Nóng giận khiến người trẻ mất kiểm soát hành vi

Theo thước đo này thì một bộ phận không nhỏ người trẻ nước ta chưa đạt chuẩn. Ngoại trừ tố chất thể lực, thực trạng người trẻ thiếu kỹ năng kiềm chế cảm xúc, dễ bị kích động thật đáng lo ngại, bởi kết cục không chỉ bản thân họ phải trả giá cho hành động bột phát của mình mà còn gây nguy hiểm cho gia đình, xã hội và người chung quanh.

“Cả giận mất khôn”

Thời gian qua, dư luận ồn ào về một số clip phát tán trên mạng xã hội. Tại TP Hồ Chí Minh, do va chạm giao thông một thanh niên cao lớn xung đột với người có vóc dáng nhỏ hơn là anh L.H.D (một vận động viên đoạt Huy chương Vàng thế giới môn Muay Thái, hạng 48 kg). Những thế võ mà anh L.H.D tung ra, đặc biệt là kỹ thuật đòn chân điêu luyện khiến đối phương dù to con vẫn phải khốn đốn. Nhiều người chứng kiến đã bày tỏ nỗi thất vọng về sự thiếu kiềm chế của nhà vô địch. Lãnh đạo bộ môn Muay Thái sau khi nắm bắt sự việc đã yêu cầu anh L.H.D viết bản tường trình để có hướng xử lý.

Tiếp đó, tại quận Nam Từ Liêm (Hà Nội) lại xảy ra vụ việc đau lòng, do không đồng tình với cách đỗ xe của anh Nguyễn Văn T, anh Đinh Văn Đ (tài xế ta-xi hãng Mai Linh) bấm còi nhắc nhở. Sự việc chỉ có vậy mà sau vài lời đối thoại, anh T hùng hổ cầm mảnh bê-tông đập vào đầu anh Đ, khiến nạn nhân phải đi bệnh viện cấp cứu… Đó chỉ là một vài vụ việc xuất phát từ sự nông nổi, hiếu thắng trong hành xử thiếu kiềm chế của lớp trẻ.

Theo luật gia Nguyễn Hồng Toán, Ủy viên BCH Hội Luật gia TP Hà Nội, các sự việc xảy ra liên tiếp gần đây chỉ là một phần của chuỗi rắc rối do người trẻ gây ra trong giây phút bồng bột, nóng giận. Trường hợp võ sĩ L.H.D và anh Nguyễn Văn T đụng độ với nhau trong hoàn cảnh chưa từng quen biết, chỉ vì xuất phát từ va chạm giao thông rất đỗi bình thường, họ đều phải trả giá cho hành động của mình. Luật gia Nguyễn Hồng Toán cho biết thêm về một vụ án khác mà hành động bột phát của bị cáo dẫn đến hậu quả đặc biệt nghiêm trọng: Trần Văn Th, Vũ Mạnh K cùng làm việc tại một công trình cấp thoát nước. Sau cả tuần nắng nóng gay gắt, đột nhiên trời dịu mát, vậy là cuối ngày họ rủ thêm mấy người bạn tổ chức tụ tập liên hoan. Khi ăn xong, người bảo về ngủ, người bảo còn sớm, tiếp tục lai rai. Chỉ vì việc tiếp tục ăn nhậu hay giải tán mà Th và K cãi nhau nảy lửa. Thế rồi, trong cơn nóng giận Th vớ lấy chiếc búa bên cạnh đập vào đầu K khiến nạn nhân gục xuống, sau đó K đã trút hơi thở cuối cùng trong bệnh viện vì chấn thương sọ não nặng. Trước phiên tòa xét xử, bị cáo Th khóc lóc ân hận, nói rằng K là người bạn tốt của mình, chỉ vì nóng nảy mà lỡ tay đoạt mạng sống của đồng nghiệp. Vụ án xảy ra là một sự xót xa đáng tiếc, hậu quả Th phải lĩnh án 16 năm tù giam, buộc bồi thường cho gia đình nạn nhân 180 triệu đồng.

