Ngành tài nguyên và môi trường phải tiên phong phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn

Sáng 5/8, tại Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Lễ kỷ niệm 20 năm thành lập Bộ Tài nguyên và Môi trường (5/8/2002-5/8/2022) và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng gửi thư chúc mừng; Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ gửi lẵng hoa chúc mừng. Cùng dự có Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân; Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải.

Trong Thư chúc mừng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: Hiện nay, đất nước ta đang bước vào giai đoạn phát triển mới với nhiều thời cơ, thuận lợi nhưng cũng phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức nghiêm trọng, mang tính thời đại, như các vấn đề về cạn kiệt tài nguyên, biến đổi khí hậu, suy giảm hệ sinh thái tự nhiên,…

Vì vậy, Tổng Bí thư mong ngành tài nguyên và môi trường cần tiếp tục phát huy những thành tích, kết quả, kinh nghiệm đã tích lũy được trong 20 năm qua, ra sức phấn đấu, chủ động hơn nữa trong dự báo, tham mưu, triển khai các giải pháp để ứng phó kịp thời, hiệu quả với biến đổi khí hậu, môi trường, thiên tai, dịch bệnh; tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, lĩnh vực đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa sống còn đối với sự phát triển bền vững của đất nước. Bộ cần nắm bắt kịp thời các xu thế của thời đại, tận dụng những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, phấn đấu vươn lên, đóng góp thực chất và hiệu quả hơn nữa cho các ngành, lĩnh vực kinh tế-xã hội của đất nước, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, tham gia các sáng kiến toàn cầu, góp phần giải quyết các thách thức về môi trường và khí hậu.

Tổng Bí thư tin tưởng rằng, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ vượt qua mọi khó khăn, thách thức, đoàn kết, chung sức, đồng lòng, liêm chính, đổi mới và sáng tạo, thực hiện tốt hơn nữa nhiệm vụ, trọng trách của mình trước Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Tại buổi lễ, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng Phạm Minh Chính trao Huân chương Lao động hạng Nhất tặng Bộ Tài nguyên và Môi trường; Huân chương Lao động hạng Nhất tặng Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà. Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân tặng Huân chương Lao động hạng Ba cho một số tập thể, cá nhân thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Phát biểu ý kiến tại buổi lễ, Thủ tướng Phạm Minh Chính gửi tới các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các đồng chí lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động ngành Tài nguyên và Môi trường qua các thời kỳ và quý vị đại biểu, khách quý lời chào trân trọng, lời thăm hỏi ân cần và lời chúc mừng tốt đẹp nhất.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Lễ kỷ niệm.

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng ghi nhận và biểu dương những nỗ lực của các thế hệ lãnh đạo, công chức, viên chức, người lao động ngành tài nguyên và môi trường qua các thời kỳ và chúc mừng những thành tích mà ngành đã đạt được trong những năm qua, góp phần vào thành tựu chung của cả nước trong nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

Thủ tướng nêu rõ, sau 20 năm xây dựng, phát triển, trưởng thành, ngành tài nguyên và môi trường đang đứng trước những thời cơ, thuận lợi mới nhưng cũng đầy khó khăn, thách thức. Trên thế giới, các thách thức an ninh phi truyền thống, biến đổi khí hậu, đại dịch Covid-19, suy giảm hệ sinh thái, ô nhiễm môi trường… đang là những vấn đề lớn đối với toàn nhân loại. Ở trong nước, quá trình đô thị hóa tạo sức ép lớn về nhu cầu tài nguyên và xử lý ô nhiễm môi trường; biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng nhanh, phức tạp, khó lường, khốc liệt và khó lường, ảnh hưởng lớn sản xuất và cuộc sống người dân. Các vấn đề liên quan đất đai còn vướng, tồn đọng nhiều, cần được sớm khắc phục.

Thủ tướng Phạm Minh Chính trao Huân chương Lao động hạng Nhất tặng Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà.

Đặc biệt, yêu cầu chuyển đổi mô hình tăng trưởng dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, giảm phụ thuộc vào tài nguyên đòi hỏi ngành tài nguyên và môi trường phải đi tiên phong trong thực hiện các giải pháp, xu thế phát triển mới như phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, carbon thấp để sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên.

