Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong kiểm toán và tố tụng

Luật định nhưng khó thi hành

Việc đề xuất các quy định để thực hiện thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính của Kiểm toán Nhà nước (KTNN) là vấn đề lớn được đặt ra trong quá trình thảo luận. Trước đó tại kỳ họp thứ 9, một số ý kiến của đại biểu QH đề nghị bổ sung các quy định về xử phạt vi phạm hành chính (XPVPHC) của KTNN để thống nhất với Luật KTNN. Về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH Hoàng Thanh Tùng cho biết, trong quá trình tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo luật, Ủy ban Pháp luật nhận thấy Luật KTNN được sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2019 quy định KTNN có thẩm quyền xử phạt vi phạm pháp luật trong lĩnh vực KTNN theo quy định của Luật XLVPHC. 

Riêng về thẩm quyền quy định cụ thể hành vi vi phạm hành chính, hình thức, mức xử phạt đối với từng hành vi vi phạm hành chính... trong lĩnh vực KTNN, Thường trực Ủy ban Pháp luật cho rằng, Điều 4 Luật XLVPHC hiện hành giao Chính phủ quy định cụ thể về XPVPHC trong các lĩnh vực quản lý nhà nước. Tuy nhiên, hoạt động KTNN không phải là lĩnh vực thuộc thẩm quyền quản lý nhà nước của Chính phủ, cho nên việc căn cứ vào quy định nêu trên để giao Chính phủ quy định cụ thể về XPVPHC trong hoạt động KTNN là không phù hợp. Từ thực tiễn triển khai Luật XLVPHC năm 2012, nhiều đại biểu QH cho rằng, mặc dù Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính đều quy định hành vi cản trở hoạt động tố tụng bị xử phạt theo quy định của Luật XLVPHC, nhưng đến nay vẫn chưa ban hành được văn bản quy định cụ thể về XPVPHC đối với các hành vi này.

Nội dung khác được quan tâm tại phiên họp vừa qua là, việc cần làm rõ thực tế áp dụng quy định XPVPHC đối với các hành vi cản trở hoạt động tố tụng. Chia sẻ với ý kiến của một số đại biểu, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ, cho biết: Luật XLVPHC năm 2012 quy định (tại Điều 48) về những vấn đề liên quan XLVPHC trong hoạt động tố tụng, nhưng thực tế những quy định này chỉ mang tính nguyên tắc và thực tiễn chưa thi hành được. Tại Điều 4 của luật này cũng quy định Chính phủ hướng dẫn những hành vi nào là hành vi cản trở hoạt động tố tụng. Trong khi đó, các luật tố tụng như tố tụng hình sự, tố tụng hành chính, tố tụng dân sự đều có những điều luật quy định các hình thức xử phạt, thẩm quyền, trình tự, thủ tục xử phạt hành chính đối với các hành vi cản trở hoạt động tố tụng được thực hiện theo quy định của Luật XLVPHC và pháp luật liên quan, nhưng thực tế chưa có hướng dẫn cụ thể.

Tránh “khoảng trống” trong pháp luật

Chia sẻ nội dung này trong lĩnh vực chuyên ngành kiểm toán, Phó Tổng KTNN Đoàn Xuân Tiên cho biết, hành vi vi phạm, đối tượng vi phạm trong lĩnh vực kiểm toán hiện rất rõ. Đại biểu dẫn chứng đối với hành vi cản trở hoạt động KTNN, thực tế có thể xác định những hành vi như không cung cấp đầy đủ thông tin cho hoạt động KTNN theo Luật KTNN, không thực hiện đầy đủ các kết luận, kiến nghị KTNN. Do đó, dự thảo luật lần này bổ sung  thẩm quyền của Ủy ban TVQH quy định cụ thể về XPVPHC trong lĩnh vực KTNN và đối với các hành vi cản trở hoạt động tố tụng là hợp lý; nếu không sẽ tạo “khoảng trống” của pháp luật. Theo Phó Tổng KTNN, đây là vấn đề cần quy định cụ thể, thể hiện sự nhất quán trong thực hiện.

Tham gia giải trình những vấn đề được quan tâm, Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long cho biết, trong lần sửa đổi luật lần này, Chính phủ không trình nội dung về thẩm quyền và bổ sung một số các quy định để thực hiện thẩm quyền XPVPHC của KTNN là do “chưa thật sự rõ và minh bạch về mặt lý luận”. Theo Bộ trưởng, KTNN là một hệ thống cơ quan thuộc QH, không thuộc hệ thống cơ quan quản lý hành chính nhà nước của Chính phủ. Khi bổ sung Điều 6a vào Luật KTNN có quy định về XPVPHC thì tuân thủ theo quy định của pháp luật về XLVPHC.

Tuy nhiên, quy định tại Điều 6a lại không mở ra nguyên tắc nào để Chính phủ quy định các hành vi, mà chỉ dẫn chiếu đến Luật XLVPHC. Trong một số trường hợp, một số hành vi, KTNN có quyền kiến nghị và chuyển hồ sơ sang các cơ quan có thẩm quyền như cơ quan điều tra, cơ quan thanh tra, cơ quan tố tụng… Việc bổ sung quy định về XLVPHC trong hoạt động KTNN là khó và không khả thi, bởi vì không xác định được những hành vi như thế nào trong KTNN là vi phạm hành chính để áp dụng biện pháp XLVPHC… Đối với hệ thống cơ quan tố tụng cũng có vấn đề tương tự, vì đây là hệ thống cơ quan không thuộc Chính phủ, Bộ trưởng Lê Thành Long đề nghị, Tòa án nhân dân tối cao tiếp tục thực hiện việc chuẩn bị hồ sơ để trình Ủy ban TVQH dự án Pháp lệnh về XLVPHC các hành vi cản trở hoạt động tố tụng.

Phát biểu ý kiến kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu nêu rõ: Về thực hiện thẩm quyền XPVPHC của KTNN và các cơ quan tiến hành tố tụng, các cơ quan đề xuất nên giao cho Ủy ban TVQH quy định các loại hành vi cụ thể, hình thức và mức phạt đối với vi phạm trong lĩnh vực kiểm toán và trong lĩnh vực tố tụng. Mặt khác, quan điểm của Chính phủ cho rằng, đây không phải là lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước cho nên không thuộc thẩm quyền của Chính phủ để quy định các hành vi cụ thể. Thời gian tới, đề nghị QH giao Ủy ban TVQH ban hành một pháp lệnh quy định rõ, cụ thể từng hành vi, mức phạt. Về vấn đề cơ chế bảo đảm thi hành quyết định XPVPHC trong các lĩnh vực này, Phó Chủ tịch QH đề nghị Ủy ban Pháp luật của QH, các cơ quan hữu quan tiếp tục nghiên cứu nhằm vận dụng quy định của luật để áp dụng trong pháp lệnh nêu trên.