"Bật dậy" những tiềm năng
Một nhà khoa học danh tiếng của Mỹ, trong chuyến thăm Việt Nam có nguyện vọng đến một nơi để có thể dễ dàng cảm nhận được đất nước và con người Việt Nam. Và chính những gì tai nghe mắt thấy ở Quảng Ninh đã củng cố niềm tin yêu và mong muốn trở lại Việt Nam của ông.
Không chỉ tự hào bởi Vịnh Hạ Long, kỳ quan thiên nhiên thế giới, tỉnh Quảng Ninh còn có 600 di tích lịch sử danh lam thắng cảnh; có Trung tâm Phật giáo Yên Tử; Khu di tích lịch sử Bạch Đằng gắn với nhiều sự kiện từ hàng nghìn năm trước, trong đó (năm 1288) quân dân nhà Trần đánh tan đội quân xâm lược Nguyên Mông, viết nên bản hùng ca bất hủ, khẳng định nền độc lập dân tộc...
Vùng địa đầu Tổ quốc giàu tài nguyên khoáng sản. Sự phát triển của ngành khai khoáng cùng với quá trình đấu tranh cách mạng đã góp phần để Quảng Ninh trở thành một trong những chiếc nôi hình thành nên giai cấp công nhân Việt Nam. Những cuộc đấu tranh của công nhân dưới sự lãnh đạo của những tổ chức Đảng sớm ra đời ở Quảng Ninh đã có sức lan tỏa mạnh mẽ tới phong trào cả nước.
Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Quang Long cho biết, năm 2013, cho dù tình hình kinh tế trong nước và thế giới có nhiều khó khăn, Quảng Ninh vẫn thu hút hơn bảy triệu lượt du khách trong nước và quốc tế. Doanh thu của ngành đạt 4.500 tỷ đồng, tăng hơn hai lần so với năm 2008. Trước thềm Xuân mới, thành phố biển Hạ Long được trang hoàng lộng lẫy, soi mình bên Vịnh Hạ Long. Cảng nước sâu Cái Lân nhộn nhịp những con tàu mang nhiều quốc tịch vào, ra; là điểm xuất phát của những đoàn xe, những chuyến tàu du lịch đến các trung tâm sản xuất công nghiệp khai thác than, nhiệt điện, vật liệu xây dựng, lên miền núi, ra huyện đảo Vân Đồn, Cô Tô, tỏa ra Móng Cái - trung tâm thương mại, cửa khẩu quốc tế.
Tỉnh Quảng Ninh đã và đang "bật dậy", hình thành một diện mạo mới. Hoành Bồ là huyện miền núi có đông đồng bào dân tộc sinh sống. Đây cũng chính là căn cứ địa cách mạng của tỉnh trong suốt thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Vài năm trước, Hoành Bồ còn là huyện nghèo nhất tỉnh. Đồng chí Trần Đức Tuân, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện xác nhận, có thể nhận ra rõ diện mạo mới của Hoành Bồ, bắt đầu cách đây ba năm, khi huyện triển khai thực hiện Nghị quyết 23 của Huyện ủy, gắn với chương trình, đề án chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
Tại xã miền núi Sơn Dương, có một trang trại rộng tới 20 ha, ứng dụng công nghệ cao trồng hoa lan, nằm giữa khu đồi trồng cây keo tai tượng. Chị Vũ Nhật Dung, chủ trang trại cho biết, gia đình chị từng khai thác đá và than. Ba năm nay, nhiều hộ trong vùng chuyển sang lập trang trại trồng cây, nuôi con đặc sản. Kinh doanh khá thuận lợi, hằng năm trang trại cung cấp ra thị trường trong và ngoài nước gần 10 nghìn nhành lan các loại. Cùng xã Sơn Dương, tại các xã Bằng Cả, Đồng Lâm, Kỳ Sơn, Kỳ Thương đã hình thành hàng trăm gia trại, trang trại sản xuất theo mô hình kinh tế "xanh", nuôi trồng cây, con đặc sản có giá trị kinh tế cao. Thực hiện chủ trương của tỉnh, triển khai Đề án phát triển kinh tế ven biển, bãi triều Bắc Cửa Lục có 560 ha nuôi trồng hải sản đang được khai thác hiệu quả. Trên địa bàn đã hình thành một khu và cụm công nghiệp rộng 150 ha. Đồng thời, huyện đẩy mạnh giao đất, trồng rừng, nâng độ che phủ rừng toàn huyện đạt 63%. Huyện Hoành Bồ nay là khu vực sản xuất hàng hóa tập trung với nhiều mô hình mới, trở thành "lá phổi xanh" cung cấp nông, lâm sản cho ba thành phố cận kề là Hạ Long, Uông Bí và Cẩm Phả.
Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Quảng Ninh Đỗ Thị Hoàng cho biết: Quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp, tỉnh coi trọng việc tập trung đổi mới mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu nền kinh tế xây dựng, triển khai những mô hình kinh tế mới, đáp ứng yêu cầu phát triển.
Có thể thấy đó là sự chuyển đổi phương thức phát triển từ "nâu" sang "xanh". Hiểu nôm na là chuyển dịch từ khai thác những tài nguyên như than, đất đai, khoáng sản... đang dần cạn kiệt, sang khai thác tài nguyên phi vật thể, về văn hóa, du lịch, sản xuất ứng dụng công nghệ sinh học... Tỉnh Quảng Ninh cũng tập trung dồn sức triển khai thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững, bảo đảm vững chắc quốc phòng - an ninh và đi vào thí điểm xây dựng hai đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt là Vân Đồn và Móng Cái. Để thực hiện tốt các mục tiêu kể trên, tỉnh xác định đó là cuộc chiến với sự trì trệ, lạc hậu, rõ nét nhất là chấn chỉnh công tác quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản, môi trường, xây dựng cơ bản. Mới đây, tỉnh đã kiên quyết rà soát, thu hồi 179 dự án "treo", chậm, sai mục đích, vi phạm pháp luật. Gắn liền với đó là thực thi cải cách thủ tục hành chính, thực hiện chính quyền điện tử với mong muốn phát huy nội lực, thu hút đầu tư, tăng cường công nghệ, nhằm tạo bước đi sớm, bứt phá. Với xu thế phát triển đó, năm 2011, toàn tỉnh thu ngân sách hơn 29 nghìn tỷ đồng, trong đó thu từ than chiếm 67%; đến năm 2013, thu hơn 34 nghìn tỷ đồng, trong đó thu từ than chỉ còn chiếm khoảng 50%, thu nội địa đạt 15 nghìn tỷ đồng.
Tiên Yên là huyện miền núi ven biển, cửa ngõ phía đông, có hơn một nửa số dân là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Những năm gần đây, phát huy thế mạnh đất rừng ven biển, Huyện ủy triển khai bảy đề án và ba dự án gắn với quy hoạch phát triển các vùng sản xuất sản phẩm hàng hóa nông, lâm, ngư nghiệp. Từ đó, mỗi năm huyện trồng mới hơn 1,5 nghìn ha rừng, nuôi trồng thủy sản đạt 2.400 tấn.
Trên con đường trở lại xã miền núi ven biển Hà Lạng có thêm nhiều con đường mới mở để phục vụ khai thác những cánh rừng keo do người dân trồng và chăm nuôi. Trong chuyện làm giàu, anh Lục Văn Sểnh, người dân tộc Sán Dìu, luôn nhắc đến "công bộc" Đinh Văn Khuây, người đảng viên quê gốc Hải Phòng lên đây khi còn trẻ. Lúc đó bà con làm kinh tế theo lối tự cung tự cấp, trong cảnh đói nghèo, có năm Nhà nước phải trợ cấp lương thực cho cả bản Đồi Mây. Nhiều năm qua, Đinh Văn Khuây đã cùng Đảng ủy xã xây dựng mô hình kinh tế mới. Khởi đầu với 1 ha đầm tôm và 3 ha rừng trồng mà anh cùng các đảng viên trong xã làm mẫu, nay xã đã định hình vùng kinh tế rừng với 1.500 ha và gần một nghìn ha nuôi trồng thủy, hải sản. Với mô hình kinh tế mới, đến nay có tới 95% số hộ gia đình ở Hà Lạng đã có nhà ở tiện nghi. Hai con của anh Khuây trở thành bác sĩ, giáo viên, đều trở về quê hương phục vụ bà con và đã được kết nạp Đảng. Người đảng viên "công bộc" Đinh Văn Khuây được bà con ở xã tin yêu, tín nhiệm, đã có 13 năm liền giữ cương vị Chủ tịch UBND rồi Bí thư Đảng ủy xã, gắn liền với sự lớn mạnh của dải đất ven biển Hà Lạng.