Để triển khai hiệu quả nhiệm vụ nêu trên, Thủ tướng đề nghị toàn ngành tài nguyên và môi trường tập trung triển khai thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ giải pháp:

Một là, lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành phải tăng cường đoàn kết, phối hợp chặt chẽ; chấp hành và thực hiện nghiêm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về tài nguyên môi trường. Xây dựng Đảng bộ Bộ Tài nguyên và Môi trường thực sự trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức Đảng, đảng viên... Lãnh đạo, chỉ đạo triển khai công tác có trọng tâm, trọng điểm; xác định những việc quan trọng, cấp bách; ứng phó hiệu quả những vấn đề phát sinh; có lộ trình, kế hoạch và phân công trách nhiệm cụ thể đối với các công việc trong trung hạn và dài hạn.

Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân trao Huân chương Lao động hạng Ba tặng một số tập thể, cá nhân thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Hai là, tập trung kiện toàn tổ chức bộ máy trong nhiệm kỳ Chính phủ mới, bảo đảm tinh gọn, hiệu lực hiệu quả; xây dựng bộ máy tinh gọn gắn với cơ cấu lại xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức trách nhiệm, chuyên nghiệp, trình độ chuyên môn cao, có bản lĩnh, tư duy đột phá và tầm nhìn dài hạn. Đẩy mạnh phân cấp gắn với bảo đảm các điều kiện nguồn lực thực hiện và tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát, kiểm soát quyền lực. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương; thúc đẩy bộ máy hành chính vận hành tiến về phía trước với phương châm sáng tạo, hành động, hiệu quả phục vụ người dân, phục vụ doanh nghiệp. Đẩy mạnh hơn nữa công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong lĩnh vực tài nguyên môi trường.

Ba là, nắm chắc, rà soát hoàn thiện hệ thống các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước và các hiệp định, thỏa thuận quốc tế liên quan quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, bảo đảm đồng bộ, minh bạch phù hợp nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, khơi thông, giải phóng tối đa các nguồn lực tài nguyên cho phát triển và bảo vệ môi trường sống an toàn cho nhân dân. Trong đó, trọng tâm là sửa đổi Luật Đất đai năm 2013 để thể chế hóa quan điểm, chủ trương, giải pháp của Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII, khắc phục những tồn tại, hạn chế, bất cập, cản trở trong quản lý sử dụng đất đai, giải phóng, phát huy nguồn lực quan trọng này cho phát triển và bảo vệ đất nước.

Bốn là, tập trung hoàn thành việc lập, phê duyệt các quy hoạch, chiến lược bảo đảm khả thi, định hình không gian phát triển của đất nước với tầm nhìn dài hạn để phân bổ, khai thác, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả các nguồn lực tài nguyên đáp ứng yêu cầu thực tiễn chiến lược phát triển nhanh và bền vững. Đẩy mạnh chuyển đổi xanh, đưa các yêu cầu về bảo vệ môi trường, quản lý tài nguyên, ứng phó với biến đổi khí hậu thành một nội dung, nhiệm vụ trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội đất nước trong giai đoạn mới.

Năm là, đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng tài nguyên số trên nền tảng dữ liệu lớn. Chậm nhất trong năm 2025 phải hoàn thành đưa vào vận hành hệ thống thông tin cơ sở dữ liệu về đất đai quốc gia tập trung, thống nhất, đa mục tiêu, tích hợp, liên thông. Tiếp tục cải cách thủ tục hành chính tiếp cận quản lý theo mục tiêu, đánh giá dựa trên kết quả, cải cách triệt để, rút gọn, lồng ghép, thực hiện đồng thời các thủ tục hành chính, khuyến khích đổi mới sáng tạo trong ngành.

Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm gian trưng bày các ứng dụng công nghệ về bảo vệ tài nguyên và môi trường.

