Nâng cao chất lượng công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân

Theo báo cáo của Ðoàn giám sát, thời gian qua, nhìn chung chất lượng các văn bản hướng dẫn thi hành Luật khiếu nại, tố cáo (KN, TC) đã từng bước được nâng cao; các văn bản bảo đảm sự phù hợp với quy định của Luật Khiếu nại, tố cáo và các quy định về khiếu nại, tố cáo trong các luật, pháp lệnh và văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên.

Tuy nhiên, trong lĩnh vực hành chính còn một số văn bản có nội dung chưa phù hợp với quy định của Luật khiếu nại, tố cáo, cho nên đã phần nào gây lúng túng, khó khăn cho quá trình giải quyết KNTC, làm giảm chất lượng và hiệu quả của công tác này.

Tình hình khiếu nại của công dân trong lĩnh vực hành chính diễn biến phức tạp và có xu hướng vượt cấp lên các cơ quan T.Ư; khiếu nại xảy ra khá phổ biến, nhất là ở các tỉnh, thành phố có tốc độ đô thị hóa cao, đã và đang thực hiện nhiều dự án về phát triển kinh tế-xã hội, xây dựng khu đô thị, khu công nghiệp, sân gôn...

Nhiều trường hợp khiếu nại đã được các cấp chính quyền xem xét nhiều lần và đưa ra các phương án giải quyết hợp lý nhưng công dân vẫn không đồng ý, tiếp tục khiếu nại gay gắt.

Nội dung khiếu nại của công dân xảy ra ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội, như: Khiếu nại về việc thực hiện chính sách xã hội, thực hiện chính sách đối với người có công với cách mạng, về kỷ luật cán bộ, công chức, đòi lại nhà trước đây đã cho Nhà nước thuê, mượn... nhưng tập trung chủ yếu là lĩnh vực đất đai (chiếm tỷ lệ hơn 80%, cá biệt có địa phương chiếm hơn 90%).

Qua kết quả giải quyết khiếu nại của các cơ quan hành chính cho thấy, khiếu nại của công dân có nội dung đúng và đúng một phần chiếm tỷ lệ khá cao. Theo số liệu trong báo cáo của 45 tỉnh và 7 bộ thì tỷ lệ này là 46,13%.

Trong ba năm qua, công tác giải quyết khiếu nại đã có chuyển biến tích cực và dần đi vào nề nếp. Tuy nhiên, việc giải quyết khiếu nại còn những hạn chế nhất định, ở một số địa phương còn có vụ việc giải quyết không đúng chính sách, pháp luật, chưa phù hợp với thực tế; một số vụ việc tuy không phức tạp nhưng do thiếu quan tâm hoặc do sự nể nang, né tránh dẫn đến chậm được giải quyết.

So với khiếu nại thì tình hình tố cáo và giải quyết tố cáo trong lĩnh vực hành chính ít phức tạp hơn. Bên cạnh những đơn tố cáo có ý thức xây dựng, đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng thì số đơn tố cáo do tư thù cá nhân vẫn xảy ra; đơn tố cáo nặc danh, mạo danh ở một số nơi có tỷ lệ khá lớn. Nội dung tố cáo chủ yếu là tố cáo cán bộ không thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ được giao, mất dân chủ, lợi dụng chức vụ, quyền hạn để tham nhũng trong việc quản lý đất đai, bồi thường, giải toả khi Nhà nước thu hồi đất; tố cáo cán bộ có sai phạm trong quản lý, thu chi tài chính, ngân sách; trù dập người khiếu nại, tố cáo, bao che cho cán bộ dưới quyền; không giải quyết dứt điểm khiếu nại, tố cáo của công dân...

Qua kết quả giải quyết đơn tố cáo của các cơ quan hành chính cho thấy, tố cáo của công dân có nội dung đúng và đúng một phần chiếm tỷ lệ khá cao. Theo số liệu trong báo cáo của 48 tỉnh và năm bộ thì tỷ lệ này là 62,75%.

Nhìn chung, các cơ quan hành chính nhà nước đã có nhiều cố gắng trong công tác giải quyết đơn tố cáo. Về cơ bản đã chấp hành đúng các quy định về trình tự, thủ tục, thẩm quyền giải quyết tố cáo. Một số địa phương đã xử lý nghiêm người bị tố cáo có hành vi vi phạm pháp luật gây thiệt hại đến lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và công dân.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc giải quyết đơn tố cáo còn nhiều hạn chế, cụ thể: Thời hạn giải quyết còn kéo dài, có biểu hiện né tránh, nhất là trong trường hợp người bị tố cáo là người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước các cấp.

Tình hình khiếu nại trong lĩnh vực tư pháp thời gian qua có chiều hướng gia tăng và diễn biến phức tạp. So với khiếu nại thì tình hình tố cáo diễn biến ít phức tạp hơn, số lượng đơn tố cáo không nhiều.

Ðoàn giám sát nhận thấy, thời gian qua, công tác giải quyết KNTC của các cơ quan tư pháp đã có chuyển biến tích cực, số lượng đơn được giải quyết khá lớn và chất lượng giải quyết ngày càng được nâng cao. Về cơ bản, các cơ quan tư pháp đã chấp hành các quy định của pháp luật về thẩm quyền, trình tự, thủ tục giải quyết.

Nhiều đơn khiếu nại được giải quyết kịp thời cùng với việc giải quyết vụ án. Việc giải quyết đơn khiếu nại và đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm đã có nhiều chuyển biến, nội dung trả lời đơn cho đương sự đã có lập luận, giải thích về các nội dung khiếu nại.

Bên cạnh những ưu điểm nêu trên, công tác giải quyết KNTC vẫn còn một số hạn chế: Về phân loại và thụ lý đơn, còn tình trạng phân loại không chính xác dẫn đến giải quyết sai thẩm quyền; một số cơ quan điều tra, kiểm sát chưa phân loại rõ việc giải quyết đơn tố cáo với việc xử lý tin báo, tố giác tội phạm; sổ thụ lý chưa bảo đảm theo đúng quy định của pháp luật; nhiều trường hợp hồ sơ giải quyết KNTC vẫn còn để chung vào hồ sơ giải quyết vụ án. Tình trạng vi phạm quy định về thời hạn giải quyết còn xảy ra khá phổ biến.

Trong thảo luận, các ý kiến phát biểu đã phân tích rõ nguyên nhân của những hạn chế, bất cập trong công tác giải quyết KNTC của công dân cả trong lĩnh vực hành chính cũng như trong lĩnh vực tư pháp. Ðồng thời nêu những kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng công tac này trong thời gian tới, như đề nghị Chính phủ, các cơ quan hữu quan rà soát các luật, pháp lệnh chuyên ngành để sửa đổi, bổ sung những quy định còn thiếu, hoặc chưa phù hợp Luật khiếu nại, tố cáo, khắc phục những bất cập nêu trên; đề nghị Chính phủ tăng cường chỉ đạo các cấp, các ngành nâng cao hiệu quả công tác giải quyết tố cáo, coi đó là một trong những biện pháp góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng...