Nhà khoa học của "Trinh nữ hoàng cung"

Ngày 21-7-2005, Cục quản lý dược Bộ Y tế đã chính thức cho phép thuốc Crila sản phẩm 100% chiết xuất từ lá cây trinh nữ hoàng cung lưu hành toàn quốc sau ba lần thử lâm sàng giai đoạn 1, 2, 3... theo quy chế 371 của Bộ.

Tại Trung tâm dược phẩm Crila thuộc Công ty Cổ phần dược liệu TW2 mà Tiến sĩ Nguyễn Thị Ngọc Trâm đang là Giám đốc, tất cả đều vệ sinh, ngăn nắp. Đến không khí cũng được "đưa từ trên cao xuống" như chị giới thiệu. Cứ ba ngày thì trung tâm cho ra đời 1.000.000 viên Crila, đó là mức "khiêm tốn ban đầu", theo chị nói!

... Năm năm trước đây, tôi có may mắn được Tiến sĩ Ngọc Trâm "bí mật" cho đi thăm các nàng trinh nữ hoàng cung... Sau này tôi hiểu, lúc đó chị muốn tôi làm "nhân chứng" cho những việc làm nghiêm túc, khoa học... cần có trong lúc thật giả còn lẫn lộn... (Bây giờ thì mọi việc đã minh bạch).

Lúc đó - năm 2000 - khi đưa tôi đi thăm trang trại trồng cây dược liệu "trinh nữ hoàng cung", Tiến sĩ Nguyễn Thị Ngọc Trâm đã bảo tôi: Anh là nhà báo đầu tiên mà tôi đưa tới coi vườn "trinh nữ", coi cho biết... trước, vì bây giờ còn ở trong "giai đoạn bí mật". Rồi chị giải thích: (đại ý) Cây trinh nữ hoàng cung khó phân biệt với các cây có hình dạng giống nó; vườn trinh nữ thật này, tôi phải khổ công tìm kiếm ở nhiều vùng đất nước, đem về đây chăm sóc để phục vụ cho đề tài nghiên cứu phục vụ trị bệnh u xơ tiền liệt tuyến, u xơ tử cung... nhưng kết quả cuối cùng còn ở phía trước... vì còn đang nghiên cứu nên phải rất thận trọng...

Trang trại nằm khuất nẻo ở một góc huyện Long Thành, Đồng Nai; chung quanh là những hàng bạch đàn, luỹ tre bao bọc. Các "nàng trinh nữ hoàng cung" xanh mướt xếp thành hàng, thành luống thẳng tắp. Từng tốp công nhân làm việc cần mẫn, nhổ cỏ, chăm sóc từng nhành lá... Cuối ngày, chị Trâm còn đưa tôi đi xem những khu vườn riêng biệt, trồng những luống cây nhìn bề ngoài giống hệt những luống trinh nữ hoàng cung mà tôi chụp hình ban sáng, nhưng chị cho biết, đó không phải là trinh nữ hoàng cung... Chị cặn kẽ chỉ dẫn cho tôi những đặc điểm để phân biệt những cây này không phải trinh nữ hoàng cung chính hiệu.

Chỉ ít tháng sau, tôi lại được Tiến sĩ Ngọc Trâm mời dự nghiệm thu chính thức đề tài cấp bộ "Nghiên cứu hoàn thiện quy trình công nghệ chiết xuất Alcaloid toàn phần từ lá cây trinh nữ hoàng cung dùng làm nguyên liệu sản xuất thuốc điều trị bệnh u xơ tiền liệt tuyến, u xơ tử cung" trước Hội đồng khoa học công nghệ Bộ Y tế do chị chủ nhiệm đề tài...

Sau một ngày làm việc nghiêm túc, với những phản biện và phát biểu của khách mời có tên tuổi như Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hồng, Viện trưởng Viện Công nghệ Hóa học, chủ tịch Hội đồng nghiệm thu, Giáo sư Tiến sĩ Đỗ Tất Lợi, "ông vua" của ngành dược liệu nước nhà, 9 thành viên của hội đồng đã bỏ phiếu thuận với đánh giá kết luận: Đề nghị đề tài được nghiệm thu chính thức cấp bộ...