Sáu là, nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên, khắc phục các tồn tại, hạn chế nhất là trong lĩnh vực đất đai, khoáng sản. Có giải pháp ứng phó hiệu quả với nguy cơ suy giảm, suy thoái nguồn nước, bảo đảm an ninh nguồn nước quốc gia. Nghiên cứu cơ chế chia sẻ và giải quyết tranh chấp, xung đột trong quản lý, sử dụng tài nguyên nước xuyên biên giới, nhất là sông Mê Công và sông Hồng. Khai thác tiềm năng, lợi thế của các vùng biển và ven biển, thiết lập hệ thống quản trị biển và đại dương, quản lý vùng bờ theo chuẩn mực quốc tế…

Bảy là, triển khai đưa Luật Bảo vệ môi trường đi vào cuộc sống. Xử lý tình trạng ô nhiễm môi trường, thực hiện di dời các cơ sở sản xuất kinh doanh có nguy cơ ô nhiễm ra khỏi đô thị, khu dân cư; cải thiện rõ rệt tình trạng ô nhiễm môi trường ở các cụm công nghiệp, làng nghề, lưu vực sông... Phát triển các ngành công nghiệp môi trường, tái chế, tái sử dụng tuần hoàn biến rác thải thành tài nguyên. Cải tạo, phục hồi chất lượng các nguồn nước sông, hồ đã bị ô nhiễm, suy thoái; cải thiện chất lượng không khí trong các đô thị, khu dân cư…

Tám là, tăng cường huy động các nguồn lực xã hội để hiện đại hóa hệ thống mạng lưới khí tượng thủy văn. Ứng dụng các thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư trong dự báo, cảnh báo thiên tai, thời tiết và giám sát biến đổi khí hậu. Thể chế hóa, lồng ghép yêu cầu giảm phát thải vào các quy hoạch, chiến lược, chuyển dịch mô hình phát triển nhằm đạt mục tiêu phát thải bằng “0” vào năm 2050. Đầu tư nguồn lực ưu tiên thích ứng biến đổi khí hậu bằng các giải pháp công trình và phi công trình; chuẩn bị nội lực từng bước chủ động thực hiện những cam kết với quốc tế cũng như các hành động cấp bách “không hối tiếc” trong ứng phó biến đổi khí hậu ở nước ta.

Chín là, đẩy mạnh hợp tác, hội nhập, phân tích dự báo, phân tích các xu thế, dòng chảy của thời đại để tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước các chủ trương, chính sách nhằm đi trước đón đầu, bắt kịp xu hướng phát triển chung của thế giới, nắm bắt và tận dụng các thời cơ, thúc đẩy chuyển dịch mô hình phát triển, góp phần xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, hiệu quả.

Mười là, đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác truyền thông, nhất là đổi mới nội dung, phương thức nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, thói quen của người dân cũng như ý thức trách nhiệm của doanh nghiệp với tinh thần làm cho "Dân biết - Dân hiểu - Dân tin - Dân theo - Dân làm".

Thủ tướng nêu rõ, quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu là những vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là một trong những nhiệm vụ hàng đầu của cả hệ thống chính trị; là trách nhiệm và nghĩa vụ của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư, trong đó ngành tài nguyên và môi trường có sứ mệnh hết sức quan trọng là nòng cốt, giường cột trong xây dựng và thực thi chính sách pháp luật và bảo vệ môi trường, nhất là môi trường sống của nhân dân…

Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà phát biểu tại lễ kỷ niệm.

Tại buổi lễ, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà nêu rõ, trong suốt chặng đường 20 năm xây dựng và phát triển, Bộ đã khẳng định được vị trí, vai trò quan trọng trong dòng chảy đổi mới, hội nhập và phát triển của đất nước, thể hiện qua những dấu mốc lớn… Bám sát phương châm kỷ luật, kỷ cương, đổi mới, sáng tạo, hội nhập biến thách thức thành cơ hội, Bộ đã đổi mới tư duy làm chính sách chuyển từ thắt chặt quản lý bằng công cụ hành chính sang áp dụng các công cụ kinh tế, tạo lập môi trường thuận lợi, dẫn dắt và thúc đẩy doanh nghiệp và người dân thực hiện; đặc biệt, chú trọng phân tích dự báo các xu thế quốc tế trong điều kiện hội nhập, đánh giá các tác động để chính sách không chỉ giải đúng và trúng các vấn đề đặt ra từ quản lý mà còn tạo dư địa, động lực mới cho phát triển.