Những tình huống diễn ra tương tự các vụ việc nêu trên đều có nguyên nhân không rõ ràng và vì chuyện nhỏ nhặt. Những sự cố đó được xếp vào loại vụ việc xảy ra do nguyên nhân xã hội: cự cãi, gây gổ trong khi làm việc, sinh hoạt hằng ngày, va chạm giao thông… Đụng độ mang tính tự phát nên khó có thể lường trước hậu quả, người trong cuộc tuy không có sự chuẩn bị công cụ phương tiện gây án, nhưng khi tinh thần nóng nảy họ vớ được gì thì lấy đó làm hung khí. Đặc điểm này khiến hành động bột phát do thiếu kiềm chế cảm xúc trở nên vô cùng nguy hiểm.

Nhận diện những “người hùng” vô lối

Thực tế cho thấy, có ba nhóm người trẻ nguy cơ cao rơi vào bi kịch “cả giận mất khôn”. Một là: những thanh niên ảo tưởng về bản thân, luôn nghĩ mình đứng vị trí “trung tâm” số một nên khi nhìn ra chung quanh họ thấy nhiều chuyện khiến bản thân khó chịu, “ngứa mắt”. Muốn thể hiện là “người hùng” trước mặt mọi người, họ tỏ ra “tăng động”, nếu sinh sống tại các khu đô thị lớn, chịu tác động từ môi trường xã hội ồn áo, náo nhiệt với những mối quan hệ phức tạp thì càng dễ nổi nóng. Khi căng thẳng, cơ thể sẽ tiết ra loại hoóc-môn ảnh hưởng tâm trạng. Những người trẻ thuộc nhóm này thiếu ý thức rèn luyện, khó làm chủ cảm xúc, thường có những giải pháp không thích hợp với hoàn cảnh và thực hiện hành vi mang tính chất phá phách, gây hấn.

Tại Hà Nội đã từng xảy ra một vụ án có nguyên nhân hết sức phi lý. Nguyễn Thành P, 21 tuổi, cùng nhóm bạn đi xem ca nhạc. Vì muốn được nổi bật trước đám đông, P chủ động gây sự bằng cách huých cùi chỏ vào người đứng bên cạnh là Hoàng Đình G, 19 tuổi rồi lớn tiếng: “sao mày nhìn đểu bạn tao?”. Thấy P không bình thường, vẻ mặt hung hãn, G bỏ dở chương trình, lặng lẽ lách ra cửa để tránh va chạm thì P bám theo, lao vào đấm đá khiến G bị rạn xương sườn, dập lá lách, tỷ lệ thương thật 14%, Tòa án đã xử P 28 tháng tù giam.

Hai là: những thanh niên có lối sống sa đọa, lạm dụng rượu, bia, sử dụng ma túy, chất kích thích, sinh hoạt vô độ, đêm chơi ngày ngủ làm đảo lộn nhịp sinh học cơ thể lâu dần khiến sức khỏe tâm thần giảm sút, suy nhược, họ trở nên nhạy cảm với những yếu tố bên ngoài.

Ba là: những thanh niên lười vận động, mê trò chơi điện tử bạo lực. Theo thông tin từ cơ quan chức năng, 85% trò chơi điện tử từ nước ngoài xâm nhập vào Việt Nam có hình ảnh bạo lực: súng đạn, đâm chém, “đầu rơi máu chảy”. Những sản phẩm văn hóa nguy hại này tác động mạnh đến tâm tính giới trẻ khiến họ trở thành người hung hãn, ít tha thứ, coi bạo lực là chuyện… bình thường. Sống ảo, không tham gia hoạt động thể chất cùng các hoạt động xã hội lành mạnh, họ dễ bị stress và “mù mịt” về thế giới thực. Tầm hiểu biết hạn hẹp, thiếu kỹ năng ứng xử, những người này hễ gặp chuyện gì là có xu hướng giải quyết tức thì bằng bạo lực, tựa như các nhân vật “siêu nhân”, “anh hùng” họ từng mê đắm qua màn hình. Khi sự việc đáng tiếc xảy ra họ mới tỉnh ngộ thì đã quá muộn.

Kiềm chế nóng giận, ngăn ngừa hậu họa

Theo Th.s Tâm lý Vũ Thu Hà, Công ty Tư vấn tâm lý Hoa Mặt Trời (Ba Đình, Hà Nội), dù rơi vào nhóm nào trong ba tuýp thanh niên nêu trên thì bạn trẻ cũng dễ gặp kết cục buồn. Sự việc xảy ra do thiếu kiềm chế cảm xúc nếu gây hậu quả nghiêm trọng sẽ bị pháp luật trừng trị thích đáng. Nếu chưa đến mức xử lý hình sự thì người dễ bị kích động, không biết xử lý tình huống một cách phù hợp cũng không nhận được sự tôn trọng của cộng đồng, bị mọi người xa lánh, khó thành công trong cuộc sống.

Được sự giới thiệu của Th.s Vũ Thu Hà, chúng tôi có dịp gặp gỡ, trò chuyện với võ sư karatedo Lê Thanh H, trú tại quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, một tấm gương về sự rèn luyện ý chí để luôn có được sự điềm tĩnh và cách giải quyết vấn đề bằng phương pháp phi bạo lực, rất đáng để mọi người học tập. Anh H. chân thành chia sẻ: Một buổi tối cuối tuần, khi đang xem chương trình nghệ thuật dân tộc tại sân khấu nhỏ ngoài trời gần cổng chợ Đồng Xuân, anh bị một thanh niên đi cùng bạn gái vô ý dẫm vào chân. Vì muốn ra oai trước mọi người, anh kia có lời nói xúc phạm rồi sấn tới nắm cổ áo võ sư dọa… đánh. Võ sư nhẹ nhàng gỡ tay kẻ gây sự, nhanh chóng lách qua đám đông trở về nhà. Người thanh niên tỏ vẻ hả hê vì nghĩ đã làm cho đối phương “biết sợ”. Hôm sau, thấy anh H. trên ti-vi, nghe người dẫn chương trình giới thiệu về vị võ sư có tên tuổi trong làng võ thuật nước nhà, anh thanh niên nọ mới giật mình, vừa ân hận, xấu hổ, vừa cảm phục và biết ơn võ sĩ đã rộng lòng tha thứ cho hành động vô lối của mình. Sau đó người thanh niên đã tìm gặp anh H. xin lỗi và xin đến võ đường của anh luyện võ, dưỡng tâm.

Từ kinh nghiệm của mình, võ sư H. hiến kế: Chuẩn bị hành trang cho người trẻ vào đời không chỉ là điểm số học tập cao chót vót hay tìm cách kiếm được nhiều tiền mà còn cần những kỹ năng mềm, kỹ năng kiểm soát, điều chỉnh cảm xúc. Để sống hòa thuận, êm ấm với gia đình, cộng đồng, bạn trẻ cần có ý thức rèn tính kiên nhẫn từ tấm bé. Hoạt động thể chất giúp thanh niên giảm căng thẳng, bớt nóng tính. Dù xảy ra chuyện gì cũng không hành động trong lúc tức giận tránh đưa ra quyết định sai lầm để rồi gánh chịu hậu quả nặng nề. Hãy liên hệ, chia sẻ với người thân để được tư vấn tìm hướng giải quyết cho những rắc rối. Phản hồi của người chung quanh giúp bạn trẻ xem vấn đề xảy đến với mình không đáng phải quá bận tâm bức xúc. Một vấn đề nữa nghe ra có vẻ khó tin, nhưng thật sự nên có chế độ ăn uống khoa học với thực đơn nhiều rau xanh, ngủ đủ 7-8 tiếng/ngày để duy trì cơ thể khỏe mạnh, trí óc minh mẫn, sáng suốt, không bốc đồng “phổi bò”.

Nhằm giảm thiểu số người trẻ có hành động bột phát gây hại cho xã hội, một số nước trên thế giới (Mỹ, Canada) thường tổ chức các khóa học kiểm soát cơn nóng giận dành cho đối tượng hung hăng, dễ nổi cáu. Họ còn có chế tài nghiêm khắc với các thành viên sau khi học xong lớp này mà vẫn “chứng nào tật nấy”. Trước thực tế không ít người trẻ ở nước ta chỉ vì những lý do nhỏ nhặt cũng nổi giận mất kiểm soát, thiết nghĩ cách làm này, cơ quan chức năng có thể tham khảo.