Diện mạo mới Ea Ly

Con đường ĐT 645 trải thảm bê-tông nhựa vươn dài gần 80 km như kéo xã vùng cao Ea Ly của huyện miền núi Sông Hinh (Phú Yên) về gần miền xuôi hơn. Hai bên đường hiện ra vùng bình nguyên mênh mông với những sườn đồi thoai thoải hình bát úp, xanh ngút ngàn trải rộng tít tắp của ruộng mía, nương bắp, rẫy sắn.

Ở độ cao hơn 400 m so với mặt nước biển, nằm tiếp giáp với vùng đông bắc Đác Lắc, khí hậu xã vùng cao này là sự giao thoa của vùng duyên hải miền trung và Tây Nguyên. So với vùng đồng bằng, nhiệt độ ở đây thấp hơn nhiều nên không oi bức trong mùa khô; những ngày đầu năm mới, núi đồi ngập tràn nắng ấm nhưng tiết trời vẫn se lạnh.

Trung tâm xã Ea Ly nằm dọc theo tuyến ĐT 645 có dáng dấp của một đô thị với những dãy nhà san sát, thi thoảng xuất hiện những ngôi nhà cao tầng kiến trúc hiện đại cùng nhiều hàng quán thương mại, dịch vụ khá đa dạng, hoạt động nhộn nhịp. Qua chặng đường dài từ Buôn Mê Thuột xuống hay từ Tuy Hòa lên, các phương tiện giao thông thường chọn nơi đây dừng chân.

Phó Chủ tịch UBND xã Huỳnh Văn Hùng bảo: "Hoạt động thương mại - dịch vụ tại đây mỗi năm đã đạt 3 tỷ 260 triệu đồng, chiếm 13,4% giá trị sản xuất của cả xã. Từ khi tuyến ĐT 645 thông với Buôn Mê Thuột lượng xe qua lại rất lớn, đoạn đường qua khu vực trung tâm xã đã trở nên quá tải".

Trước khi huyện miền núi Sông Hinh được thành lập (1985), vùng đất rộng hơn 20.000 ha phía tây thuộc hai xã Ea Bar và Ea Ly chỉ có khoảng vài chục hộ người Ê Đê bản địa sinh sống. Năm 1986, Nông trường cà-phê Ea Bá được thành lập đánh dấu bước mở đầu chinh phục vùng đất màu mỡ này. Phần đất tiếp giáp với Đác Lắc thuộc xã Ea Ly ngày nay vẫn còn hoang hóa, mãi đến những năm sau đó, mới có dân di cư tự do từ các tỉnh miền núi phía bắc tìm vào lập nghiệp dần dần hình thành những làng xóm mới của đồng bào người Dao, Tày, Nùng.

Dự án kinh tế mới Tân Lập ra đời năm 1993 đã tổ chức lại cuộc sống định canh, định cư cho dân di cư. Trong vùng dự án, nhiều công trình hạ tầng thiết yếu được xây dựng như giao thông, trường học, giếng nước, trạm y tế... Thêm vào đó, các nguồn vốn thuộc các chương trình xóa đói, giảm nghèo, giải quyết việc làm đã giúp người dân nhanh chóng hòa nhập với vùng đất mới. Hôm nay, Ea Ly có trường cấp THCS, THPT đáp ứng nhu cầu học tập của con em địa phương. Phòng khám khu vực đặt tại xã có bác sĩ, y sĩ, nữ hộ sinh, điều dưỡng viên trực thường xuyên.

Để khai thác nhanh tiềm năng vùng đất phì nhiêu rộng lớn phía tây Phú Yên và đông bắc Đác Lắc, hai tỉnh Phú Yên và Đác Lắc đã cùng nhau đầu tư nâng cấp tuyến ĐT 645 nối duyên hải miền trung với Tây Nguyên qua địa phận hai tỉnh. Cầu Đắc Phú bắc qua sông K'rông Năng tạo sự thông thương thuận lợi giữa Phú Yên và Đác Lắc càng thu hút người dân khắp nơi kéo về vùng đất này tìm kiếm cơ hội làm ăn.