Môi trường và khí hậu đã trở thành một trong những trọng tâm, nội dung quan trọng trong các chương trình nghị sự của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, trong các chủ trương, quyết sách phát triển đất nước với vai trò là vừa mục tiêu vừa là động lực dẫn dắt. Tư duy bảo vệ môi trường đã chuyển bị động ứng phó, khắc phục sang chủ động phòng ngừa, kiểm soát, phục hồi môi trường, các hệ sinh thái. Các nguồn tài nguyên đã được quản lý tổng hợp, sử dụng hiệu quả, đa mục đích, đóng góp quan trọng vào ngân sách Nhà nước; lợi thế về biển được phát huy, các địa phương có biển đã trở thành trung tâm phát triển động lực. Chất lượng dự báo, cảnh báo thời tiết, thiên tai ngày càng được nâng lên cao, với đủ độ chi tiết, dần tiệm cận với trình độ của các nước phát triển. Công tác phân giới cắm mốc đã góp phần xây dựng hòa bình, ổn định khu vực biên giới.

Chuyển đổi số được đẩy mạnh trên nền tảng tài nguyên số, dữ liệu lớn về thông tin địa lý, dữ liệu đất đai, dữ liệu viễn thám... hướng tới phát triển kinh tế số ngành tài nguyên và môi trường. Cải cách thể chế, kiện toàn tổ chức bộ máy giảm khâu trung gian, quy trình hóa các khâu trong giải quyết thủ tục và hiện đại hóa nền hành chính được triển khai đồng bộ gắn với quản lý điều hành trên môi trường mạng.

Chủ động hội nhập, đóng góp nhiều sáng kiến toàn cầu, khu vực về môi trường, khí hậu. Tham gia Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu tại COP21 và đưa ra cam kết đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, tuyên bố các nhà chính trị về sử dụng đất và lâm nghiệp, tham gia Liên minh toàn cầu về thích ứng với biến đổi khí hậu tại COP26. Tham gia 100 khuôn khổ hợp tác đa phương và có 90 đối tác hợp tác song phương về tài nguyên, môi trường và khí hậu, trong đó có nhiều khuôn khổ hợp tác, chúng ta đóng vai trò chủ động, dẫn dắt. Đây là những điểm nhấn trong bức tranh hội nhập của đất nước với quốc tế về môi trường và khí hậu, qua đó khẳng định vị thế, mang lại cho Việt Nam những lợi ích “kép” từ cơ hội tiếp cận tri thức, công nghệ, tài chính xanh, thực hiện tái cơ cấu lại nền kinh tế cũng như chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, phục hồi hệ sinh thái tự nhiên.

Nhìn lại quá trình phát triển, mặc dù có tuổi đời “trẻ”, nhưng Bộ đã có nhiều đóng góp cho sự phát triển của đất nước. Tuy nhiên, chúng ta luôn ý thức được rằng, những kết quả vừa qua chỉ là khởi đầu trong tiến trình phát triển bền vững, vẫn còn nhiều khó khăn và thách thức to lớn đang đặt ra trong bối cảnh thế giới đang phải đối mặt với những khủng hoảng chưa từng có trong lịch sử: tài nguyên thiên nhiên ngày càng cạn kiệt, biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, hệ sinh thái ngày càng suy giảm, thậm chí có nguy cơ sụp đổ, dịch bệnh ngày càng khó kiểm soát. Đời sống kinh tế-xã hội thế giới, vì thế, cũng đang thay đổi nhanh chóng với việc hình thành “luật chơi mới” về đầu tư, thương mại cùng với xu thế không thể đảo ngược về phát thải ròng bằng “0”, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng từ hóa thạch sang sạch, tái tạo, bảo tồn và phục hồi hệ sinh thái…