Trong một tuyên bố ngày 27/3, Liên hợp quốc đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về quyết định của chính quyền Taliban tại Afghanistan không cho nữ sinh được tiếp cận nền giáo dục cao hơn. Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cũng bày tỏ thất vọng vì quyết định trên của Taliban, cho rằng hành động này vi phạm quyền bình đẳng của phụ nữ và trẻ em gái đối với giáo dục.
Trước đó, lực lượng Taliban - hiện lãnh đạo Afghanistan - đã bất ngờ rút lại thông báo mở cửa trường trung học cho nữ sinh, tuyên bố các trường này vẫn sẽ đóng cửa cho đến khi một kế hoạch được đề ra theo luật Hồi giáo cho phép hoạt động trở lại. Quyết định được đưa ra sau nhiều tháng cộng đồng quốc tế nỗ lực giải quyết vấn đề hỗ trợ chi trả lương cho giáo viên, vào thời điểm trẻ em gái Afghanistan háo hức quay trở lại trường học lần đầu tiên sau bảy tháng.
Từ khi nắm quyền kiểm soát Afghanistan hồi tháng 8/2021, Taliban áp đặt một loạt hạn chế với phụ nữ như cấm tham gia công việc của chính phủ, kiểm soát quần áo họ được phép mặc và cấm ra khỏi thành phố một mình. Ngày 27/3, giới chức hàng không Afghanistan cho biết chính quyền Taliban đã ra lệnh cho các hãng hàng không nước này không cho phụ nữ lên máy bay trừ khi có người thân là nam giới đi cùng.
Với mong muốn xây dựng một xã hội thân thiện với phụ nữ, các nhà hoạt động bảo vệ quyền lợi của trẻ em gái và nữ giới ở Afghanistan tuyên bố sẽ phát động làn sóng phản đối trên toàn quốc nếu chính quyền Taliban không mở cửa trở lại trường học cho nữ sinh trung học trong vòng một tuần. Trong một cuộc họp báo tại thủ đô Kabul ngày 27/3, cô Halima Nasari - nhà hoạt động bảo vệ quyền của nữ giới tại Afghanistan - đã đọc tuyên bố chung của bốn nhóm nữ quyền tại Afghanistan, trong đó kêu gọi chính quyền Taliban đảo ngược quyết định nói trên.
Cũng theo tuyên bố trên, thay vì đóng cửa các cơ sở giáo dục hiện có, lực lượng Taliban nên xây dựng thêm nhiều trường học hơn cho trẻ em gái ở vùng nông thôn.
Bộ trưởng Ngoại giao các nước Mỹ, Anh, Pháp, Italia, Na Uy, Canada và đại diện cấp cao của Liên minh châu Âu (EU) cùng ra tuyên bố chung kêu gọi Taliban thực hiện những cam kết công khai mà lực lượng này đưa ra đối với người dân Afghanistan và cộng đồng quốc tế, nhấn mạnh quyết định trên của Taliban sẽ gây tổn hại sâu sắc đến những triển vọng của Afghanistan trong việc gắn kết xã hội và tăng trưởng kinh tế.
Các nước trên cho rằng mọi công dân Afghanistan, dù nam hay nữ, đều có quyền bình đẳng học tập ở tất cả các cấp học và trên mọi tỉnh, thành phố trong cả nước. Do vậy, họ kêu gọi Taliban nhanh chóng đảo ngược quyết định vừa qua vốn sẽ kéo theo những hậu quả vượt xa cả những tác động tiêu cực tới trẻ em gái Afghanistan. Bất chấp những bất đồng, Liên hợp quốc kêu gọi cộng đồng quốc tế phối hợp với lực lượng Taliban để giúp đỡ thực chất cho người dân Afghanistan.
Đặc phái viên Liên hợp quốc về Afghanistan đồng thời là người đứng đầu phái bộ hỗ trợ của Liên hợp quốc tại Afghanistan (UNAMA) Deborah Lyons cho rằng hiện vẫn còn sự “thiếu tin tưởng lẫn nhau” vốn tồn tại từ lâu giữa Taliban và phần lớn cộng đồng quốc tế, thậm chí cả các nước trong khu vực và các nước láng giềng của Afghanistan.
Nhân kỷ niệm ngày ký kết Thỏa thuận Doha giữa Mỹ và Taliban, lực lượng này tái khẳng định cam kết bảo đảm Afghanistan sẽ không trở thành mối đe dọa đối với bất kỳ quốc gia nào, bày tỏ mong muốn có quan hệ tốt với tất cả các nước và các tổ chức quốc tế. Bà Lyons cho biết UNAMA đang nỗ lực làm cầu nối và đã chuyển thông điệp về những quan ngại của cộng đồng quốc tế tới Taliban, phối hợp với Taliban để tháo gỡ nhiều vấn đề, trong đó có hoạt động vận chuyển hỗ trợ nhân đạo.
Thực tế ở Afghanistan đang đặt ra yêu cầu đòi hỏi cộng đồng quốc tế, các tổ chức của Liên hợp quốc cần tăng cường kết nối và phối hợp nhiều hơn đối với quốc gia này. Việc phối hợp với Taliban sẽ mang lại cơ hội để giúp định hình tương lai cho người dân Afghanistan, giúp họ thoát khỏi xung đột và các quyền của họ được tôn trọng.
Trước mắt, quyết định “cấm cửa” đến trường với nữ sinh cần phải nhanh chóng được đảo ngược để bảo đảm cho trẻ em gái quyền được học hành bình đẳng vì tương lai của cá nhân họ và sự thịnh vượng của đất nước.
