Trong đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có 4 cơ sở đào tạo đại học và 28 trường cao đẳng. Đến năm 2022, các cơ sở đào tạo của Bộ đã đào tạo 38 ngành đào tạo trình độ tiến sĩ; 39 ngành đào tạo thạc sĩ và 97 ngành đào tạo trình độ đại học, 112 ngành đào tạo cao đẳng và 122 ngành trung cấp.
Công tác đào tạo nguồn nhân lực cho lĩnh vực nông nghiệp còn bộc lộ một số hạn chế như: Tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ từ trình độ sơ cấp trở lên được đào tạo còn chiếm tỷ lệ thấp, dưới 5%; tỷ lệ học sinh, sinh viên đăng ký các ngành, lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy lợi và thủy sản giảm hơn 30% so với giai đoạn 2011-2015.
Trong thời gian qua, bằng các nguồn kinh phí khác nhau, các cơ sở đào tạo đã đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy và học; đổi mới công tác tuyển dụng, thu hút, bồi dưỡng và phát triển đội ngũ giảng viên, giáo viên; rà soát, cập nhật và phát triển chương trình đào tạo, qua đó chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng từng bước được cải thiện.
Những nỗ lực, cố gắng nêu trên đã đóng góp quan trọng vào việc nâng cao tỷ lệ lao động qua đào tạo, nhất là đào tạo nguồn nhân lực cho ngành...
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, công tác đào tạo nguồn nhân lực cho lĩnh vực nông nghiệp còn bộc lộ một số hạn chế như: Tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ từ trình độ sơ cấp trở lên được đào tạo còn chiếm tỷ lệ thấp, dưới 5%; tỷ lệ học sinh, sinh viên đăng ký các ngành, lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy lợi và thủy sản giảm hơn 30% so với giai đoạn 2011-2015.
Năm 2022, tỷ lệ này chiếm chưa đến 2% trong tổng số khoảng 520.000 sinh viên nhập học trên toàn quốc và có xu hướng tiếp tục giảm; trong đó có một số ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản truyền thống như: Khoa học đất, khuyến nông, khai thác thủy sản, quản lý và khai thác nguồn lợi biển đảo; lâm sinh, lâm học, quản lý tài nguyên rừng… có rất ít hoặc thậm chí không có sinh viên đăng ký theo học.
Nguyên nhân của thực trạng nêu trên là do thu nhập của lao động trong ngành nông, lâm và thủy sản còn thấp, chỉ bằng khoảng 50% so với các ngành công nghiệp, xây dựng và dịch vụ. Quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa ảnh hưởng đến tâm lý đề cao những ngành phi nông nghiệp để có điều kiện lập nghiệp ở khu vực thành thị và những nơi có điều kiện làm việc tốt hơn.
Thu nhập của lao động trong ngành nông, lâm và thủy sản còn thấp, chỉ bằng khoảng 50% so với các ngành công nghiệp, xây dựng và dịch vụ.
Bên cạnh đó, một số trường còn tư duy bao cấp, chưa quyết liệt trong công tác tuyển sinh, chưa chủ động đổi mới công tác quản trị, nội dung và phương pháp giảng dạy để đáp ứng yêu cầu người học và thị trường lao động. Công tác xã hội hóa và huy động các nguồn lực của xã hội cho công tác đào tạo còn hạn chế. Sự phối hợp và kết nối giữa các cơ sở đào tạo và các doanh nghiệp mặc dù đạt kết quả bước đầu, nhưng chưa có hệ thống và định hướng dài hạn.
Nhằm thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn, hướng đến nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh, nhiệm vụ cấp bách cần đổi mới, nâng cao hiệu quả đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn (theo Nghị quyết số 37-NQ/BCSĐ của Ban cán sự đảng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ban hành ngày 8/5/2023), trong đó có các hoạt động thúc đẩy hợp tác giữa các trường đại học và các doanh nghiệp, tập đoàn để ký thỏa thuận hỗ trợ và hợp tác trong các hoạt động đào tạo và nghiên cứu khoa học với mục tiêu: Kết nối nhu cầu tuyển dụng lao động giữa các doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo, đặc biệt là nhân lực nông nghiệp chất lượng cao; hỗ trợ và khuyến khích sinh viên đăng ký học các ngành nông nghiệp, đặc biệt là các ngành khó tuyển sinh, khó xã hội hóa; nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu, thương mại hóa sản phẩm khoa học công nghệ; truyền thông để nâng cao nhận thức của xã hội về các cơ hội trong học tập, cơ hội việc làm, cơ hội khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp...
Để hiện thực hóa các nội dung nêu trên cần đổi mới đào tạo nhân lực với tư duy mở, dưới sự đồng hành của các doanh nghiệp, đào tạo gắn với thị trường; đưa sinh viên ra ngoài giảng đường, đến các trang trại, phân xưởng, nhà máy của các doanh nghiệp không chỉ để tham quan, cảm nhận đời sống, hoạt động kinh tế mà còn học hỏi, đưa kiến thức vào thực tiễn.
Các doanh nghiệp cũng cần ưu tiên cách thức đào tạo này, xem đó như một trách nhiệm với thế hệ tương lai.
