Bất ngờ với chúng tôi khi trở lại thị trấn Tam Sơn, huyện Quản Bạ (Hà Giang) lần này là một mầu xanh mới trải dài trên nhiều mảnh ruộng, cả trên những thửa ruộng lưng chừng núi, nơi vẫn chỉ trồng một vụ lúa trong năm rồi bỏ hoang hoặc trồng ngô nhưng hiệu quả thấp.
Tại vườn dược liệu của mình, chị Nguyễn Thị Tâm (thôn Nà Chang, thị trấn Tam Sơn) cho biết, năm ngoái chị tham gia trồng thử nghiệm 0,4 héc-ta cây a-ti-sô, sau thu hoạch, chị bán toàn bộ lá tươi cho Hợp tác xã (HTX) Dược liệu Nà Chang được 20 triệu đồng, thu nhập cao gấp đôi so với trồng lúa. Theo ông Dương Phong Thương, Giám đốc HTX Nà Chang, ngay sau khi thành lập, HTX đã tổ chức các xã viên và hộ dân trồng thử nghiệm gần bốn héc-ta cây a-ti-sô, thu hoạch được 30 tấn sản phẩm, bán với giá 2.200 đồng/kg. Hiện Nà Chang có hơn năm héc-ta cây a-ti-sô và hơn hai héc-ta cây ý dĩ và một số giống thảo dược quý hiếm trồng thử nghiệm được HTX cam kết thu mua, để phục vụ đơn đặt hàng của Công ty TNHH Một thành viên Dược khoa (DK Pharma).
A-ti-sô, ý dĩ, đương quy,… là những loại dược liệu rất hợp với thổ nhưỡng của vùng cao Hà Giang, nhất là ở huyện Quản Bạ. Những thảo dược này vốn được người dân các dân tộc trên địa bàn sử dụng để chăm sóc sức khỏe và chữa trị bệnh. Tuy nhiên, các loại cây dược liệu này chủ yếu được trồng nhỏ lẻ, manh mún, việc chăm sóc, thu hái chủ yếu bằng kinh nghiệm; tiêu thụ, phơi khô bán cho người thu gom nên giá trị thấp, uy tín của các sản phẩm hầu như mất trên thị trường. Đồng chí Nguyễn Hồng Hải, Bí thư Huyện ủy Quản Bạ cho biết: Thực hiện chủ trương của Tỉnh ủy Hà Giang về khai thác tiềm năng, lợi thế, phát triển và nâng cao giá trị cây dược liệu, Quản Bạ đã xây dựng kế hoạch, tập trung lãnh đạo, tổ chức thực hiện chương trình này bằng nhiều giải pháp khuyến khích và tạo điều kiện thu hút các doanh nghiệp, nhà khoa học đến đầu tư, xây dựng những mô hình thí điểm trồng dược liệu theo hình thức liên kết “bốn nhà”. Năm 2012, Công ty cổ phần thương mại Nông lâm nghiệp Bình Minh 3 triển khai trồng thử nghiệm 30 giống dược liệu theo quy trình VietGAP ở xã Quyết Tiến, mang lại thành công và sau đó được nhân rộng.
Được biết, với mỗi loại cây mà phía các công ty, doanh nghiệp dự kiến trồng, huyện Quản Bạ và doanh nghiệp đều tổ chức họp bàn, thống nhất các giải pháp về vị trí đất đai, về giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, kỹ thuật, sau đó giao cán bộ kỹ thuật của huyện, của công ty... phối hợp triển khai, hướng dẫn các hộ trồng dược liệu đúng quy trình, quy phạm kỹ thuật. Tuy nhiên, việc vận động người dân lúc đầu gặp không ít khó khăn.
Bí thư Chi bộ thôn Nà Chang Hà Chu Đinh cho biết: Ban đầu nhiều hộ không muốn tham gia trồng vì không muốn thay đổi tập quán canh tác, rồi tỏ ra băn khoăn về sự ổn định của giá dược liệu. Có người tham gia trồng được vài hôm thì bỏ cuộc, nhổ bỏ cây giống. Trước tình hình đó, Đảng ủy, xã và chi bộ đã tập trung chỉ đạo, phối hợp Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể đẩy mạnh tuyên truyền. Cán bộ, đảng viên phải đi đầu chuyển đổi diện tích đất canh tác lúa một vụ, hoặc trồng ngô hiệu quả thấp sang trồng dược liệu. Nhờ đó, chủ trương trồng dược liệu dần thu hút nhiều người dân tham gia.
Chị Nguyễn Thị Hoàn, đảng viên thôn Nà Chang cho biết, sau khi được chi bộ phổ biến và hiểu rõ về lợi ích kinh tế - xã hội, về chính sách hỗ trợ của Nhà nước và sự cam kết của doanh nghiệp trong việc trồng dược liệu, chị đã nhập cuộc. “Vụ vừa rồi, tôi thu được 1,2 tấn a-ti-sô, thu nhập cao hơn nhiều so với trồng lúa, vừa góp phần khôi phục nghề trồng cây thuốc đang dần mai một ở đây”, chị Hoàn khẳng định.
Theo Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Quản Bạ Phạm Ngọc Pha, từ đầu năm đến nay, huyện Quản Bạ đã trồng được hơn 50 héc-ta cây dược liệu ở các xã Nà Chang, Quản Bạ, Tùng Vài, Quyết Tiến, thị trấn Tam Sơn,... Mỗi HTX được huyện hỗ trợ 12,5 triệu đồng/ha trồng đương quy và 10 triệu đồng/ha trồng a-ti-sô. Công ty DK Pharma ứng trước cho các HTX tương ứng 10 triệu đồng/ha trồng a-ti-sô và 20 triệu đồng/ha trồng đương quy, nhằm tạo thuận lợi để các HTX chủ động trong quá trình sản xuất. Được biết, Công ty DK Pharma còn hướng dẫn các HTX kỹ thuật sơ chế nhằm bảo đảm chất lượng ổn định và tốt nhất của dược liệu, vừa chia sẻ lợi nhuận, tạo thêm việc làm cho lao động địa phương.
Triển khai có hiệu quả Đề án phát triển cây dược liệu được huyện Quản Bạ xác định là chương trình trọng tâm trong nhiệm kỳ này. Theo đó, huyện chủ trương duy trì và phát huy mô hình các HTX phát triển cây dược liệu; quy hoạch vùng sản xuất, thực hiện trồng mới 500 héc-ta để đến năm 2020 đạt gần ba nghìn héc-ta diện tích trồng cây dược liệu. Việc phát triển trồng cây dược liệu ở huyện Quản Bạ cho thấy, bước đầu đem lại hiệu quả khá rõ về kinh tế - xã hội, góp phần để Hà Giang sớm trở thành vùng trọng điểm quốc gia, cung cấp nguồn nguyên liệu chế biến dược liệu trong nước và một số nước vùng Đông - Nam Á.
