NDĐT- Ngày 10-8 là “Ngày vì nạn nhân chất độc da cam (NNCĐDC)/đioxin Việt Nam”. Ngày này cách đây 49 năm (ngày 10-8-1961), quân đội Mỹ rải những lít chất độc da cam đầu tiên xuống Kon Tum và tiếp tục cho đến ngày 31-10-1971 trên chiến trường miền Nam Việt Nam.
Tác hại của chất đioxin
Trong vòng 10 năm (1961 – 1971), đã có khoảng 80 triệu lít các chất độc hoá học, trong đó khoảng 366kg dioxin (chỉ cần 01 gr chất đioxincó thể giết chết hàng triệu người). Đã có trên 25.000 thôn, làng Việt Nam bị rãi trực tiếp chất độc hoá học với trên 2,6 triệu ha đất và rừng bị ảnh hưởng bởi gần 20.000 phi vụ rải chất độc/16 triệu người đã sinh sống, trong đó, có khoảng 4,8 triệu người bị phơi nhiễm chất độc đioxin và 3 triệu người là NNCĐDC! Chất độc da cam đioxin là 1 loại chất hoá học có trong chất diệt cỏ phát quang 2,4,5, T được đựng trong các thùng có ký hiệu màu da cam.
Các nhà khoa học trên thế giới khẳng định: ngoài việc gây bệnh hiểm nghèo trực tiếp trên con người, chất đioxin còn có tác hại làm ảnh hưởng lâu dài đến môi trường sống của vùng đất bị nhiễm đioxin.
Sau cuộc chiến tranh Việt Nam, phía Mỹ đã công nhận có 13 bệnh liên quan đến chất dioxin của CCB Mỹ từng tham chiến tại chiến trường miền Nam Việt Nam. Về phía Việt Nam, Bộ Y tế công bố có 17 bệnh do nhiễm chất dioxin.
Công lý và công bằng cho NNCĐDC Việt Nam
Chiến tranh lùi xa, quan hệ Việt - Mỹ đã có nhiều cải thiện. Vấn đề còn lại sau chiến tranh hết sức nhức nhối là hậu quả của chất độc đioxin do 37 công ty hoá chất Hoa Kỳ sản xuất cho quân đội Mỹ dùng trong chiến tranh Việt Nam mà hiện nay Việt Nam và cộng đồng quốc tế đang chung sức khắc phục, đem lại công lý, công bằng cho NNCĐDC. Nguyên đơn phía Việt Nam đã khởi kiện 37 công ty hoá chất Hoa Kỳ. Đây là vụ kiện hy hữu trong lịch sử Tư pháp Quốc tế, kiện tại toà án của Mỹ, xử bị đơn là các công ty hoá chất của Mỹ, vụ xử án diễn ra trên đất Mỹ lại phán xét nguyên đơn là NNCĐDC Việt Nam! Điều đó nói lên tất cả khó khăn và phức tạp của vụ kiện. Sau đây là những diễn biến chính của vụ kiện trong các năm qua – Hành trình đi tìm công lý cho NNCĐDC Việt Nam:
- Ngày 31/1/2004, các nguyên đơn Việt Nam nộp đơn kiện 37 công ty hoá chất Hoa kỳ đến toà án sơ thẩm Liên bang Mỹ ở quận Broklyn (Newyork). Đến ngày 10-3-2005, bị các đơn kiện, đình chỉ vụ kiện với kết luận “Không có căn cứ pháp lý cho vụ kiện theo yêu cầu của nguyên đơn (Việt Nam) thể theo pháp luật quốc gia các nước và theo pháp luật quốc tế”! “chất diệt cỏ không phải là chất độc giết người”!?
- Ngày 30/9/2005 nguyên đơn lại nộp đơn kháng cáo đến tòa án phúc thẩm số 2 Hoa Kỳ. Nhưng đến ngày 22/2/2208, toà án phúc thẩm đã ra phán quyết bác đơn kiện như toà án sơ thẩm đã làm!
- Đến ngày 6/10/2008, vẫn kiên trì đòi công lý, luật sư đại diện bên nguyên đã trình “Đơn thỉnh cầu” lên toà án tối cao Hoa Kỳ tại NewYork. Cũng như 2 lần trước, vào ngày 2/3/2009, toà án tối cao Mỹ công bố quyết định phán quyết bác đơn vụ kiện với lập luận “Luật pháp Quốâc tế không có điều khoản nào cấm dùng chất diệt cỏ”!
Với phán quyết này, một lần nữa NNCĐDC Việt Nam lại đối đầu với khó khăn thử thách mới. Chúng ta không bỏ cuộc với vụ kiện này vì công lý, đạo lý công bằng và trách nhiệm với NNCĐDC không những ở Việt Nam mà còn một số nước khác và chính nạn nhân của nước Mỹ. Dư luận quốc tế hết sức đồng tình và ủng hộ chúng ta. Cuộc đấu tranh này còn tiếp tục.
Trong lúc các luật sư Mỹ bảo vệ quyền lợi nguyên đơn và Hội NNCĐDC/ Dioxin Việt Nam đang thảo luận tiếp tục vụ kiện thì tòa án lương tâm nhân dân Quốc tế đã họp tại Paris (Pháp) trong 2 ngày 15,16-5-2009, phiên toà đã ra kết luận: chính phủ Mỹ sử dụng vũ khí hoá học là diệt chủng môi trường, Chính phủ Mỹ và Công ty hoá chất Hoa Kỳ phải bồi thường cho NNCĐDC và gia đình họ, kiến nghị thành lập Uỷ ban da cam để đánh giá tổn hại và số tiền bồi thường do hậu quả của chất đioxin lên sức khoẻ và môi trường.
Hiện nay vụ kiện vẫn đang tiếp tục, mặc dù còn có những khó khăn đặt ra, nhưng chúng ta tin tưởng vào việc đòi công lý cho các NNCĐDC chính là góp phần bảo vệ công lý trên toàn thế giới, bảo vệ tương lai và phẩm giá con người ! Bên cạnh chúng ta luôn có sự đồng tình ủng hộ của cộng đồng Quốc tế.
Cuộc đấu tranh đòi công lý đang tiếp diễn
Trong lúc phía nguyên đơn Việt Nam đang khẩn trương chuẩn bị tiếp tục một vụ kiện mới với những nhân chứng mới có sức thuyết phục mạnh mẽ lương tâm và đạo lý của cộng đồng quốc tế thì có một số diễn biến mới thúc đẩy dư luận ủng hộ chúng ta cao hơn. Đó là hành động của nhóm đối thoại Việt - Mỹ với chương trình vận động trong 10 năm (2010 - 2019) với 300 triệu USD tẩy độc môi trường tại một số điểm nóng da cam ở Việt Nam (98 triệu USD), chăm sóc sức khoẻ cho người khuyết tật liên quan đến chất dioxin (202 triệu USD). Trong tháng 2-2010 có phiên điều trần thứ 3 tại Hạ viện Mỹ về hậu quả chất độc da cam tại Việt Nam (liên tiếp diễn ra điều trần trong 3 năm). Được biết, có thể thời gian tới Thượng viện Mỹ sẽ thông qua cho Bộ Cựu chiến binh Mỹ 17 tỉ USD để bồi thường cho các CCB Mỹ bị phơi nhiễm chất độc da cam... Mới đây, giáo sư Steve Gutow - Chủ tịch HĐ Do Thái quan hệ công chúng - Tiến sĩ luật khoa – đã viết trên 1 tờ báo của Mỹ “Hãy chữa lại 1 thế giới đã tan tác vì chất da cam… Chúng ta cùng đứng bên người Việt Nam và tìm các giải pháp cho các kinh hoàng gây ra bởi các chất độc mà cuộc chiến tranh của chúng ta đã để lại sau lưng”…
