Đến thời điểm ngày 5/8, ước tính có hơn 3,6 triệu phương tiện trên cả nước dán thẻ đầu cuối (hơn 76%), tăng hơn 1,2 triệu phương tiện so cuối năm 2021. Với tốc độ này, đến cuối tháng 8, việc đạt tỷ lệ hơn 80% phương tiện là rất khả thi.
Không phát sinh tình huống phức tạp
Từ 9 giờ ngày 1/8/2022, toàn bộ các tuyến cao tốc đang tổ chức thu phí đã thực hiện thu phí toàn bộ ETC theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Giao thông vận tải. Vụ trưởng Khoa học công nghệ, môi trường và Hợp tác quốc tế (Tổng cục Đường bộ Việt Nam) Tô Nam Toàn nhận định: Các đơn vị vận hành đã phối hợp nhà cung cấp dịch vụ và lực lượng chức năng liên quan (thanh tra giao thông, cảnh sát giao thông, công an địa phương,…) tổ chức thu phí ETC, kịp thời xử lý các tình huống phát sinh, bảo đảm giao thông tại trạm thu phí được thông suốt.
Số liệu thống kê trong mấy ngày đầu triển khai, lượng xe phải xử lý sự cố chiếm tỷ lệ dưới 5%, gần 17 nghìn xe phải dán thẻ, nạp tiền tại trạm; các sự cố phức tạp cần phải giải quyết có xu hướng giảm nhanh và hiện tượng ùn tắc cục bộ được các lực lượng chức năng giải quyết linh hoạt, không để kéo dài. Tuy nhiên, trong ngày đầu áp dụng thu phí ETC, vẫn còn xảy ra một số hạn chế nhất định làm phát sinh ùn tắc cục bộ tại các trạm thu phí trên một số tuyến cao tốc.
Tổng hợp ban đầu, nguyên nhân chủ quan từ chủ phương tiện và hệ thống thu phí như chủ phương tiện chưa dán thẻ đầu cuối trước khi vào tuyến, không có hoặc không đủ số dư trong tài khoản giao thông; xe đến trạm thu phí mới dán thẻ nên tài khoản chưa được kích hoạt kịp thời. Cùng với đó, còn có phần do chủ phương tiện không kiểm tra số dư tài khoản giao thông trước khi vào cao tốc, đến trạm thu phí mới nạp tiền nên có trường hợp đã nạp tiền nhưng chưa kịp về tài khoản; hệ thống thiết bị tại trạm không đọc được thẻ, nguyên nhân là do nhiều chủ phương tiện dán thẻ đã lâu nhưng chưa sử dụng dịch vụ nên thẻ bị suy giảm chất lượng, thẻ bị dán sai quy cách.
Đồng thời, do hệ thống thu phí ETC tại các trạm thu phí của Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) mới lắp đặt đưa vào vận hành nên vẫn cần thời gian để hiệu chỉnh, hoàn thiện hệ thống; nhân viên chưa có kinh nghiệm xử lý tình huống thu phí ETC nên gây ùn tắc, bức xúc cho một số lái xe.
Bên cạnh đó, còn có các lỗi khách quan như 1 xe dán 2 thẻ dẫn đến khi qua trạm barrier không mở do có một tài khoản không đủ số dư. Một dạng khác cũng khá phổ biến là xe đổi chủ nên chủ phương tiện không nắm được thông tin trước đó để nạp tiền vào tài khoản giao thông hoặc không dán được thẻ mới. Đối với trường hợp này, cơ quan quản lý khuyến cáo chủ phương tiện nên tìm hiểu thông tin với chủ phương tiện cũ và liên hệ với nhà cung cấp dịch vụ để được hỗ trợ chuyển đổi tài khoản hoặc dán thẻ mới.
“Tất cả các dạng lỗi nêu trên đều đã được các lực lượng, đơn vị chức năng dự kiến trong phương án xử lý tình huống sự cố và diễn tập trước đó. Tuy nhiên, trong ngày đầu vận hành thu phí ETC, lưu lượng trên các tuyến cao tốc rất lớn nên việc vận hành thực tế chưa thực sự nhuần nhuyễn, dẫn đến không ứng phó kịp thời tình huống thực tế phát sinh”, ông Tô Nam Toàn nhận định.
Đối với các trạm thu phí trên các tuyến quốc lộ, vẫn còn một số vướng mắc như một số ít trạm chưa hoàn thiện tổ chức giao thông tại trạm; trạm thu phí An Sương-An Lạc do Thành phố Hồ Chí Minh quản lý, đã xảy ra ùn tắc kéo dài tại làn thu phí hỗn hợp do nhiều xe chưa dán thẻ đầu cuối và không đủ tiền trong tài khoản (chỉ có khoảng 50% xe sử dụng dịch vụ ETC), khiến đơn vị vận hành phải bổ sung thêm làn thu phí hỗn hợp.
