Rà soát tiến trình giám sát và bảo đảm chất lượng nước sạch

NDO -

NDĐT- Sự cố ô nhiễm nguồn nước sạch Sông Đà do dầu thải tại Hà Nội vừa qua cho thấy, tiến trình giám sát và bảo đảm chất lượng nước sạch cần được rà soát. Việc cấp bách này cần phải được thực hiện ngay với tất cả các địa phương có hệ thống cung cấp nước sạch cho người dân.

Khu vực đầu nguồn của nước sạch sông Đà bị nhiễm dầu thải ở Hòa Bình (Ảnh: Giang Ngọc).
Khu vực đầu nguồn của nước sạch sông Đà bị nhiễm dầu thải ở Hòa Bình (Ảnh: Giang Ngọc).

Lỗ hổng pháp lý

Sau sự cố ô nhiễm nguồn nước sạch Sông Đà do bị nhiễm dầu thải trong thời gian cuối tháng 10 vừa qua, người dân tại các khu vực bị ảnh hưởng ở Hà Nội đã được cấp nước sinh hoạt trở lại. Dù vậy, sự việc không đơn thuần dừng lại ở chuyện bảo vệ nguồn nước; trách nhiệm của từng cá nhân, tổ chức liên quan, mà còn ảnh hưởng tới lĩnh vực xây dựng chính sách quốc gia và quản trị. Đó là quản trị thị trường nước sạch, nhìn rộng hơn là thị trường dịch vụ công thiết yếu.

Rà soát tiến trình giám sát và bảo đảm chất lượng nước sạch ảnh 1

Đây là nội dung từ chương trình tọa đàm “Quản lý thị trường nước sạch - nhìn từ vụ nước nhiễm dầu” do Báo Đại biểu nhân dân tổ chức.

Đại biểu Quốc hội Phùng Văn Hùng, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhận xét, khi xảy ra sự cố ô nhiễm nguồn nước sạch Sông Đà, mới thấy quy trình kiểm tra, giám sát, trách nhiệm cơ quan nhà nước và doanh nghiệp sản xuất nước sạch chưa được xác định rõ ràng. Nước sạch là tài nguyên ảnh hưởng đến trực tiếp đến sức khỏe người dân, là lĩnh vực được đầu tư có điều kiện. Để xảy ra vụ việc đáng tiếc như trên, dễ nhận thấy một lỗ hổng pháp lý lớn cần được khắc phục để bảo đảm quyền lợi cho người dân. Phải có đủ văn bản pháp luật để điều chỉnh để bảo đảm rằng, trong thị trường dịch vụ công, các chủ thể kinh doanh bình đẳng. Nhà nước cũng phải giám sát chặt chẽ và xác định trách nhiệm rõ ràng về vấn đề dịch vụ công.

Quan sát sự cố này, sẽ thấy tiến trình giám sát và bảo đảm chất lượng nước sạch cần được rà soát và xem xét lại. Đây là công việc cấp bách cần phải được thực hiện ngay trong giai đoạn này. Không chỉ riêng với Thành phố Hà Nội, Chính phủ cần chỉ đạo tất cả các địa phương có hệ thống cung cấp nước sạch cho người dân - thực hiện nghiêm túc và cẩn trọng các công việc mang tính khẩn cấp, ưu tiên cao này.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Ngọc Phương nhấn mạnh, nước sạch là yếu tố quan trọng trong đời sống của người dân. Sự cố ô nhiễm nguồn nước sạch Sông Đà khiến nhiều người dân bức xúc, bất bình. Qua đó, có thể đánh giá vai trò, trách nhiệm của các cơ quan quản lý, doanh nghiệp trong quản lý những dịch vụ liên quan đến sức khỏe của người dân.

Dưới một góc nhìn khác, ông Lê Quang Huy, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, cho rằng, liên quan đến các chủ thể tham gia bảo đảm chất lượng nguồn nước, Nghị định số 117/2007/NĐ-CP của Chính phủ về sản xuất, cung cấp và tiêu thụ nước sạch (sau đây gọi tắt là Nghị định số 117), hay các nghị định hướng dẫn Luật Quản lý tài nguyên nước chỉ rõ, chính quyền địa phương là chủ thể có trách nhiệm trực tiếp.