Riêng bác sĩ Lại Năng Hiệp - Vụ Khoa học Đào tạo Bộ Y tế, thành viên của Hội đồng không vào TP Hồ Chí Minh dự nghiệm thu được, đã biên một lá thư dài đề nghị Hội đồng đọc trước cử tọa về ý kiến của ông... Lá thư có đoạn viết: Đây là một quá trình nghiên cứu, lao động kiên trì công phu và rất tâm huyết... việc cho ra thị trường "Chè túi lọc trinh nữ hoàng cung là một việc làm hợp lý, đáp ứng nhu cầu "cơn sốt thị trường về trinh nữ hoàng cung", còn là một cách lấy ngắn nuôi dài... Đề tài đạt yêu cầu khoa học để đề nghị Bộ Y tế nghiệm thu chính thức...

Lúc đó, Tổng Công ty Dược liệu TW2 mới sản xuất "chè túi lọc trinh nữ hoàng cung" từ nghiên cứu của chị Trâm để bán cho các bệnh nhân u xơ tiền liệt tuyến và tử cung... nhưng đã nhận được nhiều thư biểu dương kết quả trị bệnh của loại trà thuốc này...

Ôm bản báo cáo dày cộp tổng kết đề tài nghiên cứu của Tiến sĩ Ngọc Trâm với những công thức hóa học rối rắm như sơ đồ một mạng bán dẫn điện tử và nhiều tài liệu tham khảo khác về cây thuộc trinh nữ hoàng cung nữa, để về nhà... "nghiên cứu", đầu óc chậm hiểu của tôi cũng vỡ vạc được đôi điều...

... Đó là ở nước ta, từ lâu, các vua chúa tham lam đã bắt thật nhiều các cô gái đẹp về cung vua. Nhưng có rất nhiều trinh nữ hoàng cung cả đời không được vua "dòm ngó" tới nên dễ sinh bệnh phụ khoa... Các ngự y đã dùng một cây thuốc để chữa bệnh cho các trinh nữ. Cây thuốc đó sau này mang tên cây "Trinh nữ hoàng cung". Nhân dân ta từ lâu đã sử dụng lá cây trinh nữ hoàng cung thật, có tác dụng chữa trị các bệnh mà ngày nay chúng ta gọi là u vú, u nang buồng trứng, u xơ tiền liệt tuyến ở nam giới... Trên cơ sở đó, từ năm 1990, Tiến sĩ hóa học Nguyễn Thị Ngọc Trâm đã kết hợp kinh nghiệm truyền lại của các ngự y để sưu tầm, thu gom củ giống trinh nữ hoàng cung từ Cố đô Huế, Đà Nẵng, Nha Trang đem về gây giống, nuôi trồng ở TP Hồ Chí Minh và sản xuất dưới dạng trà trinh nữ hoàng cung được Công ty Dược liệu TW2 cho lưu hành toàn quốc..., và theo phản ánh của người dùng thì kết quả rất tích cực, u xơ giảm nhiều, thậm chí không còn thấy sau khi siêu âm. Nhưng để bào chế các chế phẩm có hoạt tính cao hơn, phải dựa vào các phương pháp nghiên cứu hiện đại, để có thuốc trị bệnh khỏi hẳn mà lại rẻ tiền, không có tác dụng phụ như thuốc của các quốc gia Âu Mỹ dùng hóa trị, xạ trị... như hiện nay, thì đó là một khó khăn mà Tiến sĩ hóa học Nguyễn Thị Ngọc Trâm không dễ gì vượt qua.

Để khắc phục trở ngại này, Tiến sĩ Ngọc Trâm vừa nghiên cứu cơ bản trong nước, đồng thời đem đề tài của mình hợp tác nghiên cứu với Viện Hàn lâm khoa học Bungari, nơi xưa kia, vào năm 1985, chị đã bảo vệ luận án tiến sĩ hóa học tại đất nước hoa hồng này, được giữ lại làm trợ giảng cho khoa hóa hữu cơ trường Đại học Sophia. Chính nhờ những thiết bị hiện đại ở đây, Tiến sĩ Ngọc Trâm và các đồng nghiệp nước ngoài của chị mới có thể chiết xuất được hợp chất có hoạt tính sinh học có tác dụng ức chế sự phát triển của tế bào u. Chiết xuất từ thực vật để có nguyên liệu sản xuất thuốc chữa giảm khối u thì chỉ có các nước nhiệt đới mới có, mà Việt Nam là số một. Ở Châu Phi chỉ có cây mận gai, nhưng không thể so sánh với trinh nữ hoàng cung của Việt Nam. Chính vì căn bệnh u xơ có tính chất "đại trà" thời nay và những thông tin về cây thuốc trinh nữ hoàng cung đã thu hút các nhà khoa học lao vào nghiên cứu, đồng thời cũng tạo nên một thời kỳ nhiễu loạn thông tin về nghiên cứu cây trinh nữ hoàng cung ở thập kỷ 90.