiếu. Cổ phiếu các ngân hàng như MB, VIB Bank, Techcombank, Southern Bank… cũng tăng mạnh, đặc biệt là trong những tháng cuối năm 2006.

Sacombank trở thành ngân hàng đầu tiên có mặt trên sàn chứng khoán. Sau ngân hàng này, nhiều ngân hàng khác cũng lên sàn. Thông qua thị trường chứng khoán, thương hiệu và hoạt động của các ngân hàng càng nổi bật, hoạt động huy động vốn của ngân hàng càng trở nên thuận lợi hơn. Công nghệ thẻ, thanh toán và gần đây là công nghệ quản lý tài chính doanh nghiệp, tài chính cá nhân cũng đã và đang mang lại những nguồn thu lớn cho ngân hàng.

Tất cả các yếu tố trên kết hợp lại làm cho lợi nhuận của các ngân hàng trong năm 2006 ở mức kỷ lục.

Năm 2007 sẽ có nhiều thách thức mới

Theo nhận định của nhiều chuyên gia kinh tế, thời hoàng kim của lợi nhuận ngân hàng khó có thể kéo sang năm 2007 bởi sự có mặt ngày càng nhiều của các ngân hàng mới. Thực hiện tiến trình hội nhập, năm 2007, các ngân hàng nước ngoài sẽ vào và mở rộng hoạt động, cạnh tranh sẽ lớn, thị phần bị chia sẻ. Với lợi thế về tiềm lực tài chính, kinh nghiệm quản trị và công nghệ, các ngân hàng nước ngoài sẽ là một áp lực lớn đối với các ngân hàng trong nước.

Ông Vũ Viết Ngoạn, Tổng giám đốc Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) mới đây đã trao đổi với các nhà báo rằng sau khi cổ phần hóa xong, quỹ lương của ngân hàng có thể tăng gấp đôi để giữ chân người tài trước cuộc cạnh tranh nhân lực đang rất khốc liệt.

Hiện tại, hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam gồm 32 ngân hàng cổ phần, 5 ngân hàng quốc doanh, 5 ngân hàng liên doanh và 35 chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Đó là chưa kể đang có ít nhất 10 bộ hồ sơ xin thành lập ngân hàng mới, phần lớn trong đó là các ngân hàng ngoại. Vì vậy, chưa bao giờ nhu cầu nhân lực của ngành ngân hàng lớn như hiện nay. Sự cạnh tranh, lôi kéo nhân lực giữa các ngân hàng sẽ đẩy chi phí tiền lương, tiền công lao động của các ngân hàng bị đội lên, mặc dù chất lượng lao động có thể chưa tương xứng. Vì thiếu nguồn nhân lực, nhất là các ngân hàng mới ra buộc phải đẩy chi phí này lên, thậm chí sẽ dẫn đến sự cạnh tranh hỗn loạn trên thị trường nhân lực.

Để đối phó với những thách thức sẽ diễn ra trong năm 2007, tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ ngân hàng năm 2007vừa diễn ra tại Hà Nội, ngành ngân hàng đã đề ra nhiều giải pháp, trong đó ưu tiên các giải pháp để nâng cao khả năng cạnh tranh, kiểm soát rủi ro, phát triển dịch vụ mới và niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán nhằm tăng nguồn vốn. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật về ngân hàng, trong đó có việc xây dựng hai Luật ngân hàng mới tạo cơ sở pháp lý cho mô hình ngân hàng Trung ương hiện đại và phát triển hệ thống tổ chức tín dụng trong giai đoạn mới.