Người dân kêu trời vì… lò đốt than gây ô nhiễm

Không chỉ vậy, hoạt động của lò đốt than này còn ảnh hưởng đến sự sinh trưởng cũng như năng suất của cây trồng trong khu vực. Thế nhưng, điều bất ngờ là mặc dù người dân hết sức bức xúc nhưng chính quyền và các ngành chức năng ở địa phương không hề hay biết về hoạt động của lò đốt than này.

Người dân bức xúc

Nhận được thông tin phản ánh của người dân, chúng tôi tìm về thôn 4, xã Ea M’droh, huyện Cư M’gar một ngày giữa tháng 4 nắng gắt. Theo chỉ dẫn của người dân địa phương, chúng tôi men theo con đường đất đỏ dẫn từ khu dân cư băng qua rẫy cà-phê để vào lò đốt than. Ngay từ cổng vào khu vực lò đốt than, các loại nguyên liệu dùng làm chất đốt như: gỗ, củi, thân cây cà-phê... được cắt khúc, chất thành đống ngổn ngang. Sát bên đống củi là các loại vật liệu như gạch, cát vừa được tập kết để xây thêm lò. Theo quan sát của chúng tôi, từ khu dân cư tới các lò đốt than này chưa đầy 200m. Lúc chúng tôi đến, tất cả các lò than ở đây đang hoạt động.

Người dân bức xúc phản ánh với phóng viên về tình trạng ô nhiễm môi trường do lò đốt than gây ra.

Anh Phùng Thế Lý, tự giới thiệu là quản lý lò than cho biết: “Ở đây hiện có 12 lò đang hoạt động, thời gian đốt một mẻ than kéo dài khoảng 14 đến 15 ngày. Một mẻ đốt được từ 5-6 tấn than”. Lúc này đang là buổi trưa, tại khu vực lò than có khoảng 10 lao động, một số đang ăn cơm, một số đang nghỉ trưa. Tuy nhiên, khi chúng tôi hỏi về chủ lò đốt than, anh Lý dè dặt cho biết: “Ông chủ là người ở TP Buôn Ma Thuột và ít khi có mặt ở đây. Tôi không rõ họ tên ông chủ, chỉ khi nào đốt đủ số lượng than, ông chủ cho xe về chở đi. Tôi chỉ được thuê quản lý, thu mua nguyên liệu và hướng dẫn các lao động đưa vào lò đốt và lấy sản phẩm ra, còn mọi việc khác tôi không biết”.

Từ cổng vào khu vực lò đốt than, các loại nguyên liệu dùng làm chất đốt như: gỗ, củi, thân cây cà-phê... được cắt khúc, chất thành đống nằm ngổn ngang.

Nằm cách lò đốt than này chưa đầy 200m, gia đình bà Trần Thị Hạnh luôn sống trong cảnh bị tra tấn bởi khói từ lò than xộc vào nhà. Bà Hạnh bức xúc: Hiện nay đang thời kỳ cao điểm của mùa khô, thời tiết nóng bức đã khó chịu lại phải hít thêm mùi khét của khí than và khói từ lò than xộc vào nhà. Đi làm cả ngày đã mệt, đêm về đóng cửa lại ngủ thì mùi khí than ngột ngạt khó thở, mở cửa ra thì hít phải khói nên ai cũng bị ho và viêm họng. Cậu con trai của tôi đi học ở TP Buôn Ma Thuột khỏe mạnh bình thường, nhưng từ khi nghỉ học do dịch Covid-19 về nhà đến nay đã bị viêm mũi phải đưa đi bác sĩ điều trị nhiều lần mà không khỏi. “Là người dân địa phương với nhau, chúng tôi không ngăn cản việc kinh doanh của ai, mỗi người mỗi việc để sống. Tuy nhiên, đã kinh doanh nghề đốt than thì phải bảo đảm về môi trường, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân. Đằng này, chủ lò than chỉ biết việc kinh doanh của mình thuận lợi, còn về môi trường, khí thải ảnh hưởng đến sức khỏe và đời sống của nhân dân địa phương như thế nào thì không quan tâm đến. Chúng tôi đề nghị các cấp, các ngành và chính quyền sớm vào cuộc kiểm tra, can thiệp giúp bà con chúng tôi có không khí trong lành, bảo đảm sức khỏe để lao động sản xuất, ổn định cuộc sống”, bà Hạnh nói.

Nằm ngay đường dẫn vào lò than, gia đình bà Lê Thị Năm có tám người, trong đó có một người già, ba trẻ em và hai phụ nữ đang mang thai. Nhưng do ảnh hưởng mùi khét của khí than và khói từ lò than bốc ra hằng ngày khiến cuộc sống của gia đình bà bị đảo lộn, nhất là vào ban đêm nhiều người không ngủ được ảnh hưởng đến sức khỏe. Bà Năm cho biết: “Con dâu tôi chỉ ít ngày nữa là sinh nở, hằng ngày lại hít phải khói than càng mệt mỏi hơn. Không biết đứa trẻ trong bụng có ảnh hưởng gì không? Tôi cả ngày đi làm trên nương rẫy mệt mỏi, đêm về muốn nghỉ ngơi cho khỏe để lấy sức, nhưng đêm nào cũng hít phải khí, khói từ lò đốt than, tôi bị ho suốt đêm không thể nào ngủ được phải mở cửa ra ngoài ngồi. Bây giờ, tôi cũng như các hộ dân ở đây mong muốn chính quyền địa phương đến kiểm tra, nếu lò than này đủ điều kiện hoạt động và có giải pháp bảo đảm môi trường, không ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân thì cho hoạt động, còn không thì chuyển đến nơi khác xa khu dân cư, chứ cứ để như lâu nay người dân chúng tôi không sớm thì muộn cũng mắc bệnh mà chết”.