"Đất lành chim đậu", số hộ ăn nên làm ra có của dư của để ngày càng nhiều. Không ít người đến Ea Ly từ hai bàn tay trắng đã trở nên khấm khá, tiêu biểu như Lương Văn Pếu, Hứa Văn Sláy ở thôn Tân Lập; Bàn Nguyên Thành ở thôn Tân Bình, Triệu Văn Lá ở thôn Tân Sơn... Thôn Tân Bình có 70 hộ người Dao sinh sống nên còn gọi là Làng Dao chỉ còn 10 hộ nghèo, chiếm 14,2%. Bởi vậy mà trong câu chuyện với họ, chúng tôi không mấy ngạc nhiên khi ai nấy đều bày tỏ lòng biết ơn Đảng và Nhà nước đã chăm lo giúp đỡ để họ có cuộc sống định canh, định cư ngày càng ổn định trên quê mới.

Tiềm năng đất đai màu mỡ, khí hậu thuận lợi, phù hợp với nhiều loại cây công nghiệp có giá trị kinh tế đang được khai thác có hiệu quả, chưa có vùng đất nào có cây trồng đa dạng như Ea Ly. Trong xã đã có 80 ha lúa nước được chủ động tưới, tiêu bởi hai công trình thủy lợi. Gần 1.000 ha cây thực phẩm hàng hóa như mè, đậu các loại, dưa lấy hạt; các cây công nghiệp ngắn ngày cũng phát triển mạnh gồm 254 ha bắp lai, 530 ha sắn, 300 ha mía.

Những năm gần đây, người nông dân tham gia chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng tăng diện tích các cây công nghiệp dài ngày, đã trồng được 250 ha cao-su, 50 ha cà-phê chè, 52 ha điều, 19 ha cây gió bầu và 32 ha mặt nước nuôi cá. Đáng chú ý, năng suất các loại cây trồng ở đây khá cao như lúa đạt bình quân 6 tấn/ha/vụ, mía hơn 60 tấn/ha, bắp hơn 5 tấn/ha... Chăn nuôi đại gia súc cũng là thế mạnh nhờ có những đồng cỏ tự nhiên, đàn bò trong xã có thời điểm lên gần 4.500 con, bình quân mỗi hộ có bốn con bò.

Theo Phó Chủ tịch xã Huỳnh Văn Hùng, giá trị sản xuất của xã Ea Ly đã đạt 24 tỷ 243 triệu đồng trong năm 2006, thu nhập bình quân hơn 4 triệu đồng/người.

Bên cạnh những thành tựu về kinh tế, nâng cao đời sống, Ea Ly vẫn đang đối phó với nhiều khó khăn do tình trạng dân di cư tự do vẫn không ngừng đổ về. Khi xã Ea Ly được thành lập (tháng 10-2003) chỉ có hơn 3.000 dân đến nay đã lên đến 4.840 người, trong đó 61,5% là người dân tộc thiểu số. Hầu hết những người di cư đều nghèo nên việc tăng dân số cơ học càng góp phần gia tăng tỷ lệ hộ nghèo, đồng thời làm nảy sinh những bất cập xã hội khác.

Đó là lý do mà Bí thư Đảng ủy xã Phạm Xuân Lai lý giải vì sao Ea Ly chưa ra khỏi Chương trình 135 của Chính phủ, song anh vẫn tỏ ra lạc quan về sự phát triển của vùng đất này. Anh báo tin vui, với vị trí thuận lợi là cửa ngõ lên Tây Nguyên và sản phẩm nông nghiệp phong phú tỉnh đã cho triển khai xây dựng tại đây chợ nông - lâm sản đầu mối của khu vực. Dự án có vốn đầu tư hơn 3 tỷ đồng sẽ được tiến hành xây dựng trong năm nay. Tuyến đường Đông Trường Sơn sẽ đi qua phía đông xã Ea Ly, giữa hai xã Ea Lâm và Ea Bar sẽ tạo môi trường giao lưu phát triển kinh tế của xã. Khi con đường huyết mạch đó hình thành, vùng đất cửa ngõ lên Tây Nguyên này chắc chắn sẽ chuyển động mạnh mẽ hơn. Trong đó thôn Tân Yên, trung tâm xã Ea Ly, có cơ hội trở thành một thị trấn miền núi thơ mộng và sầm uất.