Chiều tháng 7, dưới cái nắng vàng ươm của một ngày mùa hạ, An, chú gấu được vợ chồng diễn viên Tăng Thanh Hà nhận nuôi lại lững thững bước ra bãi cỏ xanh phía bên ngoài chuồng để... chơi xích đu.
An là chú gấu con đã được Tổ chức Động vật châu Á cứu hộ ngày 2/6/2022 từ tỉnh Điện Biên. Thoát khỏi tay những đối tượng săn bắn trái phép, cô gấu nhỏ đã được dời về chăm sóc tại Tam Đảo - Trung tâm Cứu hộ gấu lớn nhất Việt Nam để bắt đầu một cuộc sống bình yên mới.
 |
Một chú gấu thảnh thơi chơi xích đu tại Trung tâm Cứu hộ gấu lớn nhất Việt Nam. |
Nằm tại thung lũng Chắt Dậu thuộc Vườn Quốc Gia Tam Đảo (Vĩnh Phúc) với diện tích gần 12ha, Trung tâm Cứu hộ Gấu Việt Nam là nơi đầu tiên có chức năng cứu hộ gấu mang tầm cỡ quốc tế tại Việt Nam. Tính đến thời điểm hiện nay, tháng 6/2023, hơn 200 cá thể gấu đã được cứu hộ đang sinh sống tại Trung tâm.
Trung tâm cứu hộ Gấu Việt Nam do Tổ chức Động vật châu Á (AAF) đầu tư gần 3,4 triệu USD. Đến năm 2008 chính thức đi vào hoạt động gồm 3 nhà cách ly, cứu hộ, nuôi gấu, khu chế biến thức ăn cho gấu, bệnh viện cho gấu, hệ thống xử lý nước thải hiện đại…
 |
Trung tâm là nơi nuôi cứu hộ hơn 200 cá thể gấu, chủ yếu là gấu chó và gấu ngựa được tiếp nhận từ các cơ sở nuôi gấu tư nhân, các vụ vi phạm săn bắt và buôn bán trái phép gấu. |
Khi được cứu hộ về trung tâm, mỗi cá thể gấu sẽ phải trải qua 45 ngày cách ly với những con gấu khác, từ đó các bác sĩ thú y và nhân viên chăm sóc có thể đánh giá được tình trạng cũng như điều trị hết tất cả những bệnh và thương tổn nếu có.
Sau thời gian cách ly, gấu sẽ được chuyển đến các phòng nuôi gấu chuyên biệt. Sau khoảng thời gian từ 6 tháng - 1 năm, gấu được chuyển đến các khu tự nhiên bán hoang dã để khôi phục dần bản năng tự nhiên của chúng.
 |
Một cá thể gấu chó tại Trung tâm. |
Khu bán hoang dã cũng là khu vực đẹp nhất tại trung tâm với nhiều dãy nhà có chuồng nuôi đặt giữa khuôn viên rộng rãi. Tại đây, các chuyên gia bảo tồn xây dựng đầy đủ từ thảm cỏ, hồ, núi, hang, thậm chí còn bố trí xích đu, cầu, ván gỗ… để làm đồ chơi cho gấu.
Hiện nay, Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam có gần 30.000m2 không gian bán hoang dã ngoài trời được thiết kế và trang bị nhằm khuyến khích các hành vi tự nhiên của gấu.
Ngoài ra, có 5 khu nhà gấu đôi, trong đó mỗi nhà có hai dãy buồng ở cho gấu có cửa mở ra khu bán hoang dã ngoài trời với bể bơi, cây xanh và các cấu trúc để giúp gấu phục hồi bản năng.
Bên cạnh đó, trung tâm còn có hai nhà gấu không có khu bán hoang dã, khu chăm sóc gấu đặc biệt, và khu cách ly tạm thời có mái che cho các cá thể gấu mới được cứu hộ về. Để bảo đảm an toàn, bao quanh khu “nhà gấu” có 2 lớp hàng rào: Bên ngoài là lưới thép cao hơn 2m, bên trong là hệ thống dây điện 1 pha.
 |
Hiện nay, Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam có gần 30.000m2 không gian bán hoang dã ngoài trời được thiết kế và trang bị nhằm khuyến khích các hành vi tự nhiên của gấu. |
Về khâu chăm sóc, nhân viên tại phòng Giáo dục tại Trung tâm cứu hộ Gấu Việt Nam cho biết, khi cho ăn, các chuyên gia sẽ giấu đồ ăn vào trong ống tre, ống nhựa dưới các tảng đá, hay treo lên cao để gấu tăng khả năng vận động tốt cho cơ thể. Nhiều cá thể gấu đã bị nhốt rất lâu trong chiếc cũi nhỏ nhiều năm, không có khả năng leo trèo, mất đi khứu giác, nên đội ngũ chăm sóc đã phải thay đổi thức ăn của chúng hằng ngày để kích thích lại khứu giác của gấu.
“Thực đơn của gấu được thay đổi liên tục theo nguyên tắc không lặp lại. Chúng tôi cho các ‘bạn’ ăn rau củ quả, nước đá ướp mật ong, yến mạch, sữa chua, thậm chí cả kem làm riêng cho gấu”, vừa giải thích, nữ nhân viên vừa mở thùng lạnh, mang ra những chiếc kem khổng lồ được làm bằng âu đựng nước cho chúng tôi xem.
 |
Khẩu phần ăn đặc biệt của gấu tại Trung tâm. |
 |
Đồ chơi cho... gấu tại Tam Đảo. |
Đặc biệt, tại trung tâm, cá thể gấu sẽ được khám sức khỏe định kỳ. Trong suốt quá trình chăm sóc cho các cá thể gấu, các nhân viên sẽ phải ghi chép các biểu hiện và tình hình sức khỏe gấu để báo lên chuyên gia.
Chị Phan Thị Thùy Trinh, nhân viên truyền thông Trung tâm cứu hộ Gấu Việt Nam cho hay: "Do gấu nằm trong danh mục 1B là nhóm động vật rừng đang bị đe dọa tuyệt chủng nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại, chính vì thế mỗi một con gấu khi về đây đều có hồ sơ và được gắn chíp dưới sự kiểm soát của kiểm lâm. Do vậy khi gấu có biến động về số lượng thì trung tâm đều phải thông báo lại với chính quyền địa phương và kiểm lâm trên địa bàn".
 |
Hiện nay, hằng tháng, Trung tâm sẽ mở cửa 2 ngày đón khách đến trải nghiệm miễn phí để người dân có thể tận mắt nhìn thấy các cá thể gấu hoạt động tự nhiên nhằm giúp người dân nhận thức được sự cần thiết của việc chăm sóc và bảo tồn loài gấu. Qua đó góp phần giảm thiểu tình trạng sử dụng mật, các sản phẩm liên quan đến gấu góp phần vào công tác bảo tồn và phát triển loài này trong tự nhiên.
