Xây dựng thị trường điện cạnh tranh
Phát biểu giải trình, làm rõ các vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm tại phiên thảo luận chiều 9/11, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, thực hiện Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị, chỉ đạo của Chính phủ, thời gian qua Bộ Công thương đã tập trung tham mưu cho cấp có thẩm quyền chỉ đạo xây dựng Quy hoạch Điện VIII với những nguyên tắc cơ bản là bảo đảm cân đối cung, cầu vùng, miền, cơ cấu các nguồn điện, cơ cấu nguồn và truyền tải, huy động được mọi nguồn lực xã hội đầu tư phát triển điện. Đặc biệt chú trọng xây dựng thị trường phát điện và thị trường bán buôn điện cạnh tranh.
Theo đó, thị trường phát điện cạnh tranh được ngành triển khai thực hiện từ khá sớm, nhờ vậy đến nay có gần 70% nguồn điện do tư nhân hoặc công ty cổ phần sản xuất. Thị trường bán buôn điện cạnh tranh cũng được vận hành từ đầu năm 2019. Đến nay, ngoài Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã có thêm 5 tổng công ty trực tiếp tham gia mua bán điện trên thị trường.
“Bộ đang tích cực phối hợp các cơ quan hữu quan xây dựng đề án chuyển Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia thành công ty TNHH một thành viên vận hành hệ thống điện và thị trường điện hạch toán độc lập trong EVN theo chỉ đạo của Chính phủ”, Bộ trưởng Công thương cho biết.
Bên cạnh đó, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết cũng đang khẩn trương xây dựng thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, trong đó việc triển khai cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa nhà máy điện và khách hàng sử dụng điện chính là bước đầu tiên trong thị trường điện bán lẻ cạnh tranh ở nước ta.
“Bộ đã trình Chính phủ cho phép thí điểm thực hiện cơ chế này từ nay đến năm 2025, đồng thời đã trình Chính phủ và Quốc hội cho sửa một điều của Luật Điện lực để tư nhân có thể đầu tư vào phân khúc truyền tải điện”, ông Diên nói.
Bộ trưởng cũng cho biết đã trình Chính phủ cơ chế điều hành thực hiện các dự án điện nhằm siết lại kỷ cương trong tổ chức thực hiện quy hoạch và kế hoạch phát triển điện ở nước ta. Đặc biệt, nếu được Chính phủ chấp thuận, Bộ sẽ tiếp tục triển khai chương trình hỗ trợ cấp điện cho nông thôn, miền núi, vùng dân tộc thiểu số và hải đảo.
Trong hoàn cảnh đặc biệt khó khăn do đại dịch Covid-19 như 10 tháng qua, sản xuất công nghiệp vẫn duy trì mức tăng trưởng 3,3%, cao hơn mức 2,7% của cùng kỳ năm trước, là động lực chính góp phần vào tăng trưởng chung của nền kinh tế.
Xuất khẩu tiếp tục đạt mức xuất siêu, là điểm sáng với mức tăng rất cao 17,3% so với cùng kỳ. Nhập khẩu từng bước giảm nhưng vẫn đáp ứng nhu cầu nguyên vật liệu phục vụ sản xuất, tiêu dùng và xuất khẩu.
Ngành cũng kịp thời đề xuất Chính phủ 5 lần giảm giá điện cho các đối tượng ưu tiên với tổng số tiền lên tới gần 17.000 tỷ đồng.
Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên
Xây dựng cơ chế đấu thầu cho các dự án điện gió
Về đề xuất gia hạn thời gian áp dụng cơ chế giá FIT cho các dự án điện gió, Bộ trưởng Công thương bày tỏ chia sẻ với những khó khăn của các chủ đầu tư và các địa phương có dự án chậm tiến độ. Tuy nhiên, ông Diên cho biết giá FIT (cơ chế giá cố định) là cơ chế giá hỗ trợ của Nhà nước, chỉ được áp dụng trong thời gian nhất định để khuyến khích đầu tư vào những lĩnh vực cần đầu tư.
“Việc kéo dài thời gian hưởng chính sách giá FIT là không hợp lý, bởi không đúng với bản chất có thời hạn của chính sách hỗ trợ, gây bất bình đẳng với các dự án cùng cơ chế nhưng đã thực hiện đúng tiến độ”, ông Diên lý giải.
Theo ông Diên, hiện nay, giá đầu vào các vật tư, nguyên liệu, thiết bị trong lĩnh vực điện gió đã giảm hơn so với thời điểm ban hành chính sách và tiếp tục có xu hướng giảm mạnh. Nếu kéo dài thời gian hưởng chính sách này có thể sẽ gây ra hậu quả về pháp lý, gây thiệt hại về kinh tế cho Nhà nước và các đối tượng sử dụng điện. Ngoài ra, trong quá trình lấy ý kiến các nội dung trên, Bộ Công thương không nhận được sự thống nhất của các bộ, ngành và các cơ quan liên quan.
Bộ trưởng Công thương cho biết, đối với việc phát triển các dự án điện gió, điện mặt trời tới đây sẽ xây dựng các quy định về cơ chế đấu thầu, đấu giá để lựa chọn nhà đầu tư và xác định giá điện, theo tinh thần Luật Đầu tư đối tác công tư.
“Hiện nay, Bộ Công thương xây dựng dự thảo quyết định của Chính phủ quy định về việc này. Đồng thời, Bộ cũng đang khẩn trương xây dựng khung giá điện gió, điện mặt trời làm căn cứ cho nhà đầu tư đàm phán với EVN trong thời gian tới”, ông Diên thông tin cho biết.
Theo đó, các nhà đầu tư sẽ đàm phán với EVN trong khung giá do Bộ Công thương ban hành, các dự án dở dang sẽ được xem xét, giải quyết trong điều khoản chuyển tiếp của dự thảo quyết định nêu trên.
Đề xuất áp thuế VAT đối với mặt hàng phân bón để bình ổn giá
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, Bộ Công thương luôn chú trọng chỉ đạo các đơn vị chức năng theo dõi, phối hợp các bộ, ngành, địa phương để kịp thời đề xuất, áp dụng nhiều biện pháp nhằm hỗ trợ nông dân sản xuất có lãi, qua đó nâng cao đời sống ở khu vực nông thôn.
Tuy nhiên thời gian qua, giá phân bón, vật tư nông nghiệp vẫn tăng cao là do giá nguyên liệu đầu vào, chủ yếu là nhập khẩu và chi phí vận tải logistics do giãn cách xã hội tăng cao. Mặt hàng phân bón không thuộc danh mục chịu thuế VAT, nên các nguyên vật liệu đầu vào không được khấu trừ thuế cũng làm tăng giá thành sản phẩm. Nhu cầu tiêu thụ mặt hàng phân bón của thế giới tăng cao do đứt gãy chuỗi cung ứng.
Để bình ổn giá phân bón và vật tư nông nghiệp trong thời gian tới, ông Diên cho biết sẽ tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường, xử lý vi phạm. Ngoài ra, để giảm giá mặt hàng phân bón, cần sửa đổi, bổ sung Luật Thuế giá trị gia tăng để mặt hàng phân bón được bổ sung vào danh mục chịu thuế VAT, qua đó cũng nâng cao năng lực sản xuất của các doanh nghiệp trong nước.