Đặt mục tiêu phục vụ người dân là cao nhất
Một vấn đề khác được dư luận quan tâm và nhiều lái xe bức xúc trong thời gian đầu triển khai thu phí ETC là các chủ đầu tư yêu cầu phương tiện duy trì tối thiểu số dư tài khoản khác nhau, việc nạp tiền vào tài khoản giao thông bị tính phí,... đang được các cơ quan chức năng nghiên cứu, xử lý hài hòa. Về vấn đề duy trì số dư trong tài khoản, Phó Tổng Giám đốc VEC Nguyễn Văn Nhi lý giải, đây là phương án tạm thời nhằm bảo đảm nguyên tắc người điều khiển phương tiện phải có tiền để trả chi phí đi vào cao tốc; đồng thời tối ưu thời gian xử lý sự cố, không để ùn tắc kéo dài tại các điểm ra.
Thực tế vừa qua, lượng phương tiện lưu thông qua trạm thu phí nhưng chưa nạp tiền vào tài khoản hoặc số dư không đủ còn rất lớn. Tình huống bình thường, một xe qua trạm ETC mất khoảng 2-4 giây, nhưng nếu tài khoản không đủ tiền, thời gian xử lý tại điểm ra sẽ mất hơn 5 phút vì phải kiểm tra, xác minh các thông tin, hướng dẫn chủ phương tiện nạp tiền, thu tiền mặt,... có thể dẫn đến ùn tắc kéo dài, gây cản trở giao thông, mất an toàn và không bảo đảm hiệu quả thu phí ETC.
Về việc trên các diễn đàn mạng xã hội, nhiều người bày tỏ băn khoăn, đã có chế tài xử phạt đối với lái xe cố tình vi phạm, cho nên nếu lái xe vi phạm cứ xử phạt theo luật, ông Nguyễn Văn Nhi lý giải, thời gian đầu triển khai thu phí ETC trên cao tốc là để tất cả người tham gia giao thông thay đổi nhận thức và hình thành thói quen sử dụng dịch vụ nên các lực lượng chức năng tập trung tuyên truyền nhắc nhở, hạn chế thấp nhất các hình thức xử phạt.
Với việc áp dụng hạn mức số dư tài khoản của phương tiện, Phó Tổng Giám đốc VEC chia sẻ:
“Chúng tôi rất trăn trở, băn khoăn khi đưa ra khuyến cáo hạn mức để phục vụ trên tuyến đường cao tốc do VEC quản lý. Theo thống kê, tính toán, chúng tôi thấy rằng số lượng xe đi lộ trình ngắn nhất (mức phí thấp nhất) chỉ chiếm khoảng 3% tổng số phương tiện xe di chuyển trên tuyến. Vì vậy, VEC đã cân nhắc lợi ích, tiện lợi của đa số phương tiện, đề xuất hạn mức phù hợp để phục vụ và lưu thoát tốt hơn cho đa số phương tiện trên tuyến ra bất cứ trạm nào. Tuy nhiên, hạn mức chỉ là tạm thời, sẽ có sự thay đổi phù hợp tốt nhất cho người tham gia giao thông. Về việc nạp tiền vào tài khoản bị mất phí, hai nhà cung cấp VETC và VDTC đều khẳng định không thu bất cứ loại phí nạp tiền nào của người dân, phí này là do phía ngân hàng hoặc đơn vị trung gian thanh toán quy định. Hiện nay, có khoảng 10 kênh nạp tiền vào tài khoản giao thông, hai nhà cung cấp đang tiếp tục đàm phán với các tổ chức tín dụng để liên kết dịch vụ và miễn phí khi nạp tiền vào tài khoản giao thông”.
Thứ trưởng Giao thông vận tải Lê Đình Thọ đánh giá cao các đơn vị liên quan đã tập trung toàn bộ nguồn lực và trách nhiệm để kịp thời lắp đặt, vận hành hệ thống ETC theo chỉ đạo của Chính phủ; được Thủ tướng Chính phủ biểu dương tại phiên họp Chính phủ vừa qua. Thời điểm này các đơn vị cần tập trung cao độ giải quyết những vấn đề khúc mắc, bảo đảm chất lượng phục vụ tốt nhất cho người dân; tiếp tục duy trì trạng thái huy động lực lượng ở cấp độ cao nhất trong vòng một tháng, trên tinh thần phục vụ nhân dân là “tối thượng”; thông tin, tuyên truyền cho người dân hiểu rõ và tuân thủ chủ trương, chính sách.
Đồng thời, các đơn vị cung cấp dịch vụ duy trì lực lượng chuyên nghiệp vận hành hệ thống bảo đảm không sai sót, trên nguyên tắc các nhà cung cấp dịch vụ phải liên thông thông suốt với nhau, dứt điểm xóa bỏ tình trạng dán thẻ chồng lấn; kết nối, đàm phán các tổ chức tín dụng để việc nạp tiền vào tài khoản tiện lợi nhất. Việc khuyến nghị số dư trong tài khoản chỉ là phương án tạm thời, phải tính toán kỹ lưỡng mọi tình huống phù hợp và giải thích rõ để người dân hiểu và chia sẻ.
