Chặng đường để tiến tới mục tiêu trở thành một quốc gia thịnh vượng, sáng tạo, công bằng và dân chủ như đã đặt ra trong Báo cáo Việt Nam 2035 sẽ gặp nhiều thử thách, bởi tính đến cuối năm 2017, quy mô nền kinh tế Việt Nam đạt khoảng 220 tỷ USD; thu nhập bình quân đầu người đạt 2.300 USD/năm, tốc độ tăng trưởng kinh tế 6,81% và dự kiến giữ được đà tăng cao trong những năm tiếp theo. Chỉ số phát triển con người (HDI) đứng thứ 116 trong số 189 quốc gia; hệ số bất bình đẳng về phân phối thu nhập (GINI) ở mức 0,43 điểm; quy mô dân số đạt khoảng 94 triệu người, đứng thứ 14 trên thế giới. Từ vị trí này, Việt Nam phải đẩy mạnh cải cách, mới có thể tiến nhanh, vững chắc đến mục tiêu nêu trên. Điều quan trọng là phải nhìn lại những điểm còn tồn tại trong chương trình cải cách hiện nay và thúc đẩy hơn nữa tiềm năng tăng trưởng của đất nước, không chỉ về mặt số lượng mà bảo đảm về chất lượng và tính bền vững của tăng trưởng. Theo nhận định của WB, trong suốt ba mươi năm qua, nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng khá mạnh, thu nhập bình quân đầu người tăng gần gấp năm lần. Việt Nam ngày nay đã nổi lên như một nền kinh tế có thu nhập trung bình thấp và là nước xuất khẩu đang phát triển mạnh. Tuy nhiên hành trình trở thành một nền kinh tế hiện đại hóa, công nghiệp hóa của Việt Nam chỉ mới bắt đầu, những thành tựu trong quá khứ chỉ là nền tảng tạo thuận lợi cho những nỗ lực phấn đấu trong tương lai.
Việt Nam đã đạt được những kết quả nổi bật trong việc thực hiện ba đột phá chiến lược theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, gồm: hoàn thiện thể chế và cải cách hành chính; phát triển nguồn nhân lực; xây dựng kết cấu hạ tầng. Tuy nhiên, kết quả đạt được vẫn chưa tương xứng với kỳ vọng. Theo các chuyên gia kinh tế, Việt Nam đang bước vào thời kỳ mới. Cuộc cách mạng công nghiệp (CMCN) 4.0 có thể cào bằng khoảng cách giữa các quốc gia và đây là “cơ hội vàng” để các nước đi sau, trong đó có Việt Nam rút ngắn khoảng cách, bắt kịp các quốc gia phát triển. Do đó, bên cạnh ba đột phá chiến lược, chúng ta cần tìm kiếm các động lực tăng trưởng mới, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh, bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Động lực tăng trưởng mới của Việt Nam được xác định là dựa vào phát triển kinh tế tư nhân và đổi mới, sáng tạo trên nền tảng CMCN 4.0.
Để trở thành nước thu nhập trung bình cao, WB khuyến cáo sự tiến bước của Việt Nam trong giai đoạn mới cần dựa vào bốn trụ cột. Một là, nỗ lực loại bỏ những trở ngại cho doanh nghiệp (DN) tư nhân và tăng cường môi trường pháp lý để thúc đẩy mạnh mẽ khu vực tư nhân trở thành động lực chính cho tăng năng suất lao động và tăng trưởng kinh tế. Cần đẩy nhanh quá trình cải cách DN nhà nước, nâng cao chất lượng thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Hai là, tiếp tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng, phục vụ cho tăng trưởng trong tương lai. Trong đó, ưu tiên đầu tư các dự án hạ tầng trọng yếu của quốc gia như đường cao tốc Bắc - Nam, đường sắt, sân bay quốc tế Long Thành và các cảng biển quan trọng, theo chiến lược tổng thể về kết nối vận tải đa phương thức. Ba là, đẩy mạnh đầu tư vào nguồn nhân lực với phương pháp tiếp cận theo toàn bộ chu kỳ, từ chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng ngay từ thời thơ ấu đến giáo dục, đào tạo kỹ năng với yêu cầu trình độ lao động phù hợp với bối cảnh công nghệ đột phá thay đổi nhanh chóng. Bốn là, chú trọng đến phát triển bền vững vì sự tăng trưởng nhanh chóng của Việt Nam đang tạo ra chi phí môi trường ngày càng lớn. Những vấn đề môi trường ngày càng tăng này không chỉ tác động trực tiếp đến chất lượng cuộc sống mà còn có khả năng ảnh hưởng đến tăng trưởng dài hạn của Việt Nam.
