Cả người hiến và người ghép đều được chi trả bảo hiểm y tế
Cụ thể, dự thảo Luật đã sửa đổi Điều 33 về chi trả chi phí hiến, ghép mô, bộ phận cơ thể người như sau:
Người hiến mô, bộ phận cơ thể người khi còn sống được quỹ bảo hiểm y tế thanh toán các chi phí: khám sức khỏe cho người hiến; kiểm tra các thông số sinh học của người hiến; lấy mô, bộ phận cơ thể người; chăm sóc, phục hồi sức khỏe sau khi hiến.
Người hiến mô, bộ phận cơ thể người sau khi chết được quỹ bảo hiểm y tế thanh toán các chi phí: hồi sức; đánh giá chức năng mô, bộ phận cơ thể để hiến; lấy mô, bộ phận cơ thể người hiến.
Người được ghép mô, bộ phận cơ thể người có thẻ bảo hiểm y tế được quỹ bảo hiểm y tế thanh toán chi phí: kiểm tra các thông số sinh học; ghép mô, bộ phận cơ thể người; phục hồi sức khỏe; tái khám định kỳ và thuốc chống thải ghép.
Trong trường hợp người ghép mô, bộ phận cơ thể người được điều phối mô, bộ phận cơ thể người từ cơ sở khám, chữa bệnh khác, ngoài các chi phí nêu trên, còn có chi phí vận chuyển mô, bộ phận cơ thể người cũng được quỹ bảo hiểm y tế thanh toán.
Người được ghép mô, bộ phận cơ thể người không có thẻ bảo hiểm y tế phải thanh toán chi phí ghép mô, bộ phận cơ thể người.
Đặc biệt, dự thảo nêu rõ, ngoài việc chi trả từ quỹ bảo hiểm y tế, chi phí hiến, ghép mô, bộ phận cơ thể người còn được chi trả từ nguồn ngân sách nhà nước đối với trường hợp thực hiện thông qua nhiệm vụ khoa học và công nghệ và các nguồn tài trợ, hỗ trợ hợp pháp của các tổ chức, cá nhân.
Bộ trưởng Y tế ban hành giá dịch vụ ghép mô, bộ phận cơ thể người bảo hiểm y tế và mức giá tối đa dịch vụ ghép mô, bộ phận cơ thể người không thuộc phạm vi thanh toán của quỹ bảo hiểm y tế trong các cơ sở khám chữa bệnh của nhà nước trên cơ sở định mức kinh tế kỹ thuật.
Như vậy, so với Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác năm 2006 hiện hành, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác đã đề xuất bổ sung thêm nhiều chi phí đối với cả người hiến và người được ghép tạng được quỹ bảo hiểm y tế thanh toán.
Điều 33 của Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác năm 2006 quy định chế độ bảo hiểm y tế và viện phí đối với người được ghép mô, bộ phận cơ thể người như sau:
1. Người được ghép mô, bộ phận cơ thể người có thẻ bảo hiểm y tế được cơ quan bảo hiểm y tế thanh toán viện phí về việc ghép theo quy định của pháp luật về bảo hiểm y tế.
2. Người được ghép mô, bộ phận cơ thể người không có thẻ bảo hiểm y tế phải thanh toán viện phí.

Phát huy hiệu quả bảo hiểm y tế
Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, hướng đến được thanh toán bảo hiểm y tế
Tại Hội nghị tổng kết mạng lưới hiến mô, tạng từ người chết não năm 2024 và định hướng phát triển năm 2025, do Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia tổ chức mới đây, Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn thừa nhận hiện vẫn chưa có cơ chế, chính sách cho các hoạt động tư vấn hiến mô, tạng từ người chết não, chết tim. Cả nước mới chỉ có số ít bệnh viện thành lập tổ tư vấn, vận động hiến tạng, do chưa có chế độ, chính sách đãi ngộ thực sự phù hợp.
Cùng đó, chi phí cho các hoạt động hồi sức, chẩn đoán chết não, lấy, bảo quản, điều phối, vận chuyển mô tạng cũng như chi phí thực hiện dịch vụ kỹ thuật liên quan tới ghép tạng chưa được xây dựng thống nhất. Điều này khiến các bệnh viện gặp nhiều khó khăn khi thanh toán các khoản chi phí này, đặc biệt là các bệnh viện tham gia vào quá trình lấy tạng.
Đồng quan điểm này, bà Nguyễn Thị Kim Tiến, nguyên Bộ trưởng Y tế, Chủ tịch Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam cũng cho rằng, một trong những vướng mắc lớn nhất hiện nay là vấn đề thanh toán, chi phí cho toàn bộ quá trình từ vận động hiến đến bảo tồn, phục hồi sau ghép tạng. Những vướng mắc này không phải do cơ quan bảo hiểm xã hội Việt Nam, mà do chính hệ thống y tế.
Lý giải điều này, bà Tiến phân tích, hiện chưa có bất cứ quy trình rõ ràng nào về toàn bộ các bước, nhiệm vụ để thực hiện một ca ghép tạng. Nhiều bệnh viện chưa từng xây dựng quy trình này nên bảo hiểm xã hội Việt Nam không có cơ sở để xác định thanh toán.
Cũng theo bà Tiến, hiện tỷ lệ chi trả từ quỹ bảo hiểm y tế cho người được ghép tạng còn thấp, điều này là một trở ngại đối với nhiều người bệnh suy tạng và có chỉ định ghép tạng. Hiện quỹ bảo hiểm y tế đang chi trả phí lọc thận chu kỳ nhưng lại chưa chi trả nhiều cho người được ghép thận.
Theo đại diện bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội, Bộ Y tế hiện chưa quy định giá cho phẫu thuật ghép tạng, nên người bệnh bảo hiểm y tế chưa được hưởng đầy đủ quyền lợi theo Luật, do khó thanh toán với cơ quan bảo hiểm.
Hiện cơ quan bảo hiểm xã hội đang vận dụng thanh toán bảo hiểm y tế bằng cách thanh toán chi phí thuốc, vật tư y tế sử dụng thực tế cho bệnh nhân ghép tạng.
Xây dựng định mức gói ghép tạng càng sớm thì bệnh nhân sớm được hưởng lợi
Chi phí ghép tạng hiện vượt mức chi trả của nhiều gia đình bệnh nhân, nhất là với người bệnh nghèo. Do đó, các chuyên gia đề xuất cần có chính sách chi trả bảo hiểm y tế nhiều hơn để tăng số người được tiếp cận với kỹ thuật ghép tạng, kéo dài sự sống cho người bệnh...
Minh chứng cho điều này, Giám đốc Bệnh viện Phổi trung ương Đinh Văn Lượng cho hay, ca ghép phổi đầu tiên tại bệnh viện này có chi phí 1,3 tỷ đồng, ca thứ 2 là 1,1 tỷ đồng. Đây là số tiền vượt quá khả năng chi trả của gia đình bệnh nhân nên để thực hiện được những ca ghép này, bệnh viện đã phải hỗ trợ chi phí gần 1 tỷ đồng.
Còn PGS,TS Lê Văn Thành, Viện trưởng Viện Phẫu thuật tiêu hóa, Chủ nhiệm Khoa Phẫu thuật gan-mật-tụy, Bệnh viện Trung ương quân đội 108 cho biết, tổng chi phí 1 ca ghép gan khoảng 1 tỷ đồng, nhưng bảo hiểm y tế chỉ chi trả khoảng 200 triệu đồng, với bệnh nhân được hưởng 100%. Còn nếu bệnh nhân không được hưởng 100% thì phần bảo hiểm thanh toán chỉ có 163 triệu. Như vậy, mức chi trả bảo hiểm y tế cho bệnh nhân ghép gan hiện nay rất thấp.
Mức chi trả bảo hiểm y tế cho bệnh nhân ghép gan hiện nay rất thấp.
PGS,TS Lê Văn Thành, Chủ nhiệm Khoa Phẫu thuật gan-mật-tụy, Bệnh viện Trung ương quân đội 108
Theo ông Nguyễn Hoàng Phúc, Phó giám đốc Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người, Bộ Y tế, hiện ở nhiều nước trên thế giới, bất kỳ ca ghép tạng nào cũng sẽ được bảo hiểm y tế thanh toán khoảng 80%. Những nước như Mỹ, Nhật Bản, các nước châu Âu hay Tây Ban Nha cũng được bảo hiểm y tế chi trả 100%. Còn ở Việt Nam thì chưa được thanh toán bảo hiểm y tế một cách đồng bộ theo gói ghép tạng như vậy, mà đang bóc tách từng nội dung cụ thể để thanh toán (như bóc tách tiền giường bệnh, tiền phẫu thuật, vật tư y tế…). Chính vì thế, cần sớm xây dựng được gói ghép tạng hoàn chỉnh, trên cơ sở có gói ghép tạng đó thì quỹ bảo hiểm y tế mới có căn cứ thanh toán.
“Được biết, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đang xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật cho gói ghép tạng. Hy vọng bệnh viện càng làm xong sớm thì bệnh nhân ghép tạng càng sớm được hưởng lợi từ quỹ bảo hiểm y tế. Và nếu bệnh viện Hữu nghị Việt Đức làm xong thì nhiều cơ sở y tế khác cũng sẽ có cơ hội để cập nhật dữ liệu đó để áp dụng trên toàn quốc”, ông Nguyễn Hoàng Phúc chia sẻ.