Vi phạm tràn lan
Theo phản ánh của một số hộ dân thôn Mai Châu, xã Đại Mạch, huyện Đông Anh, cứ vào mùa xây dựng, ba hộ dân thôn Mai Châu thuê tàu hút cát sông Hồng phun nên bãi chứa của gia đình gồm hộ các ông: Nguyễn Văn Mưu, Nguyễn Văn Phong, Văn Cao Nguyên. Hoạt động của ba hộ dân này tuy không thường xuyên nhưng đã diễn ra từ năm 2004 đến nay. Các đối tượng này thuê hút cát ngay tại lòng lạch sông giáp nhà thờ và các hộ dân dẫn đến lở đất, ảnh hưởng đến tài sản; tính mạng của nhân dân.
Năm 2005, UBND xã đã có báo cáo các cấp, ngành chức năng của huyện phối hợp xử lý ngăn chặn, ba hộ dân này đã dừng hoạt động khai thác cát sỏi. Nhưng từ tháng 5-2006, các hộ lại tiếp tục hoạt động. UBND xã có văn bản nghiêm cấm hoạt động khai thác cát sỏi trái phép, kiểm tra tạm trú của nhân viên tàu, lập biên bản với các hộ hút cát làm cam kết nhiều lần, thu giữ ống nhựa dùng để bơm cát...
Đến đầu tháng 7, hai hộ dân đã dừng hoạt động, còn một hộ có tàu hút cát vẫn hoạt động. Qua kiểm tra, UBND huyện Đông Anh cũng phát hiện nhiều cơ sở, cá nhân (trong đó có ba hộ dân nêu trên) ở xã Đại Mạch không được cấp phép khai thác cát, sử dụng đất sai mục đích, ảnh hưởng đến giao thông, môi trường và ANTT khu vực.
Trên địa bàn huyện Đông Anh có 8 xã ven sông Hồng, sông Đuống và sông Cà Lồ thì phần lớn các xã đều có trường hợp khai thác cát, lập bến bãi kinh doanh trái phép. Đầu tháng 8 này, khi cơn bão số 3 vẫn chưa dứt, chúng tôi đã đi thực địa ở các xã ven sông Hồng, sông Đuống và nhận thấy tình trạng vi phạm Pháp lệnh Đê điều, tình trạng lập bến bãi kinh doanh, khai thác cát sỏi vẫn đang diễn ra, bất chấp Chỉ thị về việc xử lý vi phạm Pháp lệnh Đê điều và các hoạt động kinh doanh cát sỏi của UBND huyện ngày 3-7.
Nên nới lỏng cấp phép để kiểm soát chặt hơn
Ông Hà Văn Khanh, Trưởng phòng Tài nguyên Môi trường, UBND huyện Đông Anh cho biết: "Hiện các cơ quan chức năng của huyện chỉ xử lý được phân ngọn, tức là xử lý vi phạm bến bãi, còn việc xử lý cái gốc - khai thác cát trái phép trên sông là rất khó khăn. Bởi tất cả các tàu hút cát đều hoạt động trên sông, khi cơ quan chức năng của huyện xuất hiện thì họ đẩy tàu sang phía bờ thuộc địa phận quận Tây Hồ, huyện Từ Liêm ngoài tầm kiểm soát của Đông Anh. Mặc dù huyện có xử lý nhưng cùng lắm cũng chỉ thu giữ được vài ống nhựa hút cát".
Trên địa bàn huyện Đông Anh, Mê Linh (Vĩnh Phúc) hiện có nhiều khu đô thị đang xây dựng nên cần một lượng cát lớn, trong khi đó, cả huyện Đông Anh chỉ có 3 cơ sở được cấp phép khai thác cát. Việc khai thác cát liên quan đến lòng sông, dòng chảy, đến độ an toàn của đê điều và tính mạng, tài sản hàng nghìn người dân quanh khu vực nên việc khai thác cát phải được tuân thủ theo một quy trình chặt chẽ.
Tuy nhiên, theo ông Khanh, một hồ sơ xin cấp phép khai thác cát phải có đủ 26 con dấu của các cơ quan, ban, ngành chức năng là rất khó khăn cho người xin cấp phép. Trong khi đó, chưa có dấu đỏ nào họ cũng đã làm rồi. Nhà nước nên có một cơ chế mở hơn, nới lỏng hơn việc cấp phép khai thác cát, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp khai thác hợp pháp, đồng thời chính quyền địa phương cũng dễ quản lý hơn.
Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sáu tháng đầu năm, trên các tuyến đê thuộc các quận huyện có tới 57 trường hợp vi phạm Pháp lệnh Đê điều, trong đó có vi phạm về khai thác cát sỏi, kinh doanh vật liệu xây dựng... Nhưng việc ngăn chặn và xử lý cương quyết, kịp thời đối với các trường hợp vi phạm của các cấp chính quyền còn hạn chế.
Trước thực trạng trên, UBND TP Hà Nội cần coi trọng việc phối hợp xử lý giữa các quận, huyện, tránh tình trạng chủ khai thác lợi dụng kẽ hở trong quy định xử lý để "chạy địa bàn". Hiện đang là thời điểm xuất hiện liên tiếp bão lũ, các cơ quan chức năng cũng như chính quyền các cấp cần kiên quyết xử lý những vi phạm nêu trên để tránh hậu quả xấu có thể xảy ra.