Bí thư Huyện ủy Tiên Yên Phạm Văn Ty cho biết, năm 2013, lần đầu tiên huyện vượt chỉ tiêu thu ngân sách đến hai con số (26%). Tiên Yên đã và đang trở thành vùng hậu cần tại chỗ phục vụ tuyến đảo phía đông bắc Tổ quốc.
Vùng đông bắc Tổ quốc đã hiện hữu những công trình hiện đại. Cùng với cảng nước sâu Cái Lân, Hải Hà, Dự án khu hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, thành phố Móng Cái đã và đang chuyển động mạnh. Điện lưới quốc gia vừa phủ tới huyện đảo Cô Tô. Dự án đường cao tốc Nội Bài - Hạ Long - Móng Cái, Sân bay quốc tế Vân Đồn, Dự án đường sắt Yên Viên - Cái Lân, những đại công trình đang triển khai, gấp rút hoàn thành để tỉnh Quảng Ninh được kết nối nhanh hơn với khu vực và thế giới.
Dồn sức, đồng tâm cho mục tiêu lớn
Trước ngưỡng cửa năm 2014, thành phố trẻ Cẩm Phả ghi nhận mười sự kiện lớn là niềm tự hào của người dân nơi đây. Đồng chí Nguyễn Văn Nhân, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy giới thiệu, sự kiện nổi bật là thu ngân sách năm 2013 đạt hơn một nghìn tỷ đồng, cao nhất từ trước đến nay. Thứ nữa, phải kể đến sự kiện thành phố Cẩm Phả được Hiệp hội các Đô thị Việt Nam công nhận là một trong 20 đô thị xanh - sạch - đẹp nhất cả nước. Mới đây, thành phố đã khánh thành đưa vào sử dụng Nhà máy xử lý chất thải công nghiệp bằng công nghệ hiện đại tại xã Dương Huy, lớn nhất tỉnh Quảng Ninh với tổng mức đầu tư 173 tỷ đồng và 13 trạm xử lý nước thải mỏ, hoàn thành quy hoạch bảo vệ môi trường thành phố đến năm 2030. Quả vậy, Cẩm Phả hiện nay là đô thị khang trang sạch đẹp, đến từng ngôi nhà, ngõ phố. Các công trình phúc lợi xã hội của thành phố ngày càng nhiều. Thêm vào đó những công trình văn hóa, tượng đài đã được xây dựng. Khu lán xanh, nơi tập trung lều trại của công nhân mỏ những năm đầu của thế kỷ trước, nay là phố Lao Động thuộc phường Cẩm Tây. Cả khu phố, hơn một trăm hộ gia đình ngành than chung sống, chín gia đình có bốn đời làm thợ mỏ. Cụ bà Nguyễn Thị Lan, nay đã 108 tuổi, mẹ của bác Nhâm Văn Bắc, làm thợ từ thuở "Bữa ăn cơm hẩm cá hôi/vợ chồng thợ mỏ đun xe cả ngày". Cũng như các hộ ở phố đã có nhà tầng bề thế, gia đình cụ Lan sống vui trong cảnh tứ đại đồng đường.
Được biết, một năm qua, vùng than Cẩm Phả đã huy động hơn một nghìn tỷ đồng để xây dựng nhà ở cho công nhân. Xuân này, hàng nghìn hộ công nhân Cẩm Phả được dọn về nhà mới. Thành phố cũng đã đầu tư 137 tỷ đồng, cao nhất từ trước đến nay, khởi công xây dựng 11 trường học cao tầng đạt chuẩn quốc gia. Sự chiêm nghiệm những câu chuyện của nhiều thế hệ công nhân phố Lao Động cho thấy: Từ khi Đảng lãnh đạo vùng than, đời sống người thợ có muôn vàn thay đổi tốt đẹp. Về Quảng Ninh, cảm nhận ấn tượng của du khách là sự tôn vinh với giai cấp công nhân, với lớp đảng viên tiền bối. Tượng đài thợ mỏ nổi bật trên Quảng trường Công nhân ở trung tâm TP Cẩm Phả, chính là nơi khởi đầu Cuộc đình công của gần 30 nghìn thợ mỏ năm 1936.
