Hiện nay, người trồng ớt ở Bình Định đang đau đầu vì giá ớt chỉ địa (ớt to) ở mức thấp, chỉ 4.500 đồng/kg, ớt chỉ thiên (ớt nhỏ) chỉ 9.000-10.000 đồng/kg, trong khi năm 2023 giá ớt chỉ địa suốt vụ dao động từ 25.000-35.000 đồng/kg, còn ớt chỉ thiên có lúc tăng đến 50.000 đồng/kg.
Trước thực trạng được mùa mất giá, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định Phạm Anh Tuấn đã dẫn đầu đoàn công tác gồm Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT), Sở Công thương; lãnh đạo Công ty Chế biến nông sản, lương thực thực phẩm xuất khẩu Trần Gia (Công ty Trần Gia) - đơn vị trực thuộc Công ty TNHH Khoáng sản Hữu Bích; đại diện Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Bình Định (BIDV Bình Định) về huyện Phù Mỹ, địa phương được mệnh danh là “thủ phủ” ớt của Bình Định để bàn phương án liên kết sản xuất và tiêu thụ ớt cho nông dân.
Theo Sở NN và PTNT Bình Định, toàn tỉnh đã trồng được hơn 2.333 ha ớt, tập trung nhiều nhất ở huyện Phù Mỹ với gần 1.435 ha, và huyện Phù Cát với hơn 538 ha. Đến nay, Bình Định thu hoạch được 29.800 tấn ớt; trong đó, huyện Phù Mỹ thu hoạch hơn 15.925 tấn; huyện Phù Cát thu hoạch gần 11.634 tấn.
Mặc dù năng suất ớt năm nay cao, nhưng giá cả lại giảm mạnh khiến nông dân gặp khó khăn. Theo đại diện lãnh đạo hai huyện Phù Cát và Phù Mỹ, hiện doanh nghiệp và nông dân chưa thiết lập được mối liên kết sản xuất và bao tiêu ớt. Do đó, việc tiêu thụ và giá cả ớt hoàn toàn phụ thuộc vào thị trường. Đây là vấn đề cần được giải quyết ngay lập tức để hỗ trợ nông dân tiêu thụ sản phẩm và bảo đảm thu nhập ổn định.
Tại huyện Phù Mỹ, nông dân đang đối mặt với những khó khăn trong việc tìm đầu ra cho sản phẩm. Theo ông Hồ Ngọc Chánh, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Phù Mỹ, thu nhập từ sản xuất ớt cao gấp bốn lần so với cây lúa khiến ớt trở thành cây trồng được nông dân lựa chọn hàng đầu.
Tuy nhiên, việc chuyển đổi từ sản xuất truyền thống sang VietGAP đòi hỏi người nông dân phải thay đổi thói quen và phương pháp làm việc đã được áp dụng trong nhiều năm. Đây là một thách thức lớn. Thêm vào đó, mức giá ký kết với doanh nghiệp thấp hơn so với giá thị trường khiến nhiều người e ngại.
Để giải quyết vấn đề này, cần có sự hỗ trợ từ cơ quan chức năng và doanh nghiệp trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân chuyển đổi sang mô hình sản xuất mới. Ngoài ra, việc xây dựng một mô hình bao tiêu sản phẩm ớt, bảo đảm mức giá hợp lý và ổn định cho nông dân cũng cần được quan tâm, tính toán sao cho phù hợp để hài hòa lợi ích giữa các bên.
Trong bối cảnh giá ớt thấp khiến nhiều nông dân ở Bình Định gặp khó khăn, mô hình trồng ớt theo tiêu chuẩn VietGAP tại xã Cát Tài, huyện Phù Cát đã mang lại sự khác biệt. Với diện tích 5,5 ha, nông dân xã Cát Tài đã được Công ty Trần Gia bao tiêu sản phẩm với giá 12.000 đồng/kg tại ruộng, một mức giá khá cao so với thị trường. Nguyên nhân chính là do xã Cát Tài đã chủ động liên kết sản xuất theo hướng VietGAP. Mô hình này không chỉ giúp nông dân tăng thu nhập mà còn góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng về an toàn thực phẩm.
Có thể thấy, trong bối cảnh giá cả trên thị trường thay đổi không ngừng, việc tìm kiếm một mô hình kinh doanh ổn định và bền vững là mục tiêu hàng đầu của nông dân và doanh nghiệp. Công ty Trần Gia cho biết, để bảo đảm lợi nhuận, nông dân nên chấp nhận mức giá mà họ có thể kiếm lời. Năm nay, nông dân bán ớt cho Công ty Trần Gia với giá gấp ba lần giá thị trường.
Hiện tại, nhu cầu tham gia mô hình liên kết sản xuất ớt của nông dân địa phương tăng lên đáng kể. Việc ký kết hợp đồng liên kết với Công ty Trần Gia diễn ra trong bối cảnh hai năm trước, giá ớt trên thị trường cao ngất ngưởng, nhưng công ty chỉ bao tiêu với giá 12.000 đồng/kg khiến nông dân lưỡng lự.
Ngành chức năng huyện Phù Cát đã vận động, phân tích với người dân rằng sản xuất ớt theo hướng VietGAP là không sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, đồng nghĩa người trồng ớt không còn tiếp xúc với hóa chất, sức khỏe sẽ được bảo đảm, giá trị của sản phẩm cũng được tăng thêm, cho nên nhiều người đồng thuận. Hiện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định đã giao huyện Phù Cát trong năm 2025 liên kết sản xuất với Công ty Trần Gia trồng 200 ha ớt.
Thực tế, việc liên kết với doanh nghiệp không chỉ mang lại lợi ích về mặt tài chính mà còn giúp nông dân có thể tập trung sản xuất mà không cần lo lắng về việc tiêu thụ sản phẩm. Hiện, Công ty Trần Gia đang đề nghị vay vốn từ Ngân hàng BIDV để xây dựng nhà máy chế biến sâu (sấy khô) sản phẩm ớt tại Phù Mỹ để xuất khẩu. “Đây là cơ hội lớn để cây ớt có đầu ra bền vững. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng là doanh nghiệp cần có mức giá thu mua hợp lý để tạo sự đồng thuận trong nông dân. Đây cũng là yếu tố then chốt để mô hình liên kết sản xuất này thành công và phát triển bền vững”, ông Hồ Ngọc Chánh, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Phù Mỹ cho biết.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh, việc liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm là giải pháp quan trọng giúp người dân có thu nhập ổn định và hướng đến phát triển sản xuất hàng hóa mang lại giá trị tăng cao. Ông Tuấn đề nghị Sở NN và PTNT phối hợp địa phương tổ chức tập huấn, hướng dẫn nông dân tuân thủ quy trình sản xuất theo yêu cầu của doanh nghiệp. Qua đó khẩn trương bàn bạc, thống nhất chính sách liên kết sản xuất giữa doanh nghiệp và người dân, đồng thời, tuyên truyền người dân tuân thủ các quy định khi tham gia liên kết, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp và nông dân. Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định đề nghị Ngân hàng BIDV chi nhánh Bình Định nghiên cứu hỗ trợ, sớm giải ngân vốn vay hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà máy sấy ớt khô.
Bà Trần Thị Thủy, Giám đốc Công ty Trần Gia cho biết, hiện nhà máy chế biến ớt muối của công ty có 64 hồ chứa, mỗi hồ chứa được 60 tấn ớt, và nhà máy có công suất chế biến đạt 4.000 tấn ớt/năm. Trong khi đó, riêng huyện Phù Mỹ mỗi năm thu hoạch đã 30.000 tấn ớt, còn huyện Phù Cát thu hoạch mỗi năm 17.000 tấn. Đây là chưa kể diện tích ớt trồng ở các địa phương khác. Vì thế, việc Công ty Trần Gia xây dựng nhà máy sấy ớt khô tại Cụm công nghiệp Đại Thạnh, xã Mỹ Hiệp (huyện Phù Mỹ) là cần thiết. Điều này sẽ giúp cây ớt ở Bình Định có đầu ra ổn định, giúp người dân thoát khỏi cảnh “được mùa, mất giá” và không còn phải chịu rủi ro lớn do biến động giá cả trên thị trường.
