Mai Thúc Loan, vị Anh hùng dân tộc và có công khởi xướng, lãnh đạo nhân dân đứng lên chống lại ách đô hộ của nhà Đường. Năm 713, Mai Thúc Loan phất cờ khởi nghĩa ở Hoan Châu. Để hiệu triệu nhân dân, Mai Thúc Loan đã lên ngôi vua (xưng là Mai Hắc Đế), đóng đô ở Vạn An.
Từ Hoan Châu, cuộc khởi nghĩa nhanh chóng lan rộng ra nhiều nơi, nghĩa quân đã chiếm được thành Tống Bình, giải phóng một vùng rộng lớn và giữ được nền độc lập trong 10 năm (713-722).
 |
Lễ Đại tế ở đền thờ Vua Mai. |
 |
Nhân dân các địa phương của huyện Nam Đàn tổ chức hội thi làm “Cỗ xôi gà” tươm tất để dâng lên Vua Mai và nghĩa quân. |
Năm 722, trong cuộc chiến bảo vệ Kinh đô Vạn An, Vua Mai đã anh dũng hy sinh dưới chân núi Đụn. Sau khi Vua băng hà, con trai thứ ba là Mai Thúc Huy (tức Mai Thiếu Đế) lên kế vị và tiếp tục lãnh đạo cuộc khởi nghĩa. Tuy nhiên, sau đó không lâu, cuộc khởi nghĩa đã bị nhà Đường đàn áp dã man.
Sau này, để tưởng nhớ công lao của Vua Mai, nhân dân đã xây lăng mộ và lập miếu thờ. Các triều đại phong kiến đều có sắc phong truy tôn mỹ hiệu cho Mai Hắc Đế và liệt vào hàng quốc tế.
Trải qua hơn 13 thế kỷ tồn tại, lăng mộ của Vua Mai luôn được nhân dân giữ gìn chu đáo. Hiện nay, di tích gồm các hạng mục công trình: Nghi môn, Bái đường, Tả vu, Hữu vu, Hậu cung, Lăng Mai Đại Đế, Lăng Mai Thiếu Đế,…
 |
Lễ hội Vua Mai là hoạt động văn hóa truyền thống, được chính quyền và nhân dân địa phương tổ chức hằng năm. |
 |
Dù trời mưa nhưng người dân vẫn nhiệt tình tham gia Lễ hội. |
Để tưởng nhớ và tri ân công đức Vua Mai Hắc Đế, Mai Thiếu Đế và các tướng lĩnh, hằng năm, chính quyền và nhân dân huyện Nam Đàn long trọng tổ chức lễ hội tại di tích đền Vua Mai vào ngày 13-15 tháng Giêng âm lịch.
Hoạt động góp phần phát huy các giá trị lịch sử-văn hóa của di tích đền Vua Mai; đồng thời giáo dục truyền thống yêu nước cho các tầng lớp nhân dân, tăng thêm niềm tự hào dân tộc, tình yêu quê hương, đất nước, nhất là thế hệ trẻ.
 |
Lễ dâng hương tưởng niệm Vua Mai ở khu Lăng miếu Vua Mai. |
 |
Các thanh niên địa phương biểu diễn màn đấu vật ấn tượng. Tương truyền, cứ vào mùa xuân hằng năm, Vua Mai cho các vùng tổ chức thi vật, chọn lấy những đô vật khỏe mạnh, bổ sung cho đội quân tiên phong. Đấu vật từ đó trở thành một tập quán trong các kỳ hội làng, thể hiện tinh thần thượng võ của người dân xứ Nghệ. |
Năm nay, phần hội gồm nhiều hoạt động sôi nổi mang đậm bản sắc truyền thống tốt đẹp của dân tộc với tinh thần thượng võ, đoàn kết như: đua thuyền, đấu vật, cờ thẻ và các trò chơi dân gian, đấu bóng chuyền, đêm hội hoa đăng,…
