Nguy kịch vì nhiễm uốn ván
Bệnh nhân N.V.M (nam, 56 tuổi), làm nghề nông ở Hải Dương, nhập viện ngày 27/9/2024 tại Trung tâm Bệnh Nhiệt đới trong tình trạng cứng hàm, khó ăn, khó nuốt, không há được miệng, tăng trương lực cơ toàn thân, đau đầu, mệt mỏi.
Trước đó một tuần, bệnh nhân có nhọt chín mé ở ngón chân cái nhưng chủ quan lội nước bẩn trong đợt mưa bão, nên vi khuẩn xâm nhập qua vết thương vào cơ thể. Bệnh nhân này chưa tiêm phòng uốn ván.
Sau hơn một tuần được theo dõi và điều trị tích cực, bệnh nhân có tiến triển khả quan hơn. Tuy không phải mở khí quản, thở máy nhưng bệnh nhân phải đối mặt với nhiều nguy cơ tiềm ẩn tử vong vì có thể xảy ra các biến chứng suy hô hấp, bội nhiễm trên cơ địa nhiều bệnh nền.
Một trường hợp khác cũng rất hy hữu mắc uốn ván là bệnh nhân N.V.G (nam, 49 tuổi), làm nghề thợ mộc ở Bắc Ninh. Trước đó, bệnh nhân bị máy bào gỗ cắt qua đốt số 1 ngón thứ 3 tay trái, bệnh nhân không đến bệnh viện mà tự xử lý vết thương và đắp lá tại nhà.
Do chủ quan nên bệnh nhân không tiêm phòng uốn ván sau khi bị thương. Khi vào viện, bệnh nhân có biểu hiện cứng hàm, khó há miệng, khó thở, đi lại khó khăn; vết thương ở ngón tay bị hoại tử đen, nghi có chứa dị vật. Bệnh nhân nhập viện điều trị tại Trung tâm Bệnh Nhiệt đới ngày 17/9/2024 với chẩn đoán ban đầu là uốn ván toàn thể, suy hô hấp.
 |
Xử trí cấp cứu cho bệnh nhân uốn ván. |
Ngay đêm đó, bệnh nhân đã rất khó thở và phải mở khí quản cấp cứu, dùng thuốc an thần liều cao chống co giật, tiêm vaccine và huyết thanh phòng uốn ván để trung hòa độc tố và thở máy hỗ trợ hô hấp.
Bệnh nhân đã được xử lý cắt lọc, rửa sạch vết thương. Tuy nhiên sau 2 tuần điều trị bệnh tiến triển nặng dần và phải điều trị hồi sức tích cực bằng các phương pháp thở máy, lọc máu, dùng kháng sinh liều cao chống nhiễm khuẩn, vận mạch, bổ sung vi chất, truyền dinh dưỡng và sau nhiều lần hội chẩn đa chuyên khoa.
Hiện tại, bệnh nhân vẫn còn trong tình trạng nguy kịch: Sốc nhiễm khuẩn, suy hô hấp, suy gan thận cấp, tiêu cơ vân cấp, vô niệu, nguy cơ tử vong cao.
Ghi nhận tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, vừa qua cũng tiếp nhận một số trường hợp uốn ván sau mùa mưa bão.
Bệnh nhân N.V.K, 52 tuổi, cư trú ở xã Quảng châu, Hưng Yên được chuyển tuyến từ Bệnh viện đa khoa tỉnh Hưng Yên với chẩn đoán mắc uốn ván. Bệnh nhân sống tại địa bàn xã Quảng Châu (thành phố Hưng Yên) bị ngập lụt cho bão Yagi. Trong thời gian cùng những người dân tham gia xây đắp tường phòng lũ, ông bị viên gạch rơi vào chân nhưng xử lý, băng bó vết thương và không tiêm phòng uốn ván.
6 ngày sau, ông K xuất hiện tình trạng khó há miệng tăng dần, khó nuốt, bụng cứng. Đến ngày 16/9/2024, ông K. vào Bệnh viện đa khoa tỉnh Hưng Yên khám và điều trị bệnh với chẩn đoán mắc uốn ván. Nhưng tình trạng bệnh không thuyên giảm, đến ngày 23/9/2024 ông K được chuyển tuyến điều trị tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương với chẩn đoán mắc bệnh uốn ván trong tình trạng tăng trương lực cơ không kiểm soát, miệng cứng, chỉ há được 1,5cm.
