Đồng chí Nguyễn Đức Bình - người cộng sản kiên định, nhà lý luận xuất sắc của Đảng

Với tư chất thông minh, được kế thừa truyền thống yêu nước của quê hương và gia đình, hòa mình trong phong trào đấu tranh sục sôi do Đảng lãnh đạo, đồng chí Nguyễn Đức Bình đã sớm giác ngộ cách mạng, tham gia cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. Ngày 1-7-1946, đồng chí Nguyễn Đức Bình chính thức được đứng trong hàng ngũ của Đảng khi mới 19 tuổi. Từ một Bí thư Thanh niên cứu quốc xã trong những ngày đầu tham gia cách mạng (1945-1946), Phó Văn phòng Huyện ủy Kỳ Anh (1946-1947), Phó Văn phòng Tỉnh ủy Hà Tĩnh (1948-1949), Trưởng Ban Tuyên huấn tiền phương Hội đồng cung cấp mặt trận Liên khu 4 trong Chiến dịch Trung Lào (1952-1954), rồi Trưởng phòng Thời sự - Chính sách Ban Tuyên huấn Liên khu 4 (1954-1957), đồng chí Nguyễn Đức Bình đã không ngừng phấn đấu rèn luyện, học tập và trưởng thành cùng với thực tiễn phát triển của phong trào cách mạng của Liên khu 4 và cả nước.

Thực hiện chủ trương của Đảng về trang bị kiến thức và nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ hoạt động thực tiễn, đồng chí Nguyễn Đức Bình được tham gia học khóa I Cao cấp lý luận chính trị tại Trường Nguyễn Ái Quốc Trung ương (1957-1959). Trên cơ sở những kinh nghiệm được tích lũy từ hoạt động thực tiễn sinh động, đồng chí đã say mê học tập, nghiên cứu khoa học, tiếp thu những kiến thức lý luận, lĩnh hội những vấn đề vừa cơ bản, vừa then chốt của chủ nghĩa Mác - Lê-nin cũng như đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Tại môi trường này, đồng chí đã bộc lộ khả năng của một nhà nghiên cứu lý luận cách mạng. Được trưởng thành từ phong trào thực tiễn, khi bước vào lĩnh vực nghiên cứu lý luận, đồng chí Nguyễn Đức Bình có điều kiện và luôn ý thức gắn kết chặt chẽ giữa lý luận với thực tiễn sinh động của cuộc sống. Kết thúc khóa học với kết quả xuất sắc, đồng chí Nguyễn Đức Bình trở thành giảng viên Triết học của Trường Đảng mang tên Bác Hồ kính yêu.

Ở một lĩnh vực công tác đòi hỏi người cán bộ ngoài tinh thần trách nhiệm, sự tận tụy với công việc, luôn giữ vững phẩm chất chính trị và bản lĩnh vững vàng, còn phải không ngừng rèn luyện phương pháp tư duy khoa học, đồng chí Nguyễn Đức Bình đã đi sâu nghiên cứu, chiếm lĩnh và tích lũy kho tàng kiến thức lý luận chính trị, bổ sung, phát triển và vận dụng hệ thống lý luận vào thực tiễn cách mạng, đồng thời tham gia công tác lãnh đạo với trọng trách ngày càng cao. Từ một giảng viên của Khoa Triết học, rồi Phó Trưởng Khoa Triết học thuộc Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc, đồng chí được phân công nhiệm vụ Phó Giám đốc Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc (1976-1982). Tháng 4-1982, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V của Đảng, đồng chí được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương, được Trung ương phân công làm Giám đốc Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc (nay là Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh).

Trên cương vị một cán bộ chiến lược cao cấp của Đảng, đặc biệt là với trách nhiệm Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng bốn khóa (V, VI, VII và VIII); Ủy viên Bộ Chính trị, hai khóa (VII và VIII), phụ trách công tác tư tưởng, lý luận, văn hóa và khoa giáo, kiêm Giám đốc Học viện Nguyễn Ái Quốc (hiện nay là Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh), là Chủ tịch đầu tiên của Hội đồng Lý luận Trung ương (nhiệm kỳ 1996-2001), đồng chí Nguyễn Đức Bình đã có những cống hiến to lớn cho Đảng, Nhà nước và cách mạng Việt Nam trên lĩnh vực nghiên cứu, phát triển lý luận chính trị và đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý.

Trên cương vị Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Đức Bình đã chỉ đạo, chủ trì triển khai mạnh mẽ, có hiệu quả công tác nghiên cứu khoa học chính trị, tổ chức nhiều đề tài, cuộc hội thảo khoa học làm sáng rõ những vấn đề mới, vừa cơ bản, vừa cấp bách mà thực tiễn đặt ra. Trước yêu cầu đổi mới của đất nước, đồng chí chỉ đạo tăng cường công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận theo hướng bám sát thực tiễn, tăng cường phối hợp với nhiều địa phương, bộ, ban, ngành nghiên cứu những vấn đề nóng bỏng về kinh tế - xã hội, về xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị... Dưới sự chỉ đạo hoặc trực tiếp chủ trì của đồng chí, nhiều chương trình, đề tài trọng điểm cấp nhà nước về khoa học xã hội, khoa học chính trị, được Học viện tiến hành góp phần quan trọng làm sáng rõ những vấn đề lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam, về khoa học chính trị, về tư tưởng Hồ Chí Minh..., cung cấp những cơ sở lý luận cho Đảng, Nhà nước hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách nhằm xây dựng và bảo vệ đất nước. Mặt khác, xuất phát từ yêu cầu cần phải có sự thống nhất trong nghiên cứu lý luận và đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo trung, cao cấp của Đảng, Nhà nước và các đoàn thể chính trị - xã hội, đồng chí Nguyễn Đức Bình đã đề xuất với Trung ương Đảng và trực tiếp là người tiên phong trong triển khai thực hiện việc xây dựng Học viện trở thành một hệ thống thống nhất trên phạm vi cả nước.

