Cuộc họp cung cấp nhiều thông tin liên quan các hoạt động hỗ trợ trong năm tài khóa 2020 (từ tháng 4/2020 đến tháng 3/2021) cũng như nỗ lực hoàn thành mục tiêu của nửa đầu năm tài khóa 2021.
Ưu tiên các dự án y tế
Mở đầu buổi họp báo, Trưởng đại diện JICA đánh giá cao nỗ lực phòng, chống dịch của Việt Nam trong thời gian qua. Đồng hành với mục tiêu vừa phòng, chống dịch Covid-19 vừa phát triển kinh tế của Chính phủ Việt Nam, những dự án hợp tác của JICA tập trung vào việc ứng phó, tăng cường các giải pháp phòng, chống dịch và các dự án phục hồi kinh tế…
Trong năm tài khóa 2020 (từ tháng 4/2020 đến tháng 3/2021), sau 2 năm JICA không ký hiệp định vốn vay ODA nào với Việt Nam, đã có 2 hiệp định vốn vay mới được ký kết giữa JICA và Việt Nam. Việc ký kết được 2 hiệp định vốn vay mới này được coi là một tín hiệu đáng khích lệ cho những hợp tác tiếp theo trong tương lai.
JICA ủng hộ và đồng hành cùng Việt Nam đang nỗ lực thực hiện mục tiêu kép là vừa phòng, chống dịch, vừa phát triển kinh tế. Vì thế, phát triển cơ sở hạ tầng và bảo đảm nguồn nhân lực là rất quan trọng, được JICA tính đến và đưa vào các dự án hỗ trợ dành cho Việt Nam.
Nhật Bản đã tặng hơn 4 triệu liều vaccine Covid-19 cho Việt Nam, hơn 260 công ty Nhật Bản ủng hộ hơn 158,6 tỷ đồng cho Quỹ vaccine phòng Covid-19... Nhưng Trưởng đại diện JICA Shimizu Akira vẫn nhấn mạnh: “Hệ thống y tế Việt Nam cần được tăng cường hơn nữa. Cho đến nay, trong lĩnh vực y tế, JICA tập trung vào 2 ưu tiên trọng điểm. Đầu tiên là tăng cường hệ thống y tế nòng cốt cho các bệnh viện tuyến trên”.
Bệnh viện Chợ Rẫy được Nhật Bản xây dựng từ năm 1975, sau này, JICA tiếp tục triển khai các dự án tăng cường năng lực cho các bệnh viện ở các đô thị lớn như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Trung ương Huế, tăng cường hệ thống y tế toàn diện, bao gồm cả tăng cường năng lực và trang bị cho các bệnh viện tuyến dưới.
Ưu tiên trọng điểm tiếp theo mà JICA là “Tăng cường các biện pháp phòng, chống các bệnh truyền nhiễm”. Nhật Bản đã hoàn thành lắp đặt phòng an toàn sinh học cấp 3 tại Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương (NIHE), tiếp sau đó, JICA đã và đang hỗ trợ xây dựng phòng xét nghiệm và đào tạo nguồn nhân lực cho Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh nhằm tăng cường năng lực xét nghiệm và kiểm soát các bệnh truyền nhiễm.
“Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) các tỉnh nơi phải thực hiện các xét nghiệm nhanh và trên diện rộng dịch Covid-19, đã nhận được các hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo của NIHE và Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh. Đây chính là một trong những thành quả hợp tác của JICA”, ông Shimizu khẳng định.
Bên cạnh đó, JICA đã viện trợ cho Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương hệ thống xét nghiệm PCR; Bệnh viện Bạch Mai, hệ thống điều hòa không khí nhằm phòng ngừa lây nhiễm; Bệnh viện Trung ương Huế, hệ thống ECMO; trang thiết bị cần thiết trong chẩn đoán và điều trị cho bệnh nhân Covid-19 tại Bệnh viện Chợ Rẫy với tổng trị giá các lần viện trợ là hơn 450 triệu yên (khoảng 91 tỷ đồng) nhằm đáp ứng yêu cầu khẩn cấp trong phòng, chống dịch Covid-19 tại Việt Nam. Tổng cộng số tiền viện trợ của các dự án y tế của JICA là 800 triệu yên (khoảng 163 tỷ đồng).
Về những thành tích nổi bật trong hoạt động của JICA Việt Nam trong tài khóa 2020 từ tháng 4 năm ngoái đến tháng 3 năm nay. Số tiền cam kết cho vay là 49,4 tỷ yên (khoảng 10.041 tỷ đồng), hợp tác kỹ thuật không hoàn lại là 4,3 tỷ yên (khoảng 874 tỷ đồng) và viện trợ không hoàn lại là 2,1 tỷ yên (khoảng 427 tỷ đồng). Tổng cộng có khoảng 100 dự án lớn nhỏ.
Cân bằng giữa phát triển cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực
Việt Nam đã bắt đầu đẩy mạnh các hoạt động kinh tế, vừa phòng, chống dịch; trong đó, cân bằng giữa phát triển cơ sở hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng trong phục hồi kinh tế.
