Lộ trình “xanh hóa” phương tiện công cộng

Song hành với quyết tâm chuyển đổi phương tiện, việc phát triển đồng bộ cơ sở hạ tầng, cùng với các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp là chủ trương đang được chính quyền thành phố tính toán một cách hợp lý.

Nâng tỷ lệ xe buýt điện lên 45,3%

Thành phố Hồ Chí Minh đang thực hiện Đề án chuyển đổi phương tiện xe buýt sang xe buýt chạy điện nhằm quyết tâm chuyển đổi phương tiện giao thông công cộng thân thiện với môi trường. Theo đó, từ năm 2025, toàn bộ phương tiện vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt phải thay thế, đầu tư mới, đồng thời từ năm 2030 trở đi, 100% phương tiện vận hành phải là xe điện.

Thành phố Hồ Chí Minh trên hành trình “xanh hóa” giao thông công cộng

12/11/2025 07:29

Nếu thực hiện lộ trình chuyển đổi này, trong 5 năm tới, thành phố có khoảng 3.200 xe buýt điện, năng lượng xanh. Cùng với lộ trình đưa ra, Sở Xây dựng thành phố đã “đi trước một bước” đối với công tác thay thế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang nhiên liệu “sạch”.

Kết quả, trong năm 2024 và 2025, Sở Xây dựng đã tổ chức đấu thầu rộng rãi 82/108 tuyến xe buýt có trợ giá (đạt tỷ lệ 76%) trên địa bàn, đã thực hiện đấu thầu 25 tuyến còn lại trong tháng 11. Trong quá trình triển khai, Sở Xây dựng ưu tiên cho các doanh nghiệp đưa phương tiện xe mới, xe điện tham gia. Qua quá trình đấu thầu, thành phố đưa vào khai thác 627 xe buýt điện (chiếm 26,3% đoàn phương tiện trên địa bàn thành phố).

Dự kiến đầu năm 2026, thành phố sẽ đưa thêm 454 xe buýt điện vào khai thác, nâng tỷ lệ phương tiện sử dụng điện lên 45,3%. Đến cuối năm 2026 và các năm tiếp theo, thành phố sẽ tiếp tục triển khai đấu thầu để chuyển đổi sang xe buýt sử dụng điện để đến năm 2030, hoàn thành chuyển đổi 100% phương tiện giao thông công cộng bằng xe buýt sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh.

Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý giao thông công cộng (Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh) Lê Hoàn cho rằng: Để kiểm soát ô nhiễm môi trường, kinh nghiệm từ các nước có nền công nghiệp phát triển đều chọn phương tiện được chuyển đổi đầu tiên là phương tiện giao thông công cộng (metro, xe buýt), phương tiện kinh doanh vận tải và sau cùng là phương tiện giao thông cá nhân. Do đó, thành phố đã và đang có bước đi đúng hướng. Không chỉ riêng xe buýt, thành phố đặt mục tiêu chuyển đổi các xe: công nghệ, giao hàng, cơ quan nhà nước sang phương tiện điện, phương tiện xanh ít phát thải.

Để kiểm soát ô nhiễm môi trường, kinh nghiệm từ các nước có nền công nghiệp phát triển đều chọn phương tiện được chuyển đổi đầu tiên là phương tiện giao thông công cộng (metro, xe buýt), phương tiện kinh doanh vận tải và sau cùng là phương tiện giao thông cá nhân. Do đó, thành phố đã và đang có bước đi đúng hướng. Không chỉ riêng xe buýt, thành phố đặt mục tiêu chuyển đổi các xe: công nghệ, giao hàng, cơ quan nhà nước sang phương tiện điện, phương tiện xanh ít phát thải.

Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý giao thông công cộng (Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh) Lê Hoàn

Sau khi được thành phố chấp thuận ngày 19/12, Trung tâm Quản lý giao thông công cộng Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp cùng doanh nghiệp vận tải chính thức khai thác và đưa vào vận hành 6 tuyến xe buýt điện hoạt động tại đặc khu Côn Đảo.

Ngoài ra, Thành phố Hồ Chí Minh có kế hoạch lập vùng phát thải thấp ở khu vực trung tâm thành phố và Cần Giờ từ năm 2026 để từng bước kiểm soát khí thải, hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường. Những bước đi này của thành phố nhằm loại bỏ khí carbon từ phương tiện xe cơ giới, tiến tới phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) trước năm 2050 theo chủ trương của Thủ tướng Chính phủ.

Lấp “khoảng trống”hạ tầng trạm sạc

Hiện nay, trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh chỉ có 5 trạm sạc cho xe buýt điện, với 56 trụ sạc. Đây là một con số quá ít so với hàng chục nghìn chuyến xe buýt lăn bánh, đưa đón người dân thành phố đi lại từ 5 giờ đến 22 giờ/ngày. Những trạm sạc này hầu hết do các doanh nghiệp vận tải tự đầu tư, trong khi cơ quan quản lý vẫn chưa “vào cuộc”. Trong khi đó, các đơn vị vận tải buýt phải liên tục điều chỉnh lịch trình vận hành để phù hợp thời gian sạc pin, cho thấy khoảng trống lớn về hạ tầng phục vụ phương tiện điện.

Đại diện Trung tâm Quản lý giao thông công cộng tính toán: Uớc tính, mỗi trụ sạc hoạt động bình quân 12 giờ/ngày, 56 trụ sạc trên có khả năng đáp ứng cho 700 xe buýt. Với đoàn phương tiện xe buýt điện hiện hữu là 627 xe thì 5 trạm sạc hiện nay vừa đủ đáp ứng nhu cầu sạc điện. Nếu tiếp tục đầu tư, chuyển đổi phương tiện sang sử dụng điện thì hệ thống trạm sạc điện như hiện nay chưa thể đáp ứng.

Sở Xây dựng đã đề xuất chọn 19 bến, bãi có vị trí thuận lợi để bố trí trụ sạc vừa tạo nguồn thu mới cho ngân sách thông qua việc cho thuê quyền khai thác tài sản công vừa giúp rút ngắn thời gian đáp ứng nhu cầu trạm sạc điện đang gia tăng nhanh.

“Nguồn thu từ khai thác diện tích cho thuê, dự kiến hơn 22 tỷ đồng/năm sẽ nộp ngân sách và ưu tiên tái đầu tư cho các dự án hạ tầng giao thông đường bộ, từ nâng cấp bến bãi đến mở rộng các công trình phục vụ xe buýt trong giai đoạn tới”, ông Lê Hoàn thông tin.

Nhiều doanh nghiệp vận tải chia sẻ, thực tế hiện nay phần lớn doanh nghiệp phải tự đầu tư trạm sạc riêng nếu muốn vận hành xe điện, do chưa có hệ thống trạm sạc công cộng hỗ trợ. Việc thiếu trạm sạc là rào cản lớn khiến doanh nghiệp chùn bước khi tham gia vào lộ trình chuyển đổi xe buýt diesel sang xe điện.

Theo Sở Xây dựng thành phố, nếu không tính nguồn vốn ngân sách để thực hiện đầu tư trạm sạc thì Thành phố Hồ Chí Minh cần nguồn kinh phí hơn 2.200 tỷ đồng để thực hiện lộ trình chuyển đổi phương tiện.

Trong đó, kinh phí hỗ trợ lãi vay đầu tư phương tiện chiếm hơn 1.947 tỷ đồng; kinh phí hỗ trợ lãi vay đầu tư trạm sạc điện khoảng 255 tỷ đồng. Dự kiến, quy mô đầu tư trạm sạc điện đáp ứng lộ trình chuyển đổi phương tiện xe buýt của thành phố gồm 44 vị trí, với 317 trụ sạc.

Ông Bùi Hòa An, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh khẳng định: Để chính sách chuyển đổi phương tiện điện thành công, chính quyền thành phố cần có chính sách đủ mạnh, khuyến khích nhà đầu tư tham gia lắp đặt hệ thống trạm sạc, hỗ trợ lãi suất vay vốn phù hợp với tình hình thực tiễn.

Hệ thống trạm cung cấp năng lượng điện cũng là yếu tố quyết định tính khả thi của lộ trình chuyển đổi phương tiện sử dụng điện, năng lượng xanh đối với xe buýt nói riêng và phương tiện giao thông đường bộ nói chung. Nhận thức rõ điều này, Thành phố Hồ Chí Minh đang nghiên cứu xây dựng và hoàn thiện các chính sách hỗ trợ tài chính, bao gồm trợ giá, hỗ trợ lãi suất vay, ưu đãi thuế-phí và cơ chế chia sẻ rủi ro trong các dự án đầu tư phương tiện xanh.