Với trọng trách là Chủ tịch đầu tiên của Hội đồng Lý luận Trung ương (nhiệm kỳ 1996-2001), đồng chí Nguyễn Đức Bình đã có những đóng góp đặc biệt quan trọng vào quá trình thực hiện sứ mệnh của Hội đồng nói riêng và đóng góp đối với công tác lý luận của Đảng nói chung. Hội đồng Lý luận Trung ương được thành lập theo Quyết định số 06-QĐ/TW của Bộ Chính trị khóa VIII, ngày 30-10-1996, vào thời điểm tình hình quốc tế và trong nước đang có những biến động sâu sắc sau sự kiện hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu tan rã. Quyết định số 06-QĐ/TW của Trung ương Đảng về việc thành lập Hội đồng Lý luận Trung ương ghi rõ: “Thành lập Hội đồng Lý luận Trung ương để tư vấn cho Bộ Chính trị về công tác lý luận; giúp Thường vụ Bộ Chính trị chỉ đạo phương hướng, nội dung các chương trình nghiên cứu khoa học xã hội thời kỳ 1996-2000 nhằm xây dựng lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam”.

Trong bối cảnh ấy, được Đảng tin tưởng và tín nhiệm giao giữ chức vụ Chủ tịch đầu tiên của Hội đồng Lý luận Trung ương, kiêm Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, đối với đồng chí Nguyễn Đức Bình đó là một vinh dự lớn lao, nhưng đồng thời cũng là trách nhiệm nặng nề với nhiều khó khăn, thử thách đặt ra đối với người được giao sứ mệnh đi tiên phong. Với vai trò của một nhà lãnh đạo, nhà khoa học, nhà lý luận, Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Đức Bình đã cùng với tập thể Hội đồng Lý luận Trung ương triển khai thực hiện chủ trương của Thường vụ Bộ Chính trị khóa VIII về việc tập trung vào ba hướng nghiên cứu phục vụ cho sự lãnh đạo của Đảng là: Con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; chủ nghĩa tư bản hiện đại; tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và nâng cao sức chiến đấu của Đảng trong thời kỳ mới. Đồng thời, triển khai cụ thể hóa sáu chương trình nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước thuộc danh mục các chương trình nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước về khoa học xã hội và nhân văn giai đoạn 5 năm 1996-2000 do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Là một nhà tư tưởng, lý luận của Đảng, nắm vững và kiên định chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng chí Nguyễn Đức Bình đã góp phần hoạch định đường lối, chủ trương của Đảng, tham gia khởi thảo nhiều văn kiện quan trọng của Đảng như Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (1991), Nghị quyết số 01-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa VII “Về công tác lý luận trong giai đoạn hiện nay” (1992), Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ VIII, lần thứ IX và nhiều văn kiện khác... Là một học giả cách mạng có kiến thức uyên thâm về lý luận, một người thầy mẫu mực của Trường Đảng cao cấp, đồng chí góp phần to lớn vào công tác đào tạo, bồi dưỡng nhiều thế hệ cán bộ lãnh đạo, quản lý, cán bộ nghiên cứu, giảng dạy lý luận chính trị của đất nước. Các thế hệ cán bộ đó đã và đang giữ những trọng trách quan trọng trong hệ thống chính trị, kế tục truyền thống vẻ vang của Đảng và của dân tộc, chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam hướng tới thực hiện thành công mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Đồng chí Nguyễn Đức Bình còn là một tấm gương về hoạt động nghiên cứu khoa học lý luận không mệt mỏi, là tác giả của hàng trăm công trình nghiên cứu đã được công bố. Những trước tác của đồng chí đều thể hiện sức sáng tạo lớn trong hoạt động tư tưởng, lý luận của Đảng, có giá trị trước mắt và vừa lâu dài. Đồng chí còn có những đóng góp to lớn và quan trọng trong xuất bản Hồ Chí Minh Toàn tập; Văn kiện Đảng Toàn tập..., góp phần quan trọng trong phát triển nghiên cứu khoa học chính trị cũng như trong công tác tư tưởng của Đảng.

Hơn 90 năm tuổi đời, hơn 70 năm tuổi Đảng, dù hoạt động trong phong trào thực tiễn ở địa phương hay trong nghiên cứu lý luận, với cương vị một người cán bộ cơ sở hay khi đã trở thành người lãnh đạo cấp cao của Trung ương Đảng, nhà lãnh đạo, nhà tư tưởng, lý luận hàng đầu của Đảng, đồng chí Nguyễn Đức Bình luôn vượt qua mọi khó khăn, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ do Đảng phân công, luôn luôn giữ vững bản lĩnh chính trị, giữ vững tính nguyên tắc về quan điểm chính trị, vững vàng, trung thành với Đảng, tận tụy với công việc.

GS, TS PHÙNG HỮU PHÚ

Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương