Điểm lại quan điểm đối ngoại của B.Obama và M.Romney

Dưới đây là những quan điểm và chính sách của hai ứng cử viên về những thách thức quan trọng trong chính sách đối ngoại và những điểm nóng trên thế giới trước thềm cuộc bầu cử vào ngày 6-11.

Afghanistan và Pakistan

OBAMA – Tổng thống Obama luôn khắc họa việc tiêu diệt Osama bin Laden tại nơi trú ẩn ở Pakistan là một chiến thắng quan trọng trong cuộc chiến chống khủng bố của nước Mỹ. Ông nói rằng, kế hoạch rút binh sĩ Mỹ khỏi Afghanistan và chuyển giao trách nhiệm an ninh cho người Afghanistan cho đến cuối năm 2013, sẽ “kết thúc cuộc chiến tại đó một cách có trách nhiệm” vào năm 2014.

ROMNEY - Ông Romney cho rằng, tuyên bố của ông Obama về lộ trình rút quân Mỹ khỏi Afghanistan vào năm 2014 sẽ “khiến các đồng minh của Mỹ tại Afghanistan nghi ngờ về sự quyết tâm của nước Mỹ và khuyến khích lực lượng Taliban tin rằng họ có thể chờ cho đến khi Mỹ rút hết quân khỏi Afghanistan”. Ông cho biết, ông sẽ yêu cầu thực hiện một bản đánh giá liên ngành đầy đủ về sự hiện diện của nước Mỹ tại Afghanistan để bảo đảm rằng quyết đinh rút quân được đưa ra dựa trên các điều kiện thực tế nhưng ông vẫn đề ra mục tiêu chuyển giao trách nhiệm chiến đấu cho lực lượng quân đội Afghanistan vào cuối năm 2014.

Mùa xuân Arab và Syria

OBAMA – Ông Obama đã tăng cường các cuộc tiến công bằng máy bay không người lái nhằm vào các tay súng có vũ trang cấp cao tại Yemen và Somalia nhưng cũng cho biết thêm rằng ông đã thúc đẩy hình thành các đối tác trong khu vực để thúc đẩy cái cách từ đó sẽ giúp củng cố các phong trào nổi dậy lật đổ chế độ độc tài tại một số nước Arab. Về vấn đề Syria, ông Obama khẳng định, mục tiêu của mình là “thúc đẩy một thế hệ lãnh đạo Syria ôn hoà và một quá trình chuyển tiếp hiệu quả sau khi Tổng thống Syria Basha al Assad ra đi”.

ROMNEY – Ông Romney chỉ trích, ông Obama đã thất bại trong việc “hành động một cách cương quyết” để kết thúc sự tồn tại của chính quyền Assad, đẩy nước Mỹ vào một vị thế “vắng mặt và không liên quan” trong thời điểm đầy bất ổn ở Trung Đông. Ông Romney đề xuất một kế hoạch cho Syria gồm ba phần: làm suy yếu chính quyền Assad bằng các biện pháp cấm vận và từ chối các sáng kiến ngoại giao cho phép ông Assad ở lại, hợp tác với những quan chức đào ngũ và các quốc gia láng giềng để bảo đảm an toàn cho kho vũ khí huỷ diệt hàng loạt của Syria và cung cấp vũ khí cho lực lượng đối lập tại Syria.

Về các cuộc nổi dậy tại các nước Arab, ông Romney nói rằng, ông sẽ làm việc để bảo đảm rằng Ai Cập với dân số 80 triệu người vẫn là một đồng minh của Mỹ và nước này sẽ tiếp tục duy trì hoà bình với Israel và đóng góp vào sự ổn định trong khu vực. Tuy nhiên ông Romney cũng kèm theo điều kiện chính quyền nước này phải hoạt động hiệu quả để có thể nhận được viện trợ từ Mỹ.

Trung Quốc

OBAMA – Ông Obama đã đáp trả những chỉ trích tỏ ra mềm yếu trước Trung Quốc của ông Romney bằng cách chỉ ra việc chính quyền Obama đã kiện Trung Quốc lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) tám lần liên quan đến các hoạt động thương mại của nước này – nhiều hơn so với người tiền nhiệm George Bush của đảng Cộng hoà. Trong chính sách “tái cân bằng” sự hiện diện của nước Mỹ ở châu Á, ông Obama đã tăng cường các mối quan hệ ngoại giao và quân sự trong khu vực để làm đối trọng với sự trỗi dậy của Trung Quốc. Ông đã cố gắng gạt sang một bên các khác biệt để hợp tác trên các vấn đề toàn cầu như phổ biến vũ khí hạt nhân và biến đổi khí hậu.

ROMNEY – Trong các bài diễn văn và cuộc tranh luận, ông Romney đã cam kết sẽ đưa Trung Quốc vào danh sách các nước thao túng tiền tệ ngay trong ngày đầu tiên nhậm chức để gây sức ép buộc Bắc Kinh từ bỏ chính sách đồng nhân dân tệ yếu, một chính sách mà nhiều nhà kinh tế cho rằng đã mang lại lợi ích thương mại cho Trung Quốc và ảnh hưởng tiêu cực đến các hãng sản xuất chế tạo của Mỹ. Trên website tranh cử của mình, ông Romney tập trung vào ba lĩnh vực an ninh trước sự trỗi dậy của Trung Quốc, bao gồm việc tăng cường sức mạnh quân sự một cách nhanh chóng và sức ép của Trung Quốc lên các nước láng giềng trong tranh chấp lãnh thổ. Ông Romney yêu cầu nước Mỹ và các đồng minh duy trì sức mạnh quân sự và tăng cường hợp tác an ninh và kinh tế để kiểm tỏa sức mạnh của Trung Quốc.

Iran

OBAMA – Ông Obama đã từng bước thắt chặt các biện pháp cấm vận chống Iran nhằm thuyết phục Teheran ngừng chương trình hạt nhân mà phương Tây cho rằng mục đích của nó là chế tạo bom nguyên tử. Ông không loại trừ việc sử dụng vũ lực như là biện pháp cuối cùng để ngăn chặn Iran và khẳng định, ông sẽ không để Teheran tìm cách trì hoãn với chính sách ngoại giao bỏ ngỏ. Teheran từ lâu luôn kiên quyết rằng, chương trình hạt nhân của Iran chỉ phục vụ duy nhất cho mục đích năng lượng dân sự.

ROMNEY – Ông Romney chỉ trích ông Obama đã để Iran gia tăng chương trình hạt nhân của nước này và đã lãng phí niềm tin của Mỹ với các giáo sĩ cầm quyền của Teheran khi quá dễ dàng trong việc chấp nhận đối thoại mà không có điều kiện trước cũng như thất bại trong việc ủng hộ các cuộc biểu tình chống chính phủ năm 2009. Ông khẳng định, ông sẽ kết thúc tham vọng theo đuổi vũ khí hạt nhân của Iran bằng việc duy trì một sự lựa chọn quân sự “rất thực tế và rất đáng tin cậy”, các cuộc diễn tập quân sự với các đồng minh trong khu vực, các biện pháp trừng phạt kinh tế mạnh mẽ hơn và các nỗ lực ngoại giao để cô lập Iran, hỗ trợ phe đối lập ở Iran và tăng cường hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ.

Israel

OBAMA – Ông Obama bác bỏ những chỉ trích rằng việc ông không đi thăm Israel trong suốt nhiệm kỳ tổng thống của mình và những căng thẳng với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu chung quanh chính sách định cư của Israel đã làm xấu đi mối quan hệ của Mỹ với một đồng minh thân cận lâu dài. Ông nhấn mạnh, việc tăng cường hợp tác an ninh bao gồm các cuộc tập trận chung, hỗ trợ phòng thủ tên lửa và sự phối hợp trong vấn đề Iran.

ROMNEY – Ông Romney cho rằng, ông Obama đã cô lập Israel và khiến Palestine trở nên cố chấp hơn trong các cuộc đàm phán tại thời điểm đặc biệt nguy hiểm ở Trung Đông. Ông cam kết sẽ giúp Israel duy trì lợi thế quân sự chiến lược và nỗ lực để cải thiện quan hệ căng thẳng giữa Israel với Thổ Nhĩ Kỳ và Ai Cập và ngăn ngừa các chính sách chống Israel tại hai quốc gia này.

Nga

OBAMA – Năm 2009, ông Obama khởi động quá trình tái thiết lập quan hệ Nga – Mỹ trong một số lĩnh vực như cắt giảm vũ khí và tăng cường thương mại, bao gồm việc hoàn thành quá trình đàm phán gia nhập WTO của Nga. Tổng thống Obama chế nhạo những lời lẽ trong chiến dịch vận động tranh cử của ông Romney về mối quan hệ với Nga và nói trong cuộc tranh luận hôm 22-10 rằng “họ đang yêu cầu quay trở lại chính sách đối ngoại của mình trong thập kỷ 80, ngài biết đấy, Chiến tranh lạnh đã kết thúc hơn 20 năm rồi”.

ROMNEY – Ông Romney cam kết “tái khởi động quá trình tái thiết lập quan hệ với Nga” với các chính sách nhằm ngăn cản “sự gây hấn” của nước Nga và khuyến khích cải cách chính trị và kinh tế. Ông sẽ làm việc với các nước châu Âu để giảm sự phụ thuộc của Mỹ và châu Âu vào nguồn năng lượng của Nga... Trong cuộc tranh luận ngày 22-10, ông Romney cáo buộc ông Obama nhìn nước Nga với “lăng kính màu hồng” trước việc Nga thường xuyên phủ quyết các nỗ lực của phương Tây nhằm hỗ trợ chuyển giao chính trị ở Syria.

Quân sự Mỹ

OBAMA – Cương lĩnh tranh cử của ông Obama bảo vệ việc cắt giảm chi tiêu quân sự như là một việc làm cần thiết trong bối cảnh khó khăn về tài chính nhưng ông nói rằng đảng Dân chủ cam kết xây dựng một quân đội mạnh để bảo đảm vai trò lãnh đạo toàn cầu của Mỹ và an ninh quốc gia của nước này. Ông Obama muốn theo đuổi chính sách “xây dựng đất nước từ bên trong” với các khoản tiền từ việc cắt giảm chi phí quốc phòng và dần kết thúc chiến tranh ở Iraq và Afghanistan. Khi ông Romney chỉ trích, Hải quân Mỹ có ít tàu hơn so với năm 1916, ông Obama đáp lại rằng điều quan trọng là năng lực của quân đội Mỹ.

ROMNEY – Ông Romney có thể sẽ đi ngược lại chính sách cắt giảm chi tiêu quốc phòng thời Obama. Ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa cam kết, chi tiêu cho các vấn đề quốc phòng quan trọng bao gồm chi tiêu cho nhân lực, hoạt động quân sự, mua sắm quân trang, nghiên cứu và phát triển, sẽ không dưới 4% GDP. Ông Romney muốn tăng cường năng lực đóng tàu của Hải quân từ chín tàu mỗi năm lên khoảng 15 tàu mỗi năm và theo đuổi một “hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo quốc gia đa tầng và mạnh mẽ.” Ông cho biết sẽ cắt giảm chi tiêu ở một số mục như các thủ tục mua sắm lãng phí và cắt giảm quan chức dân sự của Lầu năm góc.