Trưởng đại diện JICA Shimizu Akira cho biết: “Trong hợp tác kỹ thuật, bên cạnh các hợp tác truyền thống trong phát triển nguồn nhân lực công nghiệp, nhiều dự án với góc nhìn mới mẻ như dự án hỗ trợ đẩy mạnh việc áp dụng Chuẩn mực Báo cáo Tài chính quốc tế (IFRS) hay dự án thúc đẩy cơ cấu doanh nghiệp nhỏ và vừa, đã góp phần vào sự phát triển ngành công nghiệp và kinh tế Việt Nam…”.
Chia sẻ với những tác động nghiêm trọng của dịch Covid-19 đến đời sống, sinh hoạt hằng ngày của người dân và doanh nghiệp, ông Shimizu cho biết: “Các doanh nghiệp nhỏ và vừa không dễ dàng tiếp cận nguồn vốn, nên điều cần thiết là mở rộng khả năng tiếp cận vốn trung và dài hạn từ các ngân hàng tư nhân. JICA cũng đang nghiên cứu các chương trình hợp tác hỗ trợ tài chính trong thời gian tới…”.
Bên cạnh các dự án công trình cửa ngõ quốc tế như Cảng Hàng không quốc tế Nội Bài, Cảng Hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất, Cảng quốc tế Lạch Huyện, JICA cũng triển các dự án tăng cường kết nối giao thông giữa các địa phương, như cải tạo, xây dựng lại nhiều cây cầu yếu trên nhiều tuyến quốc lộ thuộc nhiều tỉnh, thành phố trên toàn quốc, như cầu trên tuyến đường sắt bắc - nam...
Ông Shimizu đánh giá: “Khoảng 70% các tuyến quốc lộ của Việt Nam được đầu tư cải tạo thông qua hợp tác vốn vay ODA Nhật Bản. Các dự án hoàn thành giúp tăng cường kết nối ASEAN, chuỗi cung ứng hàng hóa và giúp người dân đi lại thuận tiện, đồng thời cũng tạo điều kiện cho các nhà máy nước ngoài đầu tư vào các địa phương…”.
Tại buổi họp, phía JICA cũng cho biết, để đáp ứng với tốc độ tăng trưởng kinh tế và gia tăng dân số, JICA đã và đang triển khai các dự án góp phần cải thiện đời sống của người dân Việt Nam. Đó là các dự án xây dựng nhà máy điện, đường cao tốc lớn ở các đô thị vệ tinh, nhà máy xử lý nước... Các hợp tác của Nhật Bản đóng góp khoảng 10% tổng sản lượng điện của Việt Nam.
Tháng 5/2021, JICA ký kết thỏa thuận cho vay lên đến 25 triệu USD cho dự án điện gió trên đất liền tại tỉnh Quảng Trị, thúc đẩy cung cấp năng lượng sạch nhằm trung hòa carbon. Dự án Xây dựng đường sắt đô thị TP Hồ Chí Minh bị đình trệ một thời gian do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nay đã được thi công trở lại.
Về phát triển nguồn nhân lực, JICA đã thực hiện dự án hợp tác với Viện Phát triển Nguồn nhân lực Việt Nam - Nhật Bản (VJCC) và Trường Đại học Việt Nhật (VJU) trong nhiều năm, dự án triển khai đào tạo nguồn nhân lực công nghiệp và giáo dục đại học. Những hợp tác này sẽ thúc đẩy công nghiệp hóa, chuyển đổi số, 5G, triển khai các dự án hợp tác kỹ thuật nghiên cứu cho Đại học Cần Thơ, đào tạo nhân lực, nghiên cứu, liên kết giữa các doanh nghiệp – cơ sở đào tạo tại khu vực phía nam.
Trả lời câu hỏi của Báo Nhân Dân về những kinh nghiệm mà JICA hỗ trợ Việt Nam còn được chuyển giao cho các nước khác, Trưởng đại diện JICA cho biết: “JICA chia sẻ những công nghệ, vận dụng từ những dự án nông nghiệp thực hiện hiệu quả ở Việt Nam cho một số nước như Lào, Campuchia, Myanmar…”.
Hợp tác hai nước Việt Nam và Nhật Bản trên các lĩnh vực khác như lao động, nông nghiệp, giáo dục, y tế, khoa học công nghệ, văn hóa... đều phát triển mạnh mẽ.
Lãnh đạo cấp cao hai nước Việt Nam - Nhật Bản duy trì thường xuyên các chuyến thăm ngoại giao, quan hệ Việt Nam – Nhật Bản đang ở giai đoạn tốt nhất trong lịch sử. Mối quan hệ tin cậy dựa trên sự hiểu biết lẫn nhau là cơ sở gắn bó và phát triển thêm mối quan hệ này, và mối quan hệ ấy cũng được vun đắp bởi sự gắn bó giữa con người với con người.
Một lần nữa, Trưởng đại diện JICA Shimizu khẳng định: “JICA sẽ nỗ lực hơn nữa đóng góp vào sự phát triển của Việt Nam thông qua hợp tác kỹ thuật và hợp tác tài chính; đồng thời, thúc đẩy hơn nữa việc kết nối giữa con người với nhau, góp phần củng cố và phát triển quan hệ hữu nghị giữa hai nước…”.