Không chủ quan với vết thương ngoài da
Chủ quan với những vết thương hở ở tay, chân, tai nạn trong quá trình lao động, sinh hoạt như bị dao cứa, dẫm phải đinh nhọn, sắt, thép, va chạm vào các dị vật bẩn, hoặc tay chân đang có vết thương hở lại dầm trong nước bẩn, tiếp xúc với bùn đất bẩn.... khiến người dân có thể phải đối mặt với bệnh uốn ván.
Trong các trường hợp trên, hầu hết mọi người đều chủ quan tự chữa, sơ cứu ở nhà, mà không hề biết là mình đã bị nhiễm vi khuẩn uốn ván. Và chỉ khi đã vào giai đoạn toàn phát thì mới đi khám trong tình trạng nặng, tiên lượng khó khăn, bệnh nặng đe dọa tính mạng.
 |
Bệnh nhân mắc uốn ván nằm điều trị tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương. |
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, uốn ván là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính nguy hiểm do vi khuẩn Clostridium tetani sống ở môi trường đất bẩn xâm nhập vào cơ thể, trong điều kiện yếm khí (miệng vết thương bị bịt kín) vi khuẩn sẽ sản sinh ra ngoại độc tố.
Độc tố này rất mạnh xâm nhập vào máu và đi đến các xi-náp thần kinh-cơ và có tác dụng làm tăng mức độ kích thích dẫn truyền gây co cứng cơ và co giật.
"Triệu chứng lâm sàng là sau khi bị vết thương khoảng 1-2 tuần bệnh nhân sẽ có biểu hiện sớm là cứng hàm, khó nhai, khó nuốt, sau đó sẽ cứng cơ, tăng trương lực cơ toàn thân, mức độ nặng sẽ có biểu hiện co giật, toàn thân uốn cong, kèm theo khó thở, suy hô hấp, rối loạn thần kinh thực vật", bác sĩ Cường cho hay.
Nếu không xử trí kịp thời bằng các biện pháp hồi sức tích cực thì nhanh chóng dẫn tới tử vong hoặc có nhiều biến chứng trên các hệ tim mạch, hô hấp, tiết niệu, tiêu hóa, xương khớp.
Các đối tượng có nguy cơ cao bị mắc bệnh uốn ván là: Người nông dân, công nhân chưa được tiêm phòng uốn ván và tiếp xúc nhiều với đất, bùn, nước thải, môi trường chăn nuôi gia súc gia cầm, công trường, trẻ sơ sinh mà trong thời kỳ mang thai mẹ không tiêm phòng uốn ván.
Ngoài ra, uốn ván sơ sinh có thể bị lây truyền qua dụng cụ y tế không tiệt trùng khi cắt dây rốn cho trẻ, đây là một thể rất nặng của bệnh uốn ván, tỷ lệ tử vong rất cao.
Về điều trị uốn ván, bệnh nhân cần được điều trị khẩn cấp tại các cơ sở y tế có trung tâm hồi sức tích cực, bệnh nhân cần được theo dõi thật sát sao tình trạng hô hấp và dùng thuốc an thần để khống chế cơn giật, cần nhanh chóng xử lý vết thương, kháng huyết thanh trung hòa độc tố, giảm tối đa biến chứng, dùng kháng sinh phổ rộng chống bội nhiễm, hỗ trợ thở máy, chăm sóc dinh dưỡng.....
Về phòng chống bệnh uốn ván, trước hết tiêm phòng vaccine, nhất là với những đối tượng có nguy cơ cao.
"Điều đáng chú ý nữa là khi bị thương, trầy xước thì ngay lập tức sát trùng vết thương đúng cách, tránh bịt kín vết thương, và đến cơ sở y tế để được tiêm phòng kháng huyết thanh uốn ván kèm xử lý vết thương bằng cách cắt lọc tổ chức hoại tử, dập nát, loại bỏ dị vật, rửa ô xy già. Khi lao động, sinh hoạt cần chế tiếp xúc với bùn đất, vật dụng ô nhiễm, nếu phải tiếp xúc cần có biện pháp bảo hộ như đi ủng, găng tay...", bác sĩ Cường cảnh báo.
Tại các nông trại, công trường cần có các chất tiệt trùng để sơ cứu như xà phòng, nước rửa tay sát trùng, cồn y tế và thường xuyên vệ sinh môi trường, chuồng trại. Tại các cơ sở y tế, dụng cụ y tế cần được tiệt trùng theo đúng quy định để tránh uốn ván rốn sơ sinh, uốn ván sản khoa.
