Thời gian qua, triển khai các quy định tại Nghị định số 110/2018/NÐ-CP ngày 29/8/2018 của Chính phủ về quản lý và tổ chức lễ hội, Thông tư số 04/2023/TT-BTC ngày 19/1/2023 của Bộ Tài chính về việc hướng dẫn quản lý, thu chi tài chính cho công tác tổ chức lễ hội và tiền công đức, tài trợ cho di tích và hoạt động lễ hội, công tác quản lý nhà nước đối với tiền công đức, tiền tài trợ tại các di tích lịch sử-văn hóa trên phạm vi toàn quốc đã đạt một số kết quả nhất định.
Báo cáo kết quả kiểm tra của Bộ Tài chính cho biết, năm 2023, tổng số tiền công đức, tài trợ thu được từ các di tích lịch sử-văn hóa là 4.100 tỷ đồng. Số tiền này đã được chi cho hoạt động từ thiện, nhân đạo, hỗ trợ người bị thiên tai, hỏa hoạn, xây nhà tình nghĩa, ủng hộ làm đường giao thông... là 3.612 tỷ đồng. Phần lớn các địa phương đã xây dựng và ban hành văn bản quy định về quản lý tiền công đức, tài trợ, bảo đảm phù hợp với thực tế của từng di tích cũng như phong tục, tập quán của địa phương.
Cả nước có 7 di tích thu hơn 25 tỷ đồng từ tiền công đức, tài trợ
Bên cạnh đó, công tác quản lý nhà nước đối với tiền công đức, tài trợ vẫn còn một số bất cập. Thí dụ, một số cơ sở di tích lịch sử-văn hóa chưa báo cáo kịp thời, đầy đủ công tác quản lý tài chính; chưa lắp đặt camera để giám sát các điểm tiếp nhận, kiểm đếm công đức, tài trợ.
Năm 2023, tổng số tiền công đức, tài trợ thu được từ các di tích lịch sử-văn hóa là 4.100 tỷ đồng. Số tiền này đã được chi cho hoạt động từ thiện, nhân đạo, hỗ trợ người bị thiên tai, hỏa hoạn, xây nhà tình nghĩa, ủng hộ làm đường giao thông... là 3.612 tỷ đồng.
Số liệu báo cáo thu, chi tiền công đức, tài trợ của một số di tích lịch sử-văn hóa mới chỉ phản ánh một phần, chưa đầy đủ. Tình trạng du khách đặt nhiều loại tiền trên các ban thờ tại di tích làm mất tính tôn nghiêm. Cá biệt, có nơi quản lý tiền công đức, tài trợ thiếu chặt chẽ, tiềm ẩn rủi ro thất thoát, trộm cắp.
Mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Công điện số 77/CÐ-TTg ngày 8/8/2024 về tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với tiền công đức, tiền tài trợ tại các di tích lịch sử văn hóa trên phạm vi toàn quốc. Thủ tướng yêu cầu chính quyền các địa phương và các bộ, ngành liên quan rà soát, báo cáo tình hình thực tế, sửa đổi, ban hành các quy định phù hợp, phối hợp quản lý nguồn tiền theo quy định của pháp luật.
Dự kiến trong quý IV/2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Bộ Tài chính phối hợp đề xuất cấp có thẩm quyền phê chuẩn Quy định về trách nhiệm quản lý nhà nước của chính quyền địa phương các cấp trong quản lý tiền công đức, tài trợ tại các di tích lịch sử-văn hóa.
Việc triển khai các quy định mang tính chặt chẽ trong quản lý tiền công đức, tài trợ tại các di tích lịch sử-văn hóa cần tiến hành song song với công tác kiểm tra, giám sát, trong đó, sự tham gia của các tầng lớp nhân dân là rất quan trọng. Sự đồng thuận, ủng hộ của người dân sẽ giúp nguồn tiền công đức được công khai, minh bạch, hiệu quả, sử dụng đúng mục đích, giảm tham nhũng, tiêu cực, lợi dụng hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo để trục lợi.
Ngoài ra, công tác tuyên truyền cần phải làm thường xuyên liên tục để việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong sử dụng nguồn tiền công đức, tài trợ trở thành văn hóa ứng xử của người đại diện hoặc ban quản lý các di tích; để những đóng góp của nhân dân từ hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo phát huy được hiệu quả cao nhất, trở thành nguồn lực xã hội cho phát triển văn hóa đất nước.
