Tình hình tội phạm vẫn diễn biến phức tạp
Sáng 21/11, báo cáo công tác của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, Viện trưởng Lê Minh Trí cho biết, về tình hình tội phạm, năm 2023, trên phạm vi cả nước, tình hình an ninh, chính trị cơ bản được bảo đảm.
Tuy nhiên, tình hình tội phạm tiếp tục diễn biến phức tạp và tăng so với năm 2022, xuất hiện nhiều phương thức, thủ đoạn phạm tội mới, như: Đối tượng thành lập các doanh nghiệp lấy danh nghĩa công ty kinh doanh dịch vụ tài chính, công ty luật, công ty mua bán nợ để thực hiện hành vi đòi nợ trái pháp luật. Một số vụ án về kinh tế, tham nhũng, chức vụ với tính chất nghiêm trọng, phức tạp, có tổ chức gây hậu quả đặc biệt lớn đã được phát hiện và khởi tố tại các tỉnh, thành phố trên cả nước,...
 |
Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí trình bày Báo cáo công tác năm 2023 của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao. (Ảnh: DUY LINH) |
Trong bối cảnh đó, toàn ngành đã có nhiều nỗ lực, thực hiện nhiều giải pháp bảo đảm các hoạt động theo chức năng nhiệm vụ, góp phần giữ vững tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng đấu tranh, phát hiện, khởi tố mới 98.466 vụ án hình sự (tăng 20,4% so với năm 2022).
Về khiếu kiện hành chính, tranh chấp dân sự, kiểm sát việc thụ lý, giải quyết của tòa án theo thủ tục sơ thẩm 12.159 vụ án hành chính, tăng 0,9%, các khiếu kiện hành chính ngày càng phức tạp; 446.258 vụ, việc dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động (tăng 7%), nổi lên là các tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất, tranh chấp về hợp đồng dân sự cũng chiếm tỷ lệ lớn.
Báo cáo một số kết quả cụ thể trong năm 2023, Viện trưởng Lê Minh Trí nhấn mạnh, các chỉ tiêu quan trọng cơ bản đều đạt và vượt chỉ tiêu Quốc hội giao. Trong đó, toàn ngành đã kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết 168.578 nguồn tin về tội phạm (tăng 13,5%), bảo đảm 100% trường hợp thụ lý, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố được kiểm sát.
Năm 2023, toàn ngành kiểm sát đã tiếp nhận, giải quyết 168.578 nguồn tin về tội phạm (tăng 13,5%), bảo đảm 100% trường hợp thụ lý, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố được kiểm sát.
Yêu cầu khởi tố 790 vụ án; yêu cầu hủy bỏ 12 quyết định khởi tố vụ án do chưa bảo đảm căn cứ pháp luật; trực tiếp ra 20 quyết định khởi tố vụ án và yêu cầu Cơ quan điều tra tiến hành điều tra theo quy định của pháp luật.
Thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra 134.501 vụ/209.197 bị can (tăng 17,9% số vụ và 15,4% số bị can); kiểm sát 100% số vụ án hình sự ngay từ khi khởi tố; ban hành 99.123 bản yêu cầu điều tra (tăng 20,8%); trực tiếp hỏi cung 41.206 bị can (tăng 14,2%). Số vụ án truy tố đúng thời hạn đạt 100% (vượt 10%) và số bị can truy tố đúng tội danh đạt 99,9% (vượt 4,9%).
Thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử 96.297 vụ/180.556 bị cáo. Thông qua công tác kiểm sát xét xử đã phát hiện vi phạm và ban hành 787 kháng nghị phúc thẩm, được Hội đồng xét xử chấp nhận đạt tỷ lệ 70,6%; ban hành 123 kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm, được Hội đồng xét xử chấp nhận đạt tỷ lệ 78%.
 |
Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí trình bày Báo cáo công tác năm 2023 của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao. (Ảnh: DUY LINH) |
Công tác của Cơ quan điều tra Viện Kiểm sát nhân dân tối cao có nhiều tiến bộ: Tỷ lệ điều tra khám phá các loại tội đạt 82,5% (vượt 12,5%); tỷ lệ điều tra khám phá các tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng đạt 96,1% (vượt 6,1%); tỷ lệ thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng đạt 84,7% (vượt 24,7%); đã ban hành 111 kiến nghị yêu cầu khắc phục, phòng ngừa vi phạm và tội phạm đối với các cơ quan tư pháp.
Tăng cường phối hợp với Bộ Công an, Tòa án nhân dân tối cao đẩy nhanh tiến độ điều tra, truy tố và đưa ra xét xử nghiêm minh nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế lớn, các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo. Quá trình điều tra, truy tố, xét xử đã kê biên, phong tỏa, tạm giữ, tạm dừng giao dịch... được số tiền hơn 389.219 tỷ đồng (đạt tỷ lệ 82,4%).
Toàn ngành đã kiểm sát việc thụ lý giải quyết theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm 12.159 vụ án hành chính (tăng 0,9%); 467.542 vụ, việc dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động (tăng 7,5%).
Số lượng kháng nghị phúc thẩm án dân sự tăng 3,9%; tỷ lệ kháng nghị phúc thẩm án dân sự và kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm án hành chính được Hội đồng xét xử chấp nhận vượt chỉ tiêu của Quốc hội; đã ban hành 17.807 kháng nghị, kiến nghị yêu cầu khắc phục, phòng ngừa vi phạm và tội phạm (tăng 5,6%); tỷ lệ kiến nghị được chấp nhận đạt 99,7% (vượt 19,7%).
Làm tốt hơn việc thu hồi tài sản Nhà nước bị tham nhũng, thất thoát
 |
Quang cảnh phiên họp của Quốc hội, sáng 21/11. (Ảnh: DUY LINH) |
Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cho biết, dự báo trong thời gian tới tình hình tội phạm vẫn diễn biến phức tạp, nhất là tội phạm trên không gian mạng, tội phạm phi truyền thống; các tranh chấp dân sự, hành chính, kinh doanh thương mại kể cả có yếu tố nước ngoài ngày càng phức tạp, đa dạng. Trong khi đó, một số quy định của pháp luật trong các lĩnh vực này còn chưa hoàn thiện, còn một số bất cập.
Theo Viện trưởng Lê Minh Trí, quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ, ngành kiểm sát luôn nỗ lực thực hiện đúng yêu cầu mà các nghị quyết của Quốc hội đặt ra. Tuy nhiên, còn có chỉ tiêu về chất lượng kháng nghị phúc thẩm án hành chính và kháng nghị giám đốc thẩm các vụ, việc dân sự chưa đạt chỉ tiêu của Quốc hội.
Nguyên nhân chủ yếu là do các quy định của pháp luật liên quan đến lĩnh vực dân sự, hành chính rất rộng, nhất là lĩnh vực liên quan đến đất đai trong thực tế còn có nhiều cách hiểu khác nhau nhưng chưa được hướng dẫn thống nhất, dẫn đến việc nhận thức, áp dụng pháp luật, đánh giá tài liệu, chứng cứ giữa tòa án và viện kiểm sát còn khác nhau.
Năm 2024, ngành kiểm sát tiếp tục quán triệt thực hiện nghiêm các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, nghị quyết của Quốc hội; tập trung thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của ngành trong thực hành quyền công tố, đặc biệt là nhiệm vụ, quyền hạn của viện kiểm sát trong hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử; chống oan, sai, chống bỏ lọt tội phạm; giải quyết đúng yêu cầu và tiến độ các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo.
Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước đang là thách thức với Viện Kiểm sát
Chủ động kiến nghị, kháng nghị yêu cầu các cơ quan tư pháp khắc phục vi phạm và các cơ quan hữu quan loại trừ các nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tội phạm để bảo vệ quyền lợi ích Nhà nước, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần vào sự phát triển kinh tế trong nước cũng như hội nhập kinh tế quốc tế.
Chủ động tham gia các diễn đàn đa phương nhằm góp phần phòng ngừa, xử lý có hiệu quả với các tội phạm có tổ chức, tội phạm xuyên quốc gia; tăng cường hợp tác quốc tế trong công tác đào tạo, bồi dưỡng, nghiên cứu khoa học.
Từ thực tiễn giải quyết một số vụ án hình sự thời gian qua cho thấy một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc phạm tội là do việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật dưới luật còn sơ hở, chưa chặt chẽ.
Do đó, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao kiến nghị Quốc hội chỉ đạo nghiên cứu có cơ chế kiểm soát việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật dưới luật chặt chẽ hơn và xem xét trách nhiệm trong trường hợp ban hành văn bản gây hậu quả nghiêm trọng.
Tiếp tục chỉ đạo nghiên cứu xây dựng, hoàn thiện chính sách hình sự xử lý tội phạm trong lĩnh vực kinh tế, tham nhũng, chức vụ, bảo đảm yêu cầu vừa nghiêm trị, vừa khoan hồng theo hướng xử lý nghiêm người chủ mưu cầm đầu, có động cơ vụ lợi để răn đe, giáo dục chung; đồng thời phân hóa, tạo điều kiện cho chủ thể sai phạm khắc phục hậu quả, giảm nhẹ cho người vi phạm do chấp hành mệnh lệnh, không vụ lợi nhằm làm tốt hơn việc thu hồi tài sản Nhà nước bị tham nhũng, thất thoát; bảo đảm hiệu quả phòng chống tội phạm, vừa có trọng tâm, trọng điểm, có răn đe, giáo dục, vừa nhân văn, thuyết phục.