Cảng Cửa Ông, ngày đầu năm tấp nập những con tàu cập bến "ăn" than. Trên bến cảng, cầu Foóc-tích số 1, đã có hàng thế kỷ, sau nhiều lần được nâng cấp vẫn cần mẫn hoạt động chuyển hàng chục nghìn tấn than từ vùng mỏ về đây lên những con tàu tỏa đi mọi miền đất nước. Đây chính là nơi ghi dấu sự ra đời của tổ chức Đảng trong thời kỳ 1928-1929 và phong trào "vô sản hóa" ở Vùng mỏ, là nơi diễn ra sự kiện cắm cờ đỏ búa liềm năm 1929 để kỷ niệm Cách mạng Tháng Mười Nga. Đồng chí Vũ Văn Hiếu, Bí thư Đặc khu ủy đầu tiên từng hoạt động ở đây. Trong quần thể này nổi bật là tượng đài Ngô Huy Tăng - người công nhân đầu tiên ở Vùng mỏ trở thành đảng viên Đảng Cộng sản (6-1929), người đã treo cờ Đảng để kỷ niệm Cách mạng Tháng Mười Nga. Bên tượng đài trồng hai cây đa lớn, cùng cây hoa ban trổ hoa trắng tinh khiết, tuổi trẻ ngành than đã nhận từ nhà tù Sơn La nơi ông bị giam cầm, về trồng. Tượng đài đồng chí Vũ Văn Hiếu, Bí thư Đặc khu ủy đầu tiên, Tượng đài Vũng Đục, nơi có nhiều chiến sĩ cách mạng đã hy sinh đã được xây dựng trang nghiêm. Mỗi năm, vào dịp kỷ niệm Ngày thành lập Đảng, Tết Độc lập và Ngày truyền thống ngành than, người dân Cẩm Phả đều đến đây để tưởng niệm các chiến sĩ cách mạng Vùng mỏ.
Thiết nghĩ, trong nhiều tài nguyên, di sản quý báu ở Vùng mỏ Quảng Ninh thì trước hết phải kể đến truyền thống yêu nước và cách mạng. Là phẩm chất kiên trung, bất khuất, kỷ luật và đồng tâm của thợ mỏ. Nhận thức sâu sắc điều này, quá trình thực hiện Chỉ thị 03 của Bộ Chính trị và Nghị quyết T.Ư 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng, tác phong công tác, tư duy lãnh đạo của cán bộ tỉnh Quảng Ninh đã có bước chuyển lớn. Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh xác định củng cố niềm tin với nhân dân là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên. Từ nông thôn đến đô thị, từ miền núi đến hải đảo, cấp ủy, chính quyền quán triệt phương châm "dân là gốc", kiên quyết loại khỏi đội ngũ những "sâu mọt" làm hại dân, hại nước, chăm lo phát triển đời sống vật chất và tinh thần người dân. Quảng Ninh phát triển kinh tế gắn với phát triển văn hóa - xã hội, chú trọng nâng cao trình độ dân trí và mức sống của nhân dân. Nâng cao trình độ khoa học - kỹ thuật và đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Đảng bộ, quân và dân vùng đông bắc Tổ quốc đang dồn sức, đồng tâm cho mục tiêu lớn: Tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững; bảo đảm an sinh xã hội; củng cố thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, tăng cường công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế. Thực hiện thắng lợi những mục tiêu kể trên cũng chính là giúp Quảng Ninh - vùng đông bắc, phên giậu của Tổ quốc luôn đúng với nghĩa: Quảng là rộng lớn, Ninh là yên vui, Quảng Ninh là vùng rộng lớn yên vui, bền vững.