Khói từ lò đốt than bay ra ảnh hưởng đến các vườn cà-phê và tiêu của người dân chung quanh.

Cũng theo phản ánh của người dân, kể từ khi lò đốt than này đi vào hoạt động đến nay, khói và khí than bay ra từ lò đốt than không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe con người mà còn ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và năng suất của cây trồng quanh khu vực. Theo bà Đỗ Thị Minh, ở thôn 4, xã Ea M’Droh, gia đình bà có 500 trụ tiêu, vào mùa khô hằng năm chỉ cần tưới mỗi tháng một lần là bảo đảm cho cây sinh trưởng và phát triển tốt. Tuy nhiên, trong mùa khô năm nay, đặc biệt là từ trước Tết Canh Tý 2020 đến nay, khoảng 10 ngày gia đình tưới một lần nhưng vườn tiêu vẫn bị khô héo. Hiện nay đang mùa khô hạn vườn tiêu thiếu nước tưới nay lại bị ảnh hưởng khí nóng và khói bốc ra từ lò than khiến vườn tiêu chết dần chết mòn... Không chỉ gia đình bà Minh mà một số hộ dân khác ở thôn 4, xã Ea M’droh cũng phản ánh vườn cà-phê, tiêu của gia đình mình bị ảnh hưởng do khói từ lò than bay ra, làm khô héo và giảm năng suất.

Chính quyền không hề hay biết?

Mang những điều bức xúc của người dân đến trao đổi với lãnh đạo UBND xã Ea M’Droh, Phó Chủ tịch UBND xã Ea M’Doh Lê Văn Hậu, cho biết: Đến nay xã chưa nhận được phản ánh nào của người dân về hoạt động của lò than ở thôn 4 gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân. Đồng chí Phó Chủ tịch xã cũng khẳng định: Hiện trên địa bàn xã không có lò than nào hoạt động như phản ánh của người dân. Còn ông Nguyễn Duy Kháng, cán bộ địa chính-môi trường-nông nghiệp-xây dựng-công thương xã Ea M’Droh cho biết: Do mới được điều chuyển về xã và quá nhiều công việc nên chưa nắm bắt hết được. Tuy nhiên, sau khi xem những hình ảnh và clip mà chúng tôi quay ở lò than, Phó Chủ tịch UBND xã Lê Văn Hậu, cầm điện thoại điện cho ai đó một lúc rồi thừa nhận có lò than hoạt động và sẽ cho người đến kiểm tra.

Tất cả 12 lò than ở đây được xây dựng kiên cố.

Mang những điều bức xúc của người dân đến trao đổi với lãnh đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Cư M’gar, Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Cư M’gar Trần Tuấn Ngọc khẳng định, trên địa bàn xã Ea M’Droh không có lò than nào hoạt động gây ô nhiễm môi trường như người dân phản ánh. Tuy nhiên, sau khi chúng tôi mở cho xem những hình ảnh và clip mà chúng tôi vừa quay được và đề nghị đồng chí trưởng phòng điện thoại liên hệ với lãnh đạo UBND xã Ea M’droh để nắm thông tin. Sau khi điện thoại, vị Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện mới thừa nhận có lò than đang hoạt động ở xã Ea M’droh. Lò than này của ông Vũ Duy Tuấn, ở thôn 4 (buôn Dhung) xã Ea M’droh, được cấp phép hoạt động sản xuất than trắng vào năm 2015-2016 để xuất khẩu sang Nhật Bản. Tuy nhiên, chủ lò than đã có thông báo nghỉ hoạt động từ lâu, nay mới hoạt động lại mà không thấy xã báo cáo gì, cũng không nghe người dân phản ánh nên không biết.

Trong khi đó, Phó Chủ tịch UBND huyện Cư M’gar Nguyễn Văn Minh cho biết: Trong hai năm 2018 và 2019, UBND huyện Cư M’gar đã xử lý nghiêm bằng hình thức cưỡng chế đối với một số lò đốt than không có giấy phép hoạt động trên địa bàn các xã Ea Hđing, Cư Dliê M’nông, Ea Kiết. Đối với lò đốt than ở xã Ea M’droh được cấp giấy phép năm 2015, 2016 sản xuất than trắng xuất khẩu sang Nhật Bản. Nếu chủ lò than này thực hiện đúng theo giấy phép sản xuất than trắng thì không gây ô nhiễm môi trường, vì việc sản xuất than trắng bằng lò đốt kín và mỗi mẻ đốt chỉ vài ngày. Vài năm trước, chủ lò than này cũng đã có thông báo nghỉ hoạt động, nay mới hoạt động trở lại và đốt than truyền thống mà chính quyền địa phương không báo cáo, huyện cũng không nghe người dân phản ánh nên huyện không biết có việc này.

Phó Chủ tịch UBND huyện Cư M’gar Nguyễn Văn Minh còn cho biết thêm: Thời gian gần đây, UBND huyện nhận được phản ánh của người dân về tình trạng ô nhiễm môi trường ở một số lò than nên đã tăng cường công tác kiểm tra, chấn chỉnh kịp thời. Riêng đối với lò đốt than ở thôn 4, xã Ea M’droh, UBND huyện sẽ chỉ đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện phối hợp với Hạt Kiểm lâm, UBND xã Ea M’droh tiến hành kiểm tra ngay. Nếu vi phạm việc bảo vệ môi trường, ảnh hưởng đến cuộc sống người dân và sử dụng nguyên liệu không hợp pháp, nhất là gỗ rừng, UBND huyện sẽ xử lý nghiêm, rút giấy phép và chấm dứt hoạt động ngay, không dung túng hay bao che cho sai phạm.