Đây là những chia sẻ của các nhà khoa học tại phiên tọa đàm "Những đổi mới trong chăm sóc sức khỏe tim mạch và điều trị đột quỵ" trong khuôn khổ Tuần lễ Khoa học-Công nghệ VinFuture 2024 chiều 5/12.
Kiểm soát tăng huyết áp sẽ giảm tỷ lệ ca mắc đột quỵ
Giáo sư Alta Schutte, Đại học New South Wales và Viện Sức khỏe Toàn cầu George (Australia), Thành viên Hội đồng Sơ khảo Giải thưởng VinFuture trong bài báo cáo của mình nhấn mạnh, hiện 70% ca đột quỵ liên quan huyết áp nên điều quan trọng với con người là phải kiểm soát tăng huyết áp. Ngoài ra, các yếu tố như ô nhiễm không khí, sinh hoạt, thói quen... cũng gây ra tình trạng đột quỵ.
Thách thức của phát hiện sớm đột quỵ là tỷ lệ người tuân thủ kiểm soát huyết áp, uống thuốc theo chỉ dẫn còn thấp. Bà cũng chia sẻ về các biện pháp can thiệp mới đã được chứng minh hiệu quả gồm kết hợp liều đơn lẻ, chăm sóc theo nhóm, sử dụng muối giàu kali.
 |
Giáo sư Alta Schutte, Đại học New South Wales và Viện Sức khỏe Toàn cầu George (Úc), Thành viên Hội đồng Sơ khảo Giải thưởng VinFuture. |
Chia sẻ những ứng dụng công nghệ mới nhất trong phòng ngừa và điều trị đột quỵ chính là phương pháp tiêm. Giáo sư Schutte cho biết, nghiên cứu của bà cho kết quả, mỗi lần tiêm có tác dụng trong 6 tháng và bệnh nhân không phải uống thuốc mỗi ngày nữa, nó gần giống như một loại vaccine. Bệnh nhân sẽ không phải mua thuốc thường xuyên và bác sĩ cũng không phải theo dõi bệnh nhân có sử dụng thuốc đúng chỉ định hay không.
Giáo sư Valery Feigin, Đại học Công nghệ Auckland (New Zealand) cảnh báo, trẻ hóa trong đột quỵ ngày càng tăng lên tỷ lệ người tàn tật hoặc tử vong do đột quỵ tăng 89%. Gánh nặng bệnh tật đột quỵ nằm ở nước thu nhập trung bình và thu nhập thấp và Việt Nam nằm trong khu vực này. Ở Việt Nam hằng năm 200.000 người bị đột quỵ, đây là nguyên nhân gây ra tỷ lệ tử vong cao, là 1 gánh nặng lớn.
 |
Giáo sư Valery Feigin, Đại học Công nghệ Auckland (New Zealand). |
Theo Giáo sư, yếu tố gây ra đột quỵ ngày càng tăng lên, trong đó có ô nhiễm không khí. “20% nguy cơ đột quỵ do yếu tố không khí, 60% do tăng huyết áp và 30% do những yếu tố hành vi”, Giáo sư Valery Feigin nói.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Quang, Khoa Tim mạch, Đại học Y Hà Nội, Viện Tim mạch Quốc gia Việt Nam, Bệnh viện Bạch Mai trong bài chia sẻ cũng cảnh báo, ô nhiễm không khí là nguyên nhân quan trọng, gây ra tăng huyết áp và 1/2 ca biến chứng tim mạch ở Việt Nam là đột quỵ.
Do đó, ông nhấn mạnh, gánh nặng tim mạch là vấn đề toàn cầu cần biện pháp can thiệp toàn diện, triển khai tân tiến vào thực tế còn khoảng cách, là cơ hội nhà khoa học trẻ Việt Nam có thể cải thiện, cơ hội đóng góp với nhà khoa học trên thế giới.
Nỗ lực giảm đột quỵ tại Việt Nam
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, tỷ lệ người bị đột quỵ tại Việt Nam rất cao, hơn 2.000 ca mới mỗi năm và số ca tử vong trong 90 ngày là khoảng 10%, đây là tỷ lệ cao.
Việt Nam có 3 vấn đề liên quan đến bệnh đột quỵ: mắc cao, tử vong cao, tuổi ngày càng trẻ. Do đó, bác sĩ Tôn cho rằng, trong thời gian ngắn tới, ngành y tế cần xây dựng kế hoạch mạnh hơn để giảm bớt tình trạng bệnh đột quỵ tại Việt Nam, cần tập trung vào phòng ngừa trong hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu, đưa ra phương pháp mới điều trị ở bệnh viện để giảm ca mắc mới.
 |
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai. |
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Mai Duy Tôn cho biết, ông rất vui khi được làm việc với Giáo sư Valery Feigin và trong buổi làm việc chiều mai tại Bộ Y tế với Giáo sư Valery Feigin, ông sẽ trình bày kế hoạch đề xuất 10 phương pháp để giảm bớt tỷ lệ tử vong và tỷ lệ mắc đột quỵ ở Việt Nam. “Tôi hy vọng trong 5 năm tới, Việt Nam sẽ giảm mạnh tỷ lệ mắc mới và giảm tỷ lệ tử vong do đột quỵ”, Phó Giáo sư Mai Duy Tôn bày tỏ.
Chia sẻ về chiến lược phòng ngừa, Giáo sư Valery Feigin cho biết, nhóm nghiên cứu tại trường đại học của ông xây dựng được chiến lược phòng ngừa đột quỵ nguyên phát và thứ phát dựa trên các công cụ kỹ thuật số. Các công cụ này đã được xác thực và triển khai trên cả phạm vi quốc gia và quốc tế. Công cụ phần mềm có thể tính toán nguy cơ đột quỵ, giúp làm tăng nhận thức và thay đổi hành vi cho người có nguy cơ đột quỵ, giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh.
Ông dẫn chứng, những người tham gia thử nghiệm trên bộ công cụ Stroke Riskometer chỉ sau 6-9 tháng theo dõi, sử dụng phối hợp ứng dụng với điều chỉnh huyết áp và thay đổi lối sống, cho kết quả tốt trong phòng ngừa bệnh lý tim mạch và đột quỵ.
 |
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Quang, Khoa Tim mạch, Đại học Y Hà Nội; Viện Tim mạch Quốc gia Việt Nam, Bệnh viện Bạch Mai |
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Quang, Khoa Tim mạch, Đại học Y Hà Nội, Viện Tim mạch Quốc gia Việt Nam, Bệnh viện Bạch Mai đề xuất những giải pháp có thể áp dụng nhằm thay đổi hướng đi trong chăm sóc tim mạch tại Việt Nam bằng một chuỗi các hành động gồm: Sàng lọc/phân tầng thông minh; phương pháp tiếp cận thuốc Polypill; liệu pháp dựa trên di truyền; phương pháp tiếp cận đa ngành...
Ông cũng khuyến cáo, mỗi người phải tự nhận thức về việc tầm soát nguy cơ đột quỵ và phải nâng cao giáo dục và truyền thông về nội dung này.