Theo đó, chính quyền địa phương phải có kế hoạch xây dựng, bảo vệ hành lang nguồn nước, bảo đảm cho nước không bị ô nhiễm. Ban hành các quy chuẩn của địa phương sao cho phù hợp, căn cứ dựa trên tiêu chuẩn chung để ban hành các quy chuẩn đặc thù tại địa phương mình. Ngoài ra, cần phải tổ chức giám sát kiểm tra, giao việc cho các đơn vị trực thuộc, cơ quan của Ủy ban nhân dân tỉnh, hoặc các Sở Y tế, Trung tâm Y tế dự phòng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật… trong xử lý các sự cố. Tuy nhiên, trong sự cố ô nhiễm nguồn nước sạch vừa rồi, chính quyền địa phương đã có sự vào cuộc song vẫn còn lúng túng, không thực sự kịp thời. Sự cố xảy ra rồi mới đi giải quyết, chứ chưa hề có sự chuẩn bị hay các phương án phòng tránh, đề phòng.

Bảo đảm quyền lợi của người dân

Để bảo đảm quyền lợi của người dân khi Nhà nước xã hội hóa dịch vụ công, đại biểu Quốc hội Phùng Văn Hùng nêu rõ, phải có văn bản pháp luật về dịch vụ công một cách cụ thể, chi tiết, để từ đó bảo đảm quyền lợi của người dân.

Rà soát tiến trình giám sát và bảo đảm chất lượng nước sạch ảnh 2

Trong tiến trình chuyển đổi từ việc Nhà nước độc quyền cung cấp sang cơ chế công - tư phối hợp trong cung cấp dịch vụ công thiết yếu, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Lê Quang Huy (ảnh trên) nêu ý kiến, nên đẩy mạnh chủ trương tư nhân hóa, song cũng cần khẳng định vai trò của Nhà nước. Các doanh nghiệp phải thực hiện nghiêm ngặt các quy chuẩn ngay từ đầu vào. Nhà nước nên tập trung vào vấn đề phân phối và quản lý. Khi hệ thống pháp luật hoàn thiện, có thể giao cho tư nhân, từ đó bảo đảm quyền lợi cho người dân.

Trong Kỳ họp lần thứ tám Quốc hội khóa XIV, dự án Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công - tư sẽ được trình lên. Trong đó, có bảy lĩnh vực được đưa vào hình thức đối tác công - tư như truyền tải điện, cung cấp nước sạch…. Đây là một hướng đi đúng. Tuy nhiên, cung cấp dịch vụ công là một loại hàng hóa rất đặc biệt, thiết yếu. Vì thế, Nhà nước có thể ủy quyền cho các chủ thể khác để làm tốt hơn. Với tính chất quan trọng của các loại hình dịch vụ công này, Nhà nước cần có cơ chế kiểm soát hệ thống pháp lý để bảo đảm chất lượng của hàng hóa sao cho ổn định về giá cả, chất lượng, rộng hơn là bảo đảm về kinh tế - xã hội và chính trị.

Bên cạnh đó, để bảo đảm quyền lợi của người dân khi Nhà nước xã hội hóa dịch vụ công, theo đại biểu Lê Quang Huy, phải “lấy người dân làm trung tâm”. Ông nhấn mạnh, sự tham gia của người dân, lấy ý kiến của cộng đồng trong quá trình xây dựng các quy hoạch rất quan trọng. Là đối tượng thụ hưởng các dịch vụ công, người dân cần được được tiếp cận một cách đầy đủ, công bằng về mọi mặt như giá cả, chi phí... Chính quyền cũng cần phải công khai, minh bạch, có trách nhiệm giải trình với người dân trong mọi quá trình để bảo đảm quyền lợi cho người tiêu dùng.

* Xét nghiệm nước miễn phí tại địa điểm chịu ô nhiễm nước sông Đà

* Khởi tố vụ án gây ô nhiễm nguồn nước sông Đà

* Người dân Hà Nội lo lắng vì nước sạch có mùi lạ

* Nước sạch nhiều khu vực tại Hà Nội có mùi lạ

* Đề nghị Hòa Bình điều tra hành vi gây ô nhiễm nguồn nước mặt sông Đà

* Người dân xếp hàng chờ lấy nước sạch sau sự cố ô nhiễm

* Mở cửa nhà máy nước cho dân lấy nước miễn